 |
| Phiên họp đặc biệt của Hội đồng Thống đốc IAEA, ngày 11/4. (Ảnh: Xinhua) |
Phát biểu trước phiên họp đặc biệt của Hội đồng Thống đốc gồm 35 quốc gia thành viên, Tổng Giám đốc IAEA lưu ý, các vụ tấn công trực tiếp nhằm vào ZNPP đã đánh dấu sự leo thang nghiêm trọng của những rủi ro đối với an toàn và an ninh hạt nhân ở Ukraine. Không những vậy, những hành động tương tự còn có thể khơi mào một giai đoạn “mới và cực kỳ nguy hiểm” trong cuộc xung đột hiện nay tại Ukraine.
Trước mối quan ngại trên, ông Grossi kêu gọi Hội đồng Thống đốc IAEA ủng hộ vai trò của cơ quan này trong việc giám sát các nguyên tắc nhằm ngăn ngừa tai nạn tại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, bao gồm cả việc bảo đảm không để nhà máy bị tấn công.
Cuộc họp ngày 11/4 của Hội đồng Thống đốc IAEA được triệu tập theo yêu cầu của Nga và Ukraine để thảo luận về các cuộc tấn công vào ZNPP hôm 7/4, khiến 1 trong 6 tổ máy phát điện bị hư hại và ít nhất 1 người bị thương. Đây là cuộc tấn công đầu tiên nhắm trực tiếp vào ZNPP kể từ tháng 11/2022. IAEA nhấn mạnh đây là sự cố nghiêm trọng, gây phương hại tới sự toàn vẹn của hệ thống buồng chứa các lò phản ứng hạt nhân.
Theo đánh giá của ông Grossi, các cuộc tấn công hôm 7/4 may mắn thay không ảnh hưởng nghiêm trọng đến an toàn hạt nhân tại ZNPP, song nhà lãnh đạo IAEA cảnh báo rằng một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái khác vào nhà máy điện hạt nhân này hôm 9/4 là "một dấu hiệu đáng lo ngại về sự sẵn sàng rõ ràng để tiếp tục các cuộc tấn công tương tự”.
Trước thực tế trên, người đứng đầu IAEA kêu gọi các nhà lãnh đạo quân sự cần tránh mọi hành động vi phạm các nguyên tắc của IAEA, nhằm ngăn chặn tai nạn hạt nhân và đảm bảo tính toàn vẹn của ZNPP. Ông Grossi cũng kêu gọi cộng đồng quốc tế nỗ lực hạ nhiệt căng thẳng tại ZNPP, đồng thời cho biết ông sẽ báo cáo tình hình lên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc vào tuần tới.
“Chúng ta đã nhóm họp hôm nay và tôi sẽ tiếp tục họp với Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc vào tuần tới, bởi điều quan trọng nhất là đảm bảo những cuộc tấn công liều lĩnh này không đánh dấu sự khởi đầu của một mặt trận mới và nguy hiểm trong cuộc chiến (ở Ukraine)… Các cuộc tấn công phải chấm dứt” – ông Grossi nói.
 |
| Một trạm kiểm soát gần nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Ảnh: Reuters. |
Hiện cả Nga và Ukraine đang cáo buộc lẫn nhau trước vai trò dàn dựng các cuộc tấn công vào ZNPP. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov, ngày 8/4 cho biết vụ pháo kích gần đây vào nhà máy ZNPP là "một hành động khiêu khích rất nguy hiểm", có thể gây ra những hậu quả tiêu cực. Tuy nhiên, Ukraine đã phủ nhận mọi liên quan và cho rằng sự cố này là do Moscow dàn dựng. Đây cũng không phải lần đầu tiên hai bên các cáo buộc lẫn nhau nhằm vào cơ sở hạt nhân Zaporizhzhia kể từ khi quân đội Nga giành quyền kiểm soát ZNPP.
Hiện IAEA chưa xác định ai là người phải chịu trách nhiệm cho các vụ tấn công gần đây nhằm vào ZNPP.
ZNPP là nhà máy điện hạt nhân lớn nhất ở châu Âu, với tổng công suất 6 gigawatt. Từ cuối tháng 2/2022, nhà máy này nằm dưới sự kiểm soát của Nga./.