Trong quá trình tranh cử, ông Trump đã có những tuyên bố cứng rắn. Tuy nhiên, sau hơn 2 tháng cầm quyền, quan điểm của Tổng thống D.Trump về Trung Đông vẫn chưa rõ nét, ngoại trừ bước đi thân thiện hơn đối với các nước Ả Rập vùng Vịnh.
Các đồng minh của Mỹ tại Trung Đông ưa thích chính quyền Donald Trump hơn?
Nguồn: vietnamnet.vn.
Từ “ném bom đến cùng” để tiêu diệt IS…
Ông Trump đã từng chỉ trích chính quyền của Tổng thống Obama sản sinh ra IS và gây bất ổn ở Trung Đông, ông tuyên bố sẽ quyết liệt chống chủ nghĩa khủng bố bằng giải pháp triệt phá nguồn cung cấp dầu mỏ của IS và khẳng định, nước Mỹ cần truy quét cả gia đình của những thành viên IS. Ông nói: “Tôi sẽ ném bom đến tận cùng để tiêu diệt IS”.
Tuy nhiên, khi điều hành đất nước, ông Trump lại bắt đầu bằng việc ký sắc lệnh (28/1) yêu cầu tạm thời không nhận người tị nạn từ khắp nơi trên thế giới, đồng thời cấm người nhập cư từ 7 quốc gia Hồi giáo gồm: Syria, Iraq, Iran, Libya, Sudan, Yemen và Somalia. Ông cho đây là việc làm để bảo vệ người Mỹ khỏi chủ nghĩa khủng bố. Tuy nhiên, sắc lệnh vấp phải sự phản đối của tòa án, nhiều người dân Mỹ và các nước trên thế giới bởi không thể đánh đồng những người đến từ các quốc gia bất ổn và nghèo đói với chủ nghĩa khủng bố.
Một quan chức cấp cao Nhà Trắng cho hay: “Mattis và McMaster (Bộ trưởng Quốc phòng và cố vấn an ninh) coi IS là vấn nạn toàn cầu. Họ coi đây là cuộc chiến 20 năm. Ngài Tổng thống lại không nghĩ như vậy. Ông Trump chỉ tập trung vào mối đe dọa trong tương lai gần tại Iraq và Syria”.
Theo giới chức ngoại giao Mỹ, “chắc chắn là trong Hội đồng An ninh Quốc gia có một số quan chức cho rằng, chiến dịch đẩy lùi IS lại đang giúp biến Iraq thành vùng an toàn có lợi cho Iran”, ngoại trừ quan điểm của Bộ trưởng Mattis và Ngoại trưởng Tillerson.
Đến “tái sử dụng” chính sách của người tiền nhiệm
Kênh tin tức NBC News dẫn lời Đô đốc Hải quân Mỹ đã nghỉ hưu James Stavridis nhận định: “Kế hoạch đánh bại IS hiện tại giống hệt như một câu mà người Mỹ vẫn hay nói: “Kế hoạch B chỉ để cho có mà thôi”.
Ông Stavridis nói thêm: “Chúng tôi không đưa ra được một chiến lược tiếp cận mới nào hết. Tôi có thể nói rằng, Tổng thống Trump muốn gửi một thông điệp đến nhóm quan chức dưới quyền ông rằng, họ cần phải đẩy mạnh việc thực hiện kế hoạch cũ”.
Cũng theo hãng NBC News, chiến lược mới của ông Trump cho đến nay vẫn chỉ là tăng cường việc hỗ trợ các nhóm phiến quân tại Iraq và Syria để có thể giành lại những “thành trì” của IS ở Mosul và Raqqa.
Chiến lược này cũng lặp lại quan điểm của ông Obama rằng, để tiêu diệt được IS, cần phải cắt đứt các nguồn thu nhập của chúng và ổn định được tình hình lại những khu vực mà các nhóm phiến quân tại Iraq và Syria chiếm lại từ tay IS.
Tuy nhiên, một câu hỏi được nhiều chuyên gia đặt ra kể từ sau khi ông Trump nắm quyền Tổng thống Mỹ là liệu ông có “nhớ” đến cam kết hợp tác với Nga trong việc đánh bại IS mà ông đưa ra trong quá trình vận động tranh cử hay không?
Cũng theo các chuyên gia, câu trả lời gần như là "không", bởi cho đến nay vẫn chưa có dấu hiệu nào cho thấy ông Trump có kế hoạch tăng cường hợp tác với Nga về vấn đề này.
Như vậy, theo nhà phân tích Perendzhiev, một lần nữa, ông Trump lại “đi vào vết xe đổ” của ông Obama khi thực thi một chiến lược “không mấy khác biệt” so với người tiền nhiệm.
“Leo thang để giảng hòa”
Trong buổi họp báo đầu tiên với tư cách Ngoại trưởng, ông Rex Tillerson lý giải quyết định cắt giảm ngân sách Bộ Ngoại giao và viện trợ nước ngoài lớn nhất trong lịch sử của Trump rằng: “Chính quyền đương nhiệm tin rằng, trong tương lai, Mỹ sẽ giảm dần tần suất can thiệp trực tiếp vào xung đột quân sự của nước khác”.
Alex Gallo, cộng sự cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) nhận định, cách tiếp cận này có thể hé lộ chiến lược “leo thang để giảng hòa”. “Ông Trump muốn cứng rắn với một số khu vực không thiện chí hoặc không muốn đàm phán để bắt buộc họ phải thỏa hiệp”.
Washington Post lại nhận định, dường như Mỹ đang dành nhiều sự chú ý cho các nước đồng minh Ả-rập vùng Vịnh, sau một loạt động thái thắt chặt tình hữu nghị và quan hệ ngoại giao với các quốc gia trước kia cảm thấy bị chính quyền Obama ít quan tâm.
Trong bản đề xuất ngân sách năm tài khóa 2018 “Nước Mỹ trước tiên” cũng không có dấu hiệu cho thấy chương trình viện trợ nước ngoài của Mỹ trong thời gian tới có xu hướng gia tăng tại bất cứ lĩnh vực hay vùng lãnh thổ nào trên phạm vi toàn cầu. Được biết trước đây, khu vực này luôn được ưu tiên chiếm khoảng 30% - 32% viện trợ nước ngoài của Mỹ.
Tuy nhiên, nhiều quan chức Nhà Trắng đã cảnh báo rằng, chính sách khiêm tốn nêu trên sẽ không đủ sức mạnh để cân bằng mức độ ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Iran tại Syria và Iraq. Giới chức Mỹ thậm chí còn thúc đẩy quan điểm đối đầu với Iran tại hai nước này.
Và chiến lược mới vẫn phải chờ…
Nhà phân tích Perendzhiev cảnh báo, sẽ là “rất ngây thơ nếu tin rằng, chính sách của Mỹ tại Syria sẽ thay đổi căn bản dưới thời Tổng thống D.Trump”.
Tờ Washington Post dẫn nguồn tin từ các tướng lĩnh quân đội Mỹ cho biết, “Mỹ sẽ điều thêm khoảng 1.000 binh sĩ đến khu vực phía Bắc Syria trong thời gian tới”. Trước đó, Mỹ đã có khoảng 950 lính (đặc nhiệm, biệt kích, lính thủy đánh bộ) và 5.000 quân nhân làm cố vấn, huấn luyện ở Iraq.
Biên tập viên tạp chí Politico Bryan Bender từng bày tỏ lo ngại rằng, “Mỹ có thể sẽ lại tái diễn tình trạng sa lầy” nếu tiếp tục tăng cường đưa bộ binh vào Trung Đông như trước đây.
Cũng theo chuyên gia Perendzhiev, chính sách về Trung Đông của Mỹ về cơ bản vẫn bị tác động bởi những “chuyên gia vận động hành lang đầy quyền lực” thay vì phải mang lại lợi ích cho nước Mỹ như khẩu hiệu của ông Trump.
Chuyên gia Perendzhiev nhấn mạnh: “Trật tự này không phải do Tổng thống Trump quyết định mà là do một nhóm “tinh hoa chính trị” ở Mỹ nắm giữ. Nhóm này chuyên đi vận động hành lang cũng như đích thân kiểm soát việc thực thi những chính sách mà họ đưa ra”.
Vì thế, theo giới phân tích, chiến lược “Trung Đông mới” mang tên Donald Trump thay cho chiến lược “Đại Trung Đông mới” của các chính quyền tiền nhiệm vẫn còn đang ở phía trước./.