Các Lãnh đạo tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN-Nhật Bản lần thứ 21 và kỷ niệm 45 năm quan hệ đối tác ASEAN-Nhật Bản.
Trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao (HNCC) ASEAN 33 và các Hội nghị liên quan, chiều 14/11/2018, tại Xinh-ga-po đã diễn ra HNCC ASEAN-Nhật Bản lần thứ 21 và kỷ niệm 45 năm quan hệ đối tác ASEAN-Nhật Bản. Đây cũng là HNCC đầu tiên trong nhiệm kỳ điều phối quan hệ ASEAN-Nhật Bản 2018-2021 của Việt Nam.
Với tư cách là nước điều phối, thay mặt các nước ASEAN, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã có bài phát biểu chính về quan hệ ASEAN-Nhật Bản. Thủ tướng nhận định quan hệ Đối tác chiến lược và hợp tác toàn diện ASEAN - Nhật Bản không ngừng được đẩy mạnh, đạt kết quả rất tích cực trên cả 3 trụ cột hợp tác vì hòa bình và an ninh, kinh tế-thương mại-đầu tư, và hướng đến người dân. Nhiều hoạt động đã và đang được triển khai tích cực, nhất là về an ninh biển, chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, an ninh mạng, chống phổ biến và giải trừ vũ khí hạt nhân, đào tạo nâng cao năng lực pháp luật, thúc đẩy pháp quyền và hợp tác quốc phòng. Nhật Bản là đối tác thương mại thứ 4, nhà đầu tư 2 tại ASEAN, nhà cung cấp hỗ trợ phát triển ODA hàng đầu cho nhiều nước ASEAN.
Thủ tướng khẳng định ASEAN đánh giá cao hỗ trợ của Nhật Bản qua Quỹ Hội nhập ASEAN-Nhật Bản (JAIF) trong các lĩnh vực hợp tác y tế, môi trường, phòng chống thiên tai, biến đổi khí hậu, khoa học công nghệ và sáng tạo; tăng cường kết nối thông qua triển khai Kế hoạch Tổng thể về Kết nối ASEAN (MPAC) 2025 và Kế hoạch Công tác ASEAN về Thu hẹp khoảng cách, phát triển tiểu vùng Mê Công v.v… Thủ tướng nhấn mạnh cam kết mạnh mẽ của ASEAN trong thúc đẩy và nâng tầm quan hệ đối tác chiến lược và hợp tác toàn diện giữa ASEAN và Nhật Bản vì hòa bình, ổn định và phát triển thịnh vượng của mỗi bên cũng như của khu vực.
Chia sẻ đánh giá của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, các nước ASEAN nhất trí phát huy hơn nữa nền tảng tốt đẹp trong quan hệ ASEAN-Nhật Bản 45 năm qua, hoan nghênh Nhật Bản tiếp tục phát huy vai trò tích cực, có trách nhiệm ở khu vực, phối hợp cùng ASEAN tại các diễn đàn do ASEAN chủ trì, đóng góp thúc đẩy đối thoại, xây dựng lòng tin và hợp tác trên cơ sở cùng có lợi, tôn trọng lẫn nhau.
Về phía Nhật Bản, Thủ tướng Sin-dô A-bê khẳng định coi trọng vai trò của ASEAN, nhất trí tăng cường hợp tác toàn diện với ASEAN, ủng hộ vai trò trung tâm và các nỗ lực thúc đẩy hợp tác, liên kết khu vực của ASEAN. Thủ tướng A-bê thông báo về kế hoạch tổ chức Ngày ASEAN-Nhật Bản tại Việt Nam trong năm 2019 nhằm tăng cường sự hiểu biết giữa người dân hai bên. Thủ tướng Nhật cũng công bố nhiều sáng kiến hợp tác quan trọng như quỹ hỗ trợ của Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JBIC) về phát triển hạ tầng khu vực, đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng (khoảng 80 ngàn người trong 5 năm), khai thác cơ hội cách mạng 4.0, ngăn ngừa rác thải nhựa trên biển, ứng phó thiên tai, biến đổi khí hậu, chăm sóc sức khỏe người dân v.v.
Thủ tướng A-bê nhấn mạnh ASEAN và Nhật Bản cần nỗ lực đóng góp củng cố hệ thống thương mại đa phương tự do rộng mở, công bằng và dựa trên luật lệ. Thủ tướng ghi nhận một số nước ASEAN, trong đó có Xinh-ga-po, Việt Nam và Nhật Bản phê chuẩn Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), trông đợi sớm hoàn tất đàm phán Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP).
Về các vấn đề quốc tế, khu vực, Thủ tướng A-bê khẳng định lại tầm quan trọng của duy trì hòa bình, ổn định và an ninh, tự do an toàn hàng hải và hàng không trên Biển Đông, tôn trọng tiến trình ngoại giao và pháp lý, đề cao các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982, kiềm chế, không quân sự hóa, không có hành động đơn phương làm thay đổi nguyên trạng, nỗ lực xây dựng Bộ quy tắc COC hiệu quả và thực chất.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ghi nhận chia sẻ của Nhật Bản, khẳng định lại lập trường nguyên tắc của ASEAN về vấn đề Biển Đông và mong muốn Nhật Bản tiếp tục ủng hộ các nỗ lực của ASEAN thúc đẩy đối thoại, tăng cường lòng tin, tạo dựng môi trường thuận lợi cho đàm phán COC, vì một khu vực Biển Đông hòa bình, ổn định và thịnh vượng. Thủ tướng cũng hoan nghênh Nhật Bản chia sẻ ý tưởng về thúc đẩy hợp tác kết nối hai bờ Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương; khẳng định Việt Nam sẽ nỗ lực cao nhất để nâng tầm quan hệ đối tác ASEAN-Nhật Bản vì hòa bình, ổn định và thịnh vượng của hai bên cũng như khu vực. Việt Nam cũng hoan nghênh sáng kiến của Thủ tướng A-bê tổ chức Ngày ASEAN-Nhật Bản, và sẵn sàng cùng Nhật Bản tổ chức thành công sự kiện trong năm 2019.
Kết thúc Hội nghị, các Lãnh đạo ASEAN-Nhật Bản nhất trí thông qua Tuyên bố 45 năm kỷ niệm Quan hệ Hữu nghị và Hợp tác ASEAN-Nhật Bản./.