Chế tạo máy biến áp 500 kV đầu tiên ở Việt Nam: Công trình chào mừng Đại lễ 1000 năm Thăng Long – Hà Nội

Trên thế giới, việc chế tạo máy biến áp 500 kV và cao hơn không còn xa lạ với các quốc gia có nền công nghiệp phát triển như Pháp, Đức, Mỹ, Italya..., trong đó, nhiều tập đoàn kinh tế lớn đã nghiên cứu thành công và đưa vào ứng dụng rộng rãi, đáp ứng nhu cầu phát triển hệ thống điện như General Electric, Gec Alsthom, ABB, Simens, Areva, Schneither... Còn ở Việt Nam, cũng có hàng chục công ty, doanh nghiệp liên doanh đã và đang chế tạo máy biến áp, nhưng cũng chỉ mới sản xuất được loại máy biến áp đến 110 kV. Việc Công ty CP Chế tạo Thiết bị điện Đông Anh sản xuất thành công máy biến áp 220 kV đầu tiền tại Việt Nam được coi là “thắng lợi vang dội” của nền cơ khí điện lực nước ta. Nhưng để tiến tới sản xuất máy biến áp 500 kV thì đã có người cho rằng, chỉ là điều không tưởng, bởi chúng ta thiếu đủ thứ, trong đó quan trọng nhất là thiếu vốn đầu tư và đến thời điểm này, ngay cả các quốc gia có tiềm lực kinh tế mạnh ở khu vực Đông Nam Á như Thái Lan, Xinhgapo, Malaysia, Philipin.. cũng chưa có nước nào chế tạo được máy biến áp 500 kV. Chỉ riêng sản xuất một máy biến áp loại này đã tiêu tốn khoảng gần 80 tỷ đồng, đấy là chưa kể vốn đầu tư ban đầu cho nâng cấp nhà xưởng, dây chuyền thiết bị, công nghệ, kinh phí cho nghiên cứu, thiết kế và đào tạo nguồn nhân lực trong suốt gần 10 năm dòng dã. Bên cạnh đó còn phải tính tới việc sản phẩm làm ra phải đảm bảo vận hành an toàn trong điều kiện môi trường nhiệt đới ẩm và cả khi nhiệt độ cao do biến đổi khí hậu, để làm sao khi sản phẩm chế tạo xong đưa vào vận hành phải đạt tuổi thọ trên 30 năm... ]]

Động lực để CBCNV Công ty CP Chế tạo Thiết bị điện Đông Anh mạnh dạn, âm thầm nghiên cứu, sản xuất máy biến áp 500 kV chính là từ năm 2000 đến nay, vượt qua nhiều khó khăn, Công ty đã chế tạo thành công hàng ngàn máy biến áp các loại, trong đó có 231 máy biến áp 110 kV và 22 máy biến áp 220 kV, vận hành an toàn tại các địa phương trong cả nước. Như vậy, nếu EEMC quyết tâm thì không phải là không làm được. Mặt khác, theo Quy hoạch phát triển điện lực VI có tính đến năm 2020, thì dự báo nhu cầu sử dụng điện sẽ tăng khoảng từ 17 – 20%/năm và để đáp ứng nhu cầu đó, hệ thống lưới điện quốc gia cần phải xây dựng tới 93 trạm biến áp 500 kV.

Quyết tâm nghiên cứu, chế tạo

Còn nhớ, năm 2003, sau khi chiếc máy biến áp 220 kV đầu tiên của Việt Nam do Công ty CP Chế tạo Thiết bị điện Đông Anh (EEMC) sản xuất được lắp đặt và vận hành an toàn, hiệu quả tại Trạm 220 kV Sóc Sơn, thì có người đã nghĩ, có lẽ đây là thành tựu cuối cùng của ngành cơ khí Điện lực nước ta. Nhưng ý tưởng nghiên cứu và chế tạo máy biến áp 500 kV được lãnh đạo Công ty nâng lên thành chủ trương và chỉ đạo quyết liệt. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ nhiệm kỳ 2005 – 2010, định hướng sản xuất kinh doanh và các hoạt động xuyên suốt những năm qua của Công ty, kể cả khi doanh nghiệp chuyển hoạt động sang mô hình công ty cổ phần vẫn kiên định mục tiêu tập trung mọi nguồn lực để chế tạo bằng được máy biến áp 500 kV – 3 x 150 MVA đầu tiên.

Các giải pháp đồng bộ được gấp rút triển khai, bao gồm: Hoàn thiện hồ sơ thiết kế, quy trình công nghệ, danh mục các tài liệu nghiên cứu của đề tài khoa học cấp nhà nước về chế tạo máy biến áp 500 kV; cử cán bộ quản lý, kỹ thuật, công nhân có tay nghề cao tới các trạm biến áp trong nước để tham quan, tìm hiểu mẫu máy, kinh nghiệm quản lý, vận hành trạm, kể cả việc trực tiếp sửa chữa máy biến áp 500 kV của Thủy điện Ialy để tích lũy học hỏi; hợp tác với các trường đại học, các cơ sở nghiên cứu khoa học hàng đầu Việt Nam để hoàn tất các công đoạn từ nghiên cứu, thiết kế đến chế tạo sản phẩm. Công ty cũng đã cử nhiều đoàn công tác sang nước ngoài để học tập, trao đổi kinh nghiệm sản xuất và mua phần mềm thiết kế chế tạo máy biến áp, cũng như thuê chuyên gia tư vấn và lựa chọn đối tác cung cấp dây chuyền thiết bị máy móc, vật tư nguyên liệu phục vụ cho sản xuất; đồng thời, tranh thủ sự ủng hộ của Bộ Công Thương, Bộ Khoa học & Công nghệ, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và các ngân hàng tài chính, thương mại để thu xếp nguồn vốn. Bên cạnh đó, phối hợp với Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (NPT), Viện Năng lượng tổ chức khảo sát địa điểm xây dựng trạm biến áp, chuẩn bị lực lượng kỹ thuật để theo dõi quá trình thử nghiệm vận hành... và khẩn trương cải tạo, nâng cấp hệ thống nhà xưởng, kho tàng, tập kết vật tư thiết bị và tổ chức lại lực lượng lao động để thực hiện các công đoạn sản xuất theo tiến độ đề ra.

Kết quả thực hiện

Ngay sau khi được các cơ quan Nhà nước, Bộ, Ngành thông qua Đề tài cấp quốc gia về nghiên cứu thiết kế, chế tạo tổ máy biến áp điện lực 3 pha 500 kV – 3 x 150 MVA, Công ty CP Chế tạo Thiết bị điện Đông Anh đã thành lập Hội đồng Nghiên cứu chế tạo sản phẩm đứng đầu là Tổng giám đốc Công ty Trần Văn Quang; Kỹ sư Nguyễn Đức Công – Phó giám đốc Công ty được giao làm Chủ nhiệm đề tài; các thành viên Hội đồng còn có các kỹ sư dày dạn kinh nghiệm, đã từng chủ trì nghiên cứu, thiết kế, chế tạo thành công máy biến áp 125 MVA - 220 kV như kỹ sư Trần Hữu Ánh – Trưởng phòng Kỹ thuật, Kiểm soát thiết kế; kỹ sư Nguyễn Quang Tuệ - Thiết kế điện từ; kỹ sư Nguyễn Đình Đoàn – Phó trưởng phòng Kỹ thuật, thiết kế cơ nhiệt, đồ gá; đặc biệt là kỹ sư, Anh hùng Lao động Nguyễn Thị Nguyệt đóng vai trò là thiết kế chính. Bên cạnh đó, Công ty cũng đã tổ chức, sắp xếp lại nhân sự các Xưởng Biến áp truyền tải; Xưởng Cơ khí; Xưởng Khí cụ điện và Tự động hóa; Xưởng Cáp nhôm; Phòng Kỹ thuật; Phòng KCS... đảm bảo sự phối hợp đồng bộ, hiệu quả trong các dây chuyền sản xuất. Đến thời điểm này, các công đoạn chế tạo máy biến áp 500 kV đã hoàn tất, việc lắp ráp các bối dây 220 kV và 500 kV đã cơ bản hoàn thành để chuẩn bị lắp ráp thử nghiệm.

Thành công của Công ty trong quá trình thực hiện là biết chắt chiu, tiết kiệm từng đồng vốn để dành sự ưu tiên cho đầu tư các hạng mục quan trọng. Trong đó phải kể tới việc tận dụng nhà xưởng, kho tàng, thiết bị công nghệ hiện có đã không chỉ tiết kiệm được hàng chục tỷ đồng cho doanh nghiệp do không phải đầu tư xây dựng mới mà còn dành số vốn này phục vụ cho nâng cấp nhiều thiết bị công nghệ mới, nâng cao thu nhập cho người lao động. Đặc biệt là, bên cạnh sự hăng say lao động sáng tạo, quên cả ngày đêm của tập thể CBCNV, thì việc chế tạo máy biến áp 500 kV còn giúp cho người lao động trong Công ty tranh thủ học hỏi được nhiều kinh nghiệm quý về quản lý, kỹ thuật, về chế tạo sản phẩm chất lượng cao... từ các chuyên gia nước ngoài, qua đó làm chủ dây chuyền thiết bị công nghệ, mở ra một triển vọng mới là sản xuất hàng loạt máy biến áp 500 kV, tiết kiệm được ngoại tệ, phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Có biết bao sự kiện xuất hiện trong thời gian qua trên nhiều lĩnh vực đã làm rạng danh Thủ đô ngàn năm văn hiến. Việc Công ty CP Chế tạo Thiết bị điện Đông Anh đã cơ bản hoàn thành việc chế tạo máy biến áp 500 kV, được gắn biển Công trình chào mừng Đại lễ 1000 năm Thăng Long – Hà Nội cũng có thể được xem là một trong những sự kiện kinh tế quan trọng hàng đầu không chỉ của Thủ đô mà là của cả nước, bởi tính đến thời điểm này, Việt Nam là quốc gia Đông Nam Á đầu tiên đã mạnh dạn đầu tư nghiên cứu chế tạo máy biến áp 500 kV – 3 x 150 MVA.

Hãy chúc mừng và vinh danh Công ty CP Chế tạo Thiết bị điện Đông Anh  – Doanh nghiệp cơ khí điện hàng đầu Việt Nam luôn đi tiên phong mở đường chinh phục đỉnh cao của khoa học công nghệ tiến bộ.