(ĐCSVN) - Kế thừa thành quả trong việc bảo tồn, xây dựng và phát triển Đền Hùng, UBND tỉnh Phú Thọ đã xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt dự án quy hoạch Khu di tích lịch sử Đền Hùng giai đoạn 2016 - 2025 để tiếp tục có những phương hướng đầu tư xây dựng Đền Hùng xứng tầm với vị thế là Di tích Quốc gia đặc biệt - trung tâm văn hóa tín ngưỡng tâm linh thờ cúng Tổ tiên của dân tộc, thực sự trở thành điểm đến của du lịch Việt Nam thế kỷ XXI.
Cổng Trung tâm Lễ hội Đền Hùng. (Ảnh: Phạm Quỳnh)
Cùng với thời gian và sự phát triển của đất nước, Di tích lịch sử Đền Hùng ngày càng được quan tâm một cách toàn diện qua hàng loạt quy định về quản lý, bảo vệ, đầu tư tôn tạo, xây dựng và tổ chức lễ hội Đền Hùng. Trong đó, đáng chú ý là Quyết định số 48/2004/QĐ-TTg ngày 30/4/2004 của Thủ tướng Chính phủ về việc Phê duyệt Dự án quy hoạch phát triển Khu di tích lịch sử Đền Hùng đến năm 2015. Có thể nói, đây là cơ sở vô cùng quan trọng trong việc định hướng đầu tư để bảo tồn, tôn tạo và xây dựng các công trình văn hóa, tín ngưỡng tại Đền Hùng xứng tầm là nơi cội nguồn tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương.
Phạm vi quy hoạch của Dự án có tổng diện tích tự nhiên khoảng trên 1.000ha, gồm khu vực Di tích lịch sử Đền Hùng và vùng đệm thuộc các xã Hy Cương, Chu Hoá, Thanh Đình, Vân Phú, Kim Đức (Thành phố Việt Trì) ; Tiên Kiên, Thị trấn Hùng Sơn (huyện Lâm Thao) và xã Phù Ninh (huyện Phù Ninh).
Từ khi có Quyết định phê duyệt quy hoạch Đền Hùng đến nay, được sự đầu tư của Nhà nước và tấm lòng hảo tâm công đức của các doanh nghiệp, của đông đảo đồng bào trong và ngoài nước, công tác tu bổ, tôn tạo và xây dựng các công trình trong di tích ngày càng được mở rộng và phát huy hiệu quả. Trong đó, đầu tư nguồn vốn ứng trước của ngân sách Nhà nước với tổng kinh phí đầu tư của nhà nước và công đức của các cá nhân khoảng 1.000 tỷ đồng.
Toàn bộ khu I có diện tích 32 ha, gồm có các công trình kiến trúc cổ trên núi Hùng, đó là: đền Thượng, đền Trung, đền Hạ, Lăng Hùng Vương, Chùa Thiên Quang, Gác chuông, Bảo tháp, Cột đá thề, đền Giếng và rừng nguyên sinh được bảo vệ nghiêm ngặt và được tu bổ đồng bộ, khang trang bằng các vật liệu bền vững nhưng vẫn giữ được kiểu dáng kiến trúc cổ kính xưa. Các đồ thờ tự, các hoành phi, câu đối được khôi phục bổ sung và sơn son thếp vàng lộng lẫy. Khu sân vườn các đền được cải tạo, hệ thống đường hành hương trên di tích được sửa chữa nâng cấp, trồng bổ sung các loại cây bản địa và các lớp thảm thực vật tạo cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp và trang nghiêm hơn.
Đáp ứng nguyện vọng và nhu cầu tín ngưỡng tâm linh của đông đảo đồng bào trong và ngoài nước, Nhà nước đã cho phép xây dựng trong quần thể Di tích lịch sử Đền Hùng hai ngôi đền cha Rồng và mẹ Tiên nhằm quy tụ tín ngưỡng thờ Tổ tiên theo truyền thống của người Việt về nơi đất thiêng Đền Hùng. Năm 2005, đền Tổ mẫu Âu Cơ được khánh thành trên đỉnh núi Vặn. Năm 2009, đền thờ cha Lạc Long Quân được khánh thành trên núi Sim. Các công trình đền Hạ, đền Trung, đền thượng, đền Giếng, chùa Thiên Quang trên núi Hùng đều được trùng tu, tôn tạo khang trang… đã làm cho diện mạo di tích ngày càng uy linh, đẹp đẽ. Đồng bộ với các hạng mục công trình kiến trúc thờ tự là những công trình phụ trợ để cải tạo cảnh quan, như: kè hồ nước, xây cầu đá, làm các tiểu cảnh trong khuôn viên di tích để tạo sự hài hòa giữa kiến trúc với thiên nhiên cây xanh, hồ nước tạo nên không gian thâm tịch và linh thiêng cho cả quần thể di tích.
Để đón đông đảo đồng bào cả nước về thăm, tại Đền Hùng đã được đầu tư xây dựng thêm nhiều công trình văn hóa như: Quảng trường Trung tâm lễ hội với diện tích khoảng 70ha. Đây là nơi để tổ chức các hoạt động lễ hội hàng năm và trình diễn những hoạt động văn hóa dân gian truyền thống như: rước kiệu, cắm trại, thi hát xướng dân gian, thi nấu cơm, thi làm bánh chưng, bánh dày, các hoạt động triển lãm, thể thao v.v...
Trục hành lễ tại Đền Hùng. (Ảnh: Hoàng Oanh)
Nhằm cải tạo cảnh quan cho Đền Hùng, từ nhiều năm nay, Nhà nước tiếp tục đầu tư tập trung bằng nguồn vốn ứng trước, nên một loạt công trình được mở rộng như đoạn đường từ Ngã 5 lên cổng đền, xung quanh khu vực hồ Gò Cong trước đây là vạt rừng bạch đàn nay trồng lại cây xanh bản địa, xây dựng thêm nhà trưng bày phong lan, các ki ốt bán hàng để phục vụ lễ hội hàng năm.
Để bảo đảm nguồn điện phục vụ lễ hội, năm 2010, Nhà nước đầu tư xây dựng thêm lưới điện 22KVA kéo từ Quân Khu 2 vào Đền Hùng, hệ thống điện chiếu sáng khu vực cổng đền và trên núi Nghĩa Lĩnh được nâng cấp.
Từ năm 2010 đến nay tiếp tục triển khai xây dựng các hạng mục thuộc giai đoạn 2 gồm: Bãi đỗ xe số 2, số 4, số 5, xây dựng mới nhà làm việc của Khu di tích, cải tạo Quốc lộ 32 C đoạn tiếp giáp với trục hành lễ. Nhiều công trình hạ tầng kỹ thuật cũng được triển khai đồng bộ như: hệ thống điện, nước, biển bảng chỉ dẫn giao thông, dự án cải thiện chống ô nhiễm môi trường và cải tạo, xây dựng thêm các hồ sinh thái, hệ thống phòng chống cháy trên núi Hùng v.v…
Tại khu vực Ngã 5 đền Giếng đã có một diện mạo mới. Công trình Trạm vệ tinh của ngân hàng dữ liệu được xây dựng hiện đại để lưu giữ các tư liệu về Đền Hùng và thời đại Hùng Vương, về những giá trị văn hóa truyền thống của vùng đất Phú Thọ và các di sản văn hóa trong toàn quốc. Ngoài ra nơi đây còn xây dựng nhà chụp ảnh lưu niệm, nhà trưng bày các tác phẩm nghệ thuật theo kiến trúc kiểu nhà sàn truyền thống được cách điệu...
UBND tỉnh Phú Thọ cũng đã quyết định thành lập Ban Tổ chức cuộc thi "Thiết kế Tháp Hùng Vương". Cuộc thi đã chọn được 2 tác phẩm thiết kế có ý tưởng sáng tạo, độc đáo và sâu sắc để trưng cầu ý kiến đóng góp của đông đảo tầng lớp nhân dân trong dịp Lễ hội Đền Hùng. Trên cơ sở đó sẽ lựa chọn phương án tối ưu có tính khả thi để xây dựng Tháp Hùng Vương tại khu đồi Mom Gà trong thời gian tới.
Trong thời gian tới, Khu di tích lịch sử Đền Hùng sẽ tiếp tục tập trung vào việc thực hiện một số dự án, cấp thiết trước mắt đó là hoàn thành Dự án trung tâm lễ hội giai đoạn II, gồm: Cổng vào Khu di tích, trục hành lễ, nhà đón tiếp khách trong nước và quốc tế; tôn tạo cảnh quan hồ nước, cây xanh, mô hình chợ quê; tôn tạo Giếng Rồng, bãi đỗ xe số 2, cải tạo vườn trồng cây lưu niệm số 2; cải tạo Bảo tàng Hùng Vương và toàn bộ cảnh quan đồi Công Quán; xây dựng hạ tầng cảnh quan khu vực Cổng biểu tượng Đền Hùng; đánh giá tác động môi trường tổng thể đối với Đền Hùng để xây dựng phương án thu gom, xử lý chất thải - nước thải tại di tích; thực hiện di chuyển các hộ dân ra khỏi khu vực quy hoạch...
Kế thừa thành quả trong việc bảo tồn, xây dựng và phát triển Đền Hùng, UBND tỉnh Phú Thọ đã xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt dự án quy hoạch Khu di tích lịch sử Đền Hùng giai đoạn 2016 – 2025 để tiếp tục có những phương hướng đầu tư xây dựng Đền Hùng xứng tầm với vị thế là Di tích Quốc gia đặc biệt - là trung tâm văn hóa tín ngưỡng tâm linh thờ cúng Tổ tiên của dân tộc, thực sự trở thành điểm đến của du lịch Việt Nam thế kỷ XXI./.