Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu kết luận Hội nghị. Ảnh: VGP/Quang Hiếu
Phiên thảo luận toàn thể tại Hội nghị ghi nhận nhiều ý kiến đề xuất từ các nhóm quản lý Nhà nước, đối tác phát triển, chuyên gia, nhà khoa học và các doanh nghiệp với tinh thần chung là phát triển bền vững, thay đổi căn bản mô hình và tập quán sản xuất của người dân thích ứng với điều kiện mới, lâu dài của biến đổi khí hậu.
Theo Bí thư Thành uỷ TP Hồ Chí Minh Nguyễn Thiện Nhân, cũng như các tỉnh ĐBSCL đang phải đương đầu với các thách thức nước biển dâng; lượng mưa lớn; sụt lún nền đất... Những thách thức này đòi hỏi phải hiểu việc quy hoạch, sử dụng nguồn nước cho phù hợp.
Tán thành với các giải pháp công trình, phi công trình, Bí thư TP Hồ Chí Minh đề nghị nghiên cứu kỹ việc trồng cây ven biển bảo vệ đất; xây dựng các công trình chống ngập cục bộ, hoặc liên tỉnh; đầu tư xây dựng hệ thống đo đạc thông tin của cả vùng về các chỉ số sụt lún, sạt lở ven biển, lượng mưa, nước ngầm; phát triển nông nghiệp trong thời gian tới cần nghiên cứu giống cây, giống con cho cả vùng một cách hiệu quả phù hợp với các tiểu vùng nước ngọt, nước mặn, nước lợ... Đồng thời, có chương trình hỗ trợ chế biến hướng ra xuất khẩu; hình thành ủy ban vùng; quy hoạch lại giao thông, phấn đấu đến 2025 cơ bản hoàn thiện giao thông đồng bộ trong toàn vùng...
Trình bày báo cáo tham luận về định hướng phát triển các tỉnh ven biển ĐBSCL, Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Nguyễn Tiến Hải đề xuất về quy hoạch, cần phân chia ĐBSCL thành 3 vùng (vùng trên, vùng giữa, vùng ven biển) trong đó có quy hoạch cụ thể cho từng tiểu vùng để có cơ chế phù hợp cho đầu tư phát triển; định hướng luân canh lúa tôm vùng dễ bị xâm nhập mặn; đầu tư hoàn thiện hệ thống các công trình thủy lợi, điện cho vùng nuôi tôm...Đồng thời, kết nối đồng bộ hệ thống giao thông đường bộ, đường thủy; đầu tư các hồ chứa nước mưa ở những vùng phù hợp; xây dựng hệ thống công trình điều tiết cấp nước ngọt, nước mặn cho sản xuất. Chủ tịch tỉnh Cà Mau cũng cho rằng cần có giải pháp đột phá đẩy mạnh tích tụ ruộng đất, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị trong nông nghiệp; bố trí sắp xếp lại dân cư vùng thiên tai; đầu tư kênh đào khai thông tuyến đường thủy từ Kiên Giang về Cà Mau...
Góp ý với hội nghị, Đại sứ Cộng hòa Liên bang Đức tại Việt Nam Christian Berger khẳng định Chính phủ Đức sẽ hợp tác chặt chẽ với Việt Nam trong giải quyết những thách thức tại ĐBSCL. Đại sứ Đức cũng bày tỏ đồng tình với việc cần thành lập Hội đồng phát triển vùng để điều phối chung; đẩy mạnh chuyển đổi, tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp tạo giá trị cao hơn; phối hợp thực hiện hiệu quả các dự án chống sạt lở, sụt lún; có giải pháp thu hút đầu tư, quản lý hiệu quả nguồn nước; huy động, sử dụng nguồn lực tài chính hiệu quả...
Các nhà khoa học tại hội nghị đề xuất phải sử dụng hiệu quả, hợp lý những gì mình đang có, không thể thụ động chờ đợi vào các quốc gia thượng nguồn, theo đó phải lựa chọn các giống cây, con phù hợp với từng điều kiện nguồn nước (lợ, nước ngọt, mặn). Cần có giải pháp tích lũy nước trong mùa mưa, mùa lũ để dành sử dụng trong mùa khô. Không cần thiết phải sản xuất lúa 3 vụ, có thể giảm số vụ theo hướng kết hợp giữa trồng lúa với nuôi trồng thủy sản, trồng cây ăn quả giá trị cao.
Phát biểu kết luận sau hai ngày làm việc của Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, sau 20 giờ làm việc với gần 1.000 người tham dự, hàng trăm lãnh đạo Trung ương, địa phương, nhà khoa học, các đại biểu quốc tế, hội nghị đã ghi nhận nhiều ý kiến sâu sắc, nhất là những kinh nghiệm của thế giới về phòng chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu.
“Chính phủ lắng nghe và tiếp thu các ý kiến tại Hội nghị và tiếp tục kêu gọi các sáng kiến cùng chung tay phát triển bền vững khu vực ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu”. Thủ tướng cho biết, sau hội nghị này, Chính phủ sẽ ban hành Nghị quyết về ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu. Tất cả các bài phát biểu tại hội nghị sẽ được đưa vào kỷ yếu để làm tài liệu nghiên cứu.
Thủ tướng khẳng định tinh thần phát triển bền vững ĐBSCL và một trong những tinh thần cốt yếu chính là giữ được đất, giữ được nước, giữ được con người, trên cơ sở đó cần có tầm nhìn để xây dựng ĐBSCL từ vựa lúa trở thành khu vực phát triển nông nghiệp công nghệ cao.
Thủ tướng nêu 3 quan điểm phát triển ĐBSCL, trong đó nhấn mạnh việc bảo tồn những giá trị văn hóa và cuộc sống sung túc của người dân. Thứ hai thay đổi mới tư duy phát triển cổ điển sang tư duy kinh tế nông nghiệp hữu cơ và công nghệ cao. “Lương thực không phải là chống đói mà lương thực là dinh dưỡng, phòng bệnh và chữa bệnh. Vì vậy ĐBSCL phải có thương hiệu nông sản nổi tiếng”. Thứ ba là quan điểm phát triển thuận tự nhiên, chống can thiệp thô bạo vào tự nhiên...
Về đầu tư các công trình ứng phó biến đổi khí hậu, Thủ tướng nhấn mạnh, từ nay đến 2020 giải ngân có hiệu quả 1 tỷ USD để làm một số công trình: Cống sông Cái lớn - Cái bé, cống Trà Sư, Tha La, xử lý một số đoạn sạt lở nghiêm trọng...
Thủ tướng giao các cơ quan tiếp thu các ý kiến góp ý của các chuyên gia, nhà khoa học, ý kiến của đại diện các địa phương, tổ chức quốc tế khẩn trương hoàn thiện dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL để Chính phủ bàn trong kỳ họp thường kỳ tháng 9/2017.
Để phát triển bền vững vùng đất Chín Rồng định kỳ 2 năm một lần Chính phủ sẽ tổ chức một hội nghị có quy mô tương đương hội nghị ngày để cùng bàn thảo kế hoạch, rà soát việc thực hiện các mục tiêu, chủ trương, giải pháp để chung tay xây dựng, đưa ĐBSCL đi đến một tương lai tươi sáng hơn./.