Lễ cúng thần cây của người Thái ở Nghệ An

“Pủ xừa” – thờ thần cây là nghi lễ truyền thống thường thấy ở nhiều cộng đồng người Thái ở khu vực Tây Bắc tỉnh Nghệ An

Lễ “pủ xừa” theo truyền thống diễn ra vào ngày 12 tháng 9 âm lịch. Lúc này, cư dân bản địa vốn quen trồng lúa nước đã xong vụ gặt. Nhiều người cho rằng nghi lễ này liên quan đến các chuỗi các lễ hội cầu mùa của cộng đồng người Thái và các dân tộc thiểu số khác ở Việt Nam cũng như khu vực Đông Nam Á.

Nghi lễ diễn ra dưới một cây thị lớn trên ngọn đồi gọi là Tèn Pỏ. Nơi đây có ngôi đền Chiêng Ngam lớn nhất huyện Quỳ Châu thờ những người được cho là có công khai bản lập mường, gồm ba vị Xiêu Bỏ, Xiêu Ké, Xiêu Luông.

Trong ngày lễ, mỗi hộ dân trong bản đều dậy sớm mổ gà, nấu món “moọc” làm từ thịt lợn, gà, gạo và gia vị gói trong lá chuối rồi hấp chín. Món ăn này thường xuất hiện trong nhiều nghi lễ dân gian của cộng đồng người Thái xứ Nghệ.

Người dân thắp hương dưới gốc cây là nghi thức cuối cùng trong ngày lễ

Ngoài các mâm cúng của người dân, ban quản lý bản cũng mổ lợn cúng riêng. Những phần thịt được chia ra làm ba mâm trong đó có mâm thờ các thần cai quản đất đai, cỏ cây (thổ địa), nột mâm thờ cây “pủ xừa” và mâm còn lại cúng cho ba vị có công khai bản lập mường.

Lễ cúng thường diễn ra khá ngắn gọn. Chủ lễ cúng khấn gọi các thần linh về hưởng lộc và phù hộ cho cộng đồng được manh khỏe, làm ăn tốt, mưa thuận gió hòa. Sau lễ cúng, mỗi người đến thắp hương tại gốc cây thiêng và trở về nhà. Mỗi nhà sẽ có tổ chức hội riêng nhỏ lẻ trong phạm vi gia đình.

Ngày chưa có dịch, dân bản vẫn thường chung vui tại một địa điểm cố định. Tuy nhiên việc tổ chức phần hội bị hạn chế để phòng dịch COVID–19.Lễ “pủ xừa” cũng là nghi lễ tâm linh lớn cuối cùng của cư dân địa phương trong năm.