Sau 2 lần tổ chức bán đấu giá 3,67 triệu cổ phần HDBank, Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) chỉ bán được vỏn vẹn 200 cổ phần cho 2 nhà đầu tư cá nhân với giá trị 2 triệu đồng. Trước hàng loạt thông báo thoái phần vốn góp của các doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) tại các công ty cổ phần, người ta đang băn khoăn về việc tìm đâu sức cầu khi thị trường chứng khoán (TTCK) đang khá ảm đạm?
Chợ chiều đấu giá
Sau khi hủy cuộc đấu giá cổ phần HDBank lần 1 vào tháng 2/2011, tháng 6 này, BIDV tiếp tục tổ chức cuộc đấu giá lần 2. Tuy nhiên, kết thúc thời hạn đăng ký chỉ có 4 nhà đầu tư cá nhân tham gia, mỗi người đăng ký mua đúng bằng lượng tối thiểu theo quy định là 100 cổ phần. Vào phiên đấu giá lại có 2 nhà đầu tư bỏ cuộc, nhưng oái ăm là theo quy định, vì có 2 nhà đầu tư tham gia nên cuộc đấu giá vẫn phải tiến hành. Kết quả là BIDV chỉ bán được 200/3,67 triệu cổ phần chào bán, số tiền thu được chưa đủ để chi phí bất cứ phần việc nào trong quá trình thực hiện thủ tục đấu giá. Sự thất bại của đợt thoái vốn có thể nhìn thấy trước khi giá chào bán cổ phần là 10.100 đồng/CP, trong khi cổ phiếu ngân hàng ở phân khúc như HDBank trên 2 sàn chứng khoán chỉ ở mức 7.000 - 8.000 đồng/CP.
Mới đây, Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam (Vinashin) thông báo bán phần vốn góp và quyền góp vốn tại 14 DN. Đây đều là các công ty quy mô nhỏ, vốn điều lệ 5 - 30 tỷ đồng, tổng vốn điều lệ tại những công ty này là 220,279 tỷ đồng. Trong số vốn góp của Vinashin là 85 tỷ đồng, giá trị tài sản chỉ có 30 tỷ đồng, còn 55,2 tỷ đồng là góp vốn bằng thương hiệu. Có đơn vị, tỷ lệ vốn của Vinashin ở mức 17%, nhưng có đơn vị tỷ lệ là 100%. Đặc biệt, đem bán phần vốn góp vào thời điểm này, nhưng ngay cổ đông lớn là Vinashin cũng chỉ có số liệu ở một vài công ty cập nhật vào cuối năm 2009.
Trên TTCK, dù giá nhiều cổ phiếu xuống mức rất thấp, dưới giá trị thực của doanh nghiệp (DN), nhưng nhà đầu tư vẫn thấy rất nhiều thông báo bán cổ phần của các tổ chức lớn như CII bán toàn bộ hơn 4 triệu cổ phần sở hữu tại PTL, Tổng CTCP Phong Phú bán hơn 3 triệu cổ phần tại PVL, SSI bán gần 2 triệu cổ phần tại VTF… Trong số những DN thông báo bán cổ phiếu này, có đơn vị là cổ đông sáng lập, góp vốn với giá 10.000 đồng/CP, giờ bán cổ phần chỉ được ở mức giá 7.000 - 8.000 đồng/CP, nếu thành công thì cũng đã lỗ một khoản rất lớn. Vậy tại sao họ vẫn bán ra cổ phần?
Tìm đâu sức cầu?
Một lãnh đạo Ban đổi mới DN của Vinashin thừa nhận sự khó khăn khi thoái phần vốn góp của Tập đoàn tại các công ty thế hệ F1, F2, thậm chí cả F3, khi trên sàn có nhiều chứng khoán giá rớt xuống 4.000 - 5.000 đồng/CP. Vị này cho biết, mong muốn của Tập đoàn là thoái được toàn bộ phần vốn chào bán, song thị trường như vậy, nhà đầu tư nào quan tâm mua đến đâu thì Tập đoàn bán đến đấy, bán chưa hết thì bán dần. Không loại trừ có những công ty, Vinashin chỉ bán giá tượng trưng để thoái vốn.
Thăm dò phản ứng của một số nhà đầu tư trước danh sách thoái vốn trên, họ nói thẳng là không mấy quan tâm, trong đó có những công ty quá bé, đơn cử như CTCP Truyền thông Vinashin vốn điều lệ 10 tỷ đồng, DN không có thế mạnh gì trên thị trường, thương hiệu thì đang chịu ảnh hưởng không mấy tích cực. Trong khi đó, để thành lập một DN mới, thủ tục hiện tại rất đơn giản, chỉ mất vài ngày với số vốn 2 triệu đồng. Một số nhà đầu tư thì tỏ ra e ngại bởi không rõ thủ tục bán phần vốn góp này được thực hiện theo quy định nào, do đây là phần vốn nhà nước nên giá trị tài sản phải qua tư vấn định giá của Bộ Tài chính và thủ tục có thể phát sinh phiền phức khi không có tiêu chí cụ thể thế nào là đợt chào bán minh bạch.
Sự khó khăn trong việc tìm kiếm nhà đầu tư cho các đợt bán bớt phần vốn nhà nước tại các DN có quy mô nhỏ, hoạt động không mấy hiệu quả được giám đốc tư vấn tài chính một CTCK so sánh với các đợt bán vốn của Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC). Tổng kết lại nhiều năm bán cổ phần cho SCIC, vị giám đốc này cho hay, chủ yếu nhà đầu tư là người lao động tại những DN đó. Tuy nhỏ nhưng những DN có vốn của SCIC lại có thời gian hoạt động lâu năm, một số đơn vị có lợi thế về địa bàn thị trường, về vị trí địa lý, tài sản đất đai nên mới bán được cổ phần, nếu không sẽ là rất khó khăn.
Trao đổi với Đầu tư Chứng khoán về lý do thông báo thoái bớt phần vốn tại công ty niêm yết dù TTCK đang rất xấu, tổng giám đốc một DN họ dầu khí cho hay, dù lỗ cũng phải thực hiện bởi đây là chủ trương từ Tập đoàn.
Động thái của những tổ chức, nhà đầu tư lớn như vậy không khỏi khiến nhà đầu tư mới, chưa bước chân vào thị trường e ngại. Còn nhà đầu tư cũ sau những cú thua lỗ nặng nề, dù thấy giá cổ phiếu đã xuống thấp cũng không dám bỏ tiếp vốn ra mua. TTCK không thể khả quan khi nền kinh tế còn khó khăn, nhưng sự bế tắc và sụt giảm quá mức của nó do những bất cập từ nội tại thị trường đang tạo ra những hệ quả khó có thể đo đếm cho cả nền kinh tế./.