Thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Thanh tra (sửa đổi), sáng 25/10, đại biểu Đoàn Thị Lê An (Đoàn Cao Bằng) bày tỏ đồng tình cần bổ sung một số quy định về thanh tra đối với Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam để BHXH được tổ chức cơ quan thanh tra ở cấp trung ương và địa phương, hoạt động thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành của cơ quan BHXH do Chính phủ quy định.
Đại biểu phân tích, cơ quan BHXH đã được giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành và một số nhiệm vụ quản lý nhà nước như: Xử phạt vi phạm hành chính, ban hành, công bố thủ tục hành chính, tổ chức thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế, quản lý về thu chi, bảo toàn, phát triển và cân đối Quỹ bảo hiểm xã hội. Luật BHXH năm 2014 đã chỉ rất rõ; Luật Xử lý vi phạm hành chính và được cụ thể hóa tại các văn bản hướng dẫn thi hành.
Thực hiện chức năng thanh tra thì hiện nay BHXH Việt Nam đã có hệ thống thanh tra, kiểm tra của ngành được cơ cấu theo hai cấp trung ương và địa phương. Trong những năm vừa qua, ngành BHXH đã khẳng định được vai trò và khả năng của mình trong thực hiện nhiệm vụ thanh tra, qua đó góp phần không nhỏ vào việc ngăn chặn tình trạng trốn đóng, chiếm dụng nợ đọng Quỹ BHXH, bảo hiểm y tế, tạo được niềm tin của Đảng, Nhà nước và Nhân dân đối với ngành trong tổ chức thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. Đồng thời, qua thanh tra cũng đã góp phần nâng cao tính tuân thủ pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế của người lao động và chủ sử dụng lao động, hiệu quả trong công tác thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế cũng cho thấy hầu hết kết quả thanh tra, kiểm tra là do cơ quan BHXH thực hiện.
Đồng quan điểm, đại biểu Hoàng Ngọc Định (Đoàn Hà Giang) đề nghị bổ sung "cơ quan thanh tra trong bảo hiểm xã hội" vào khoản 4 Điều 9, Điều 114 của luật này. Đồng thời, bổ sung thêm tổ chức hoạt động và nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành tại cấp trung ương và địa phương của cơ quan BHXH do Chính phủ quy định.
Đại biểu chỉ rõ: Điều 7 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 quy định nội dung quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội, trong đó có quản lý về thu, chi, bảo toàn, phát triển và cân đối quỹ bảo hiểm xã hội; thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bảo hiểm xã hội. Các nội dung quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội này đã được cụ thể hóa thành quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Bảo hiểm xã hội Việt Nam tại Điều 2 Nghị định 89/2020 của Chính phủ. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2020 quy định: Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Trưởng đoàn Thanh tra Bảo hiểm xã hội Việt Nam và Giám đốc Bảo hiểm xã hội tỉnh, thành phố có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính. Như vậy, trong các cơ quan thuộc Chính phủ chỉ có cơ quan bảo hiểm xã hội đã được giao nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành tại khoản 3 Điều 13 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 và một số nhiệm vụ quản lý nhà nước.
Do đó, theo đại biểu Hoàng Ngọc Định đề xuất nêu cụ thể tên cơ quan bảo hiểm xã hội và đưa vào nhóm các cơ quan đã có nhiệm vụ thanh tra tại khoản 4 Điều 9 dự thảo để bảo đảm tính kế thừa, thống nhất của hệ thống pháp luật.
“Mặt khác, việc không quy định rõ cơ quan bảo hiểm xã hội được thành lập cơ quan thanh tra từ trung ương tới địa phương như tại dự thảo hiện nay sẽ không thống nhất với các luật có liên quan, không bảo đảm cơ sở để bảo hiểm xã hội cấp tỉnh, thành phố thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành và thẩm quyền xử phạt theo quy định”, đại biểu Định nói.
 |
| Đại biểu Nguyễn Hải Dũng (Đoàn Nam Định) phát biểu tại Hội trường. Ảnh: TL. |
Đại biểu Nguyễn Hải Dũng (Đoàn Nam Định) nhận định, trong khi Luật Thanh tra (sửa đổi) lần này đã quy định cơ quan thanh tra cục thuộc Tổng cục thuộc Bộ được thành lập theo quy định của Chính phủ thì với hệ thống của Bảo hiểm xã hội là cơ quan thuộc Chính phủ tương tự như Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan, Tổng cục Thống kê nhưng chưa được Luật Thanh tra khẳng định vị trí của Thanh tra bảo hiểm xã hội tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
Đại biểu dẫn thông tin từ Bảo hiểm xã hội Việt Nam thì từ năm 2016 đến năm 2021 cơ quan Bảo hiểm xã hội đã thanh tra, kiểm tra tại 92.554 đơn vị phát hiện 282.247 trường hợp vi phạm về đối tượng, mức đóng, bằng 120%, với số tiền truy thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế gần 792 tỷ đồng, bằng 451% so với số thực hiện qua công tác kiểm tra giai đoạn 2011-2015, yêu cầu khắc phục số tiền nợ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế là 11.492,6 tỷ đồng.
Qua đó, khẳng định thanh tra bảo hiểm xã hội mà chủ yếu là ở cấp tỉnh đã có đóng góp to lớn để bảo đảm việc đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế được đúng pháp luật, bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của người lao động, xử lý các vi phạm trong đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế kịp thời và nghiêm minh.
Nhấn mạnh vì những ý nghĩa về chính trị, kinh tế và pháp lý nêu trên, đại biểu Nguyễn Hải Dũng cho rằng cần thiết quy định trong Luật Thanh tra (sửa đổi) cụ thể về cơ quan Thanh tra bảo hiểm xã hội bao gồm Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Bảo hiểm xã hội tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Như vậy cũng là cân đối với Thanh tra cục thuộc Tổng cục thuộc bộ mà có tổ chức hệ thống ngành dọc ở địa phương. Vì vậy, đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung về tổ chức cơ quan Thanh tra thuộc Bảo hiểm xã hội tỉnh, thành phố vào Luật Thanh tra (sửa đổi) để vừa duy trì tổ chức đang ổn định hiện nay của Thanh tra bảo hiểm xã hội tỉnh, thành phố vừa cân đối với cơ quan thanh tra trong các Bộ./.