(ĐCSVN) – Hiện nay, ô nhiễm môi trường ở nhiều vùng nông thôn lại đang ở mức báo động. Nhiều nơi, vấn đề ô nhiễm môi trường đã và đang trở thành nỗi bức xúc. Để xử lý tình trạng ô nhiễm này, nhiều địa phương đã chọn giải pháp là đầu tư lò đốt rác cỡ nhỏ. Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia môi trường, giải pháp này tuy đạt được lợi ích trước mắt nhưng sẽ để lại hậu quả khôn lường.
 |
|
Nhiều địa phương ồ ạt đầu tư lò đốt rác cỡ nhỏ để xử lý rác thải.
Tuy nhiên theo cảnh báo của các chuyên gia đây chỉ là giải pháp
tình thế. (Ảnh minh họa: Bích Liên) |
Lò đốt rác cỡ nhỏ được nhiều địa phương lựa chọn
Theo Tổng cục Môi trường, báo cáo không đầy đủ của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, hiện nay trên cả nước có khoảng 50 lò đốt chất thải rắn sinh hoạt, đa số là lò đốt cỡ nhỏ (dưới 500kg/h), trong đó khoảng 2/3 lò đốt được sản xuất, lắp ráp trong nước, trong đó 2/3 lò đốt sử dụng công nghệ trong nước. Tuy nhiên, các thông tin chi tiết về số lượng, các tính năng kỹ thuật của lò đốt chất thải thì chưa được thống kê đầy đủ.
Hiện nhiều nơi tại các vùng nông thôn đang có xu hướng đầu tư đại trà lò đốt chất thải sinh hoạt ở tuyến huyện, xã. Do vậy, đang có tình trạng mỗi huyện, mỗi xã đã tự đầu tư lò đốt với công suất nhỏ để xử lý chất thải sinh hoạt phát sinh trên địa bàn.
Thời gian qua, ở nhiều tỉnh như Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Nam Định, Thái Bình, Bắc Giang ồ ạt mua lò đốt rác thải cỡ nhỏ để xử lý rác thải sinh hoạt ở địa phương.
Đơn cử tại Vĩnh Phúc, với 17 xã, thị trấn huyện Yên Lạc là một trong những địa phương đi đầu của tỉnh trong việc đầu tư, sử dụng lò đốt rác thải cỡ nhỏ. Khởi đầu từ đề tài “Mô hình thu gom và xử lý rác thải nông thôn ở Vĩnh Phúc” do Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh thực hiện năm 2013, với việc thực nghiệm lò đốt rác thải cỡ nhỏ tại xã Tam Hồng có công suất 120-450kg/h trị giá 2,25 tỷ đồng, đến nay toàn địa bàn huyện đã có 8 lò đốt rác thải cỡ nhỏ.
Theo Sở Tài nguyên và Môi trường huyện Yên Lạc, trong số 8 lò đốt thì 5 lò đang hoạt động và 3 lò còn lại đang chuẩn bị đưa vào sử dụng. Địa phương này cũng chủ trương phấn đấu ít nhất mỗi xã có một lò đốt rác thải cỡ nhỏ trên địa bàn.
Tại xã Tam Hồng, nơi thực nghiệm đầu tiên lò đốt rác thải cỡ nhỏ của Vĩnh Phúc, lò được sử dụng là loại đốt rác thải bằng không khí tự nhiên NF105, sản xuất tại Thái Lan, hoạt động 24/24h. Lò vận hành theo nguyên lý rất đơn giản. Trước khi đốt, rác thải cứng như gạch ngói, sành sứ, thủy tinh được phân loại. Các loại vải vụn, bìa cứng, nhựa được đưa vào mồi lửa. Sau đó, rác thải được đưa vào cửa lò đốt. Lượng tro sau khi đốt là rất ít và được đem đi chôn ngay gần khu vực lò đốt.
Không chỉ tại Yên Lạc, nhiều huyện khác trên địa bàn Vĩnh Phúc cũng đang được đầu tư lò đốt rác thải cỡ nhỏ như Vĩnh Tường, Lập Thạch, Tam Đảo.
Theo chính quyền địa phương nơi đây, người dân rất đồng tình ủng hộ việc sử dụng lò đốt rác thải để xử lý rác sinh hoạt. Bởi theo họ, lò đốt rác thải có rất nhiều ưu điểm như lượng khói thải không gây ô nhiễm mùi và lượng khói ít khi nhiệt độ đốt lên đến 600-900 độ C; tiết kiệm được diện tích đất làm hố chứa rác, không gây ô nhiễm nguồn nước ngầm và môi trường xung quanh hố chứa rác thải…
Theo đánh giá của các chuyên gia môi trường, đây cũng là một giải pháp tình thế, góp phần nhanh chóng giải quyết vấn đề chất thải sinh hoạt trên địa bàn, đặc biệt đối với khu vực nông thôn. Tuy nhiên, về quan điểm khoa học, cách làm như vậy chưa phù hợp, cần xem xét lại do các lò đốt này đều có công suất nhỏ, việc xử lý chất thải phân tán, khó kiểm soát việc phát thải ô nhiễm thứ cấp vào môi trường không khí.
Các chuyên gia cũng cảnh báo, giải pháp này tuy đạt được lợi ích trước mắt nhưng sẽ để lại hậu quả khôn lường.
Hiểm họa ô nhiễm
Cục trưởng Cục Kiểm soát ô nhiễm (Tổng cục Môi trường) cho biết, theo nguyên lý, một số rác thải chứa kim loại nặng như thủy ngân, chất dẻo có chứa chất clo làm từ nhựa PVC có khả năng sinh ra chất dioxin, một hóa chất độc hại có khả năng gây ra ung thư ở người, khi ở giai đoạn từ 400-600 độ C. Nếu công nghệ đốt được tuân thủ chặt chẽ từ khâu phân loại rác thải đến khâu tăng nhiệt độ lên trên 1.000 độ C, kèm với đó là khâu xử lý khí thải, hạ nhiệt độ ở giai đoạn 400-600 độ C và sử dụng tháp chứa các chất hấp phụ (như than hoạt tính)… sẽ giảm đáng kể nguy cơ tạo thành dioxin, ngăn chặn nhiều chất độc hại khác phát tán ra môi trường.
Tổng cục Môi trường cũng cho biết, thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, Bộ Tài nguyên& Môi trường (TN&MT) đang tiến hành khảo sát việc sử dụng lò đốt chất thải ở một số địa phương. Hiện nay, chưa có Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) đối với lò đốt chất thải rắn sinh hoạt nhưng nếu so với QCVN 30:2012/BTNMT về lò đốt chất thải công nghiệp và dự thảo QCVN về lò đốt chất thải rắn sinh hoạt mà Bộ TN&MT đang xây dựng thì nhiều lò đốt được khảo sát có nhiều yếu tố chưa đảm bảo. Trên cơ sở kết quả khảo sát cho thấy, một số lò đốt chất thải sinh hoạt đang hoạt động chưa đáp ứng về mặt kỹ thuật cũng như về xử lý khí thải, một số lò đốt không có hệ thống xử lý khí thải và trên ống khói không có điểm lấy mẫu khí thải. Khi đoàn khảo sát yêu cầu lấy mẫu thì họ mất mấy ngày để đục cửa lấy mẫu. Nhiều lò đầu tư ở cấp xã, huyện thì họ làm giải quyết tình thế, không có quan trắc, thậm chí không có thiết kế, hồ sơ giấy tờ.
Liên quan đến vấn đề này, ông Nguyễn Thành Yên, Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất thải và Cải thiện môi trường cho biết: cần xem xét lại việc đầu tư ồ ạt lò đốt rác thải cỡ nhỏ do việc xử lý phân tán và khó kiểm soát việc phát thải ô nhiễm thứ cấp vào môi trường không khí. Xu hướng trên thế giới bắt đầu coi lò đốt là công nghệ đã lỗi thời, nhiều nước không khuyến khích, thậm chí cấm sử dụng lò đốt, đặc biệt lò đốt quy mô nhỏ.
Theo ông Yên, các chuyên gia Nhật có chia sẻ kinh nghiệm là nước Nhật cách đây nhiều năm cũng đi theo mô hình này, họ đã lắp hàng nghìn lò đốt chất thải sinh hoạt cỡ nhỏ, nhiều lò nằm trong hoặc gần khu dân cư và sau đó đã mất rất nhiều năm để tìm giải pháp giải quyết hậu quả của việc đầu tư tràn lan này.
Theo các chuyên gia, Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) mới có hiệu lực cùng Nghị định số 38/2015/NĐ - CP và các Thông tư hướng dẫn là những căn cứ pháp lý quan trọng để quản lý lò đốt rác thải theo định hướng mới. Cũng với đó, Bộ TN&MT cũng đang xây dựng ban hành QCVN về lò đốt chất thải rắn sinh hoạt. Đây là những căn cứ kỹ thuật quan trọng mang tính sàng lọc cho việc sản xuất, lựa chọn sử dụng và thẩm định lò đốt ngay từ giai đoạn đầu./.