Phương án giải quyết chế độ cho hơn 200.000 lao động bị nợ bảo hiểm
Theo BHXH Việt Nam, đến ngày 31/12/2021 có khoảng 26.670 đơn vị với khoảng 206.468 người lao động tại các đơn vị đã phá sản, đang làm thủ tục giải thể, phá sản; đơn vị ngừng hoạt động và không có người đại diện theo pháp luật với số tiền chậm đóng, trốn đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) lên đến 2.262 tỉ đồng và 914 tỉ đồng tiền lãi chậm đóng. Do đời sống gặp nhiều khó khăn, người lao động tại các đơn vị này có nhu cầu được hưởng BHXH và tự nguyện đóng nộp BHXH để đủ điều kiện hưởng các chế độ.
BHXH Việt Nam đã đề xuất Bộ LĐ-TB&XH giải quyết chế độ cho người lao động tại các doanh nghiệp phá sản, đang làm thủ tục phá sản, ngừng hoạt động hoặc không còn người đại diện theo pháp luật mà chưa đóng đủ BHXH theo quy định.
Về chế độ hưu trí, BHXH Việt Nam đề xuất nếu người lao động đủ tuổi nghỉ hưu, đóng BHXH 20 năm trở lên mà không gồm thời gian bị nợ BHXH thì được hưởng lương hưu tại thời điểm đủ điều kiện. Trường hợp sau đó khoản tiền bị nợ được doanh nghiệp đóng bù hoặc bổ sung bằng nguồn tài chính khác thì sẽ cộng vào để tính lại mức hưởng lương hưu.
Người lao động đủ tuổi nghỉ hưu, đóng bảo hiểm dưới 20 năm trong đó có 10 năm thực đóng trở lên, nếu có nguyện vọng thì đóng BHXH tự nguyện một lần cho những năm còn thiếu để hưởng lương hưu. Thời điểm hưởng được tính từ ngày đầu tiên của tháng liền kề sau tháng đóng đủ tiền. Nếu sau đó khoản tiền bị nợ được doanh nghiệp đóng bù hoặc nguồn tài chính khác bổ sung thì cơ quan BHXH sẽ cộng thêm thời gian bị nợ để tính lại mức hưởng. Tuy nhiên, số tiền người lao động đã đóng BHXH tự nguyện không được hoàn trả.
Với chế độ BHXH một lần, BHXH Việt Nam đề nghị số tiền hưởng một lần được tính trên thời gian thực đóng, không tính lúc bị nợ. Nếu tiền nợ sau đó được đơn vị hoặc nguồn tài chính khác đóng bù thì giải quyết bổ sung BHXH một lần. Những người lao động đóng BHXH đủ 20 năm trở lên không được rút BHXH một lần vì đã đủ năm đóng để hưởng lương hưu.
 |
| Phó Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm xã hội Nguyễn Duy Cường (Ảnh: TG) |
Ông Nguyễn Duy Cường, Phó Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm xã hội (Bộ LĐ-TB&XH) cho biết, sau khi nhận được phản ánh, Bộ LĐ-TB&XH đã cùng với BHXH Việt Nam, các cơ quan liên quan tiến hành rà soát, qua đó xác định được số lao động bị nợ đóng bảo hiểm này đều rơi vào các đơn vị doanh nghiệp đã phá sản, đang làm thủ tục phá sản hoặc giải thể.
Bên cạnh đó là trường hợp bị nợ đóng ở các doanh nghiệp có chủ bỏ trốn, không có người đại diện theo pháp luật, nhưng chưa hoàn thành nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội dẫn đến ảnh hưởng quyền lợi chính đáng về hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội của người lao động.
Phân loại nhóm thì có khoảng 20% trong tổng số hơn 200.000 lao động bị nợ đóng đủ điều kiện hưởng các chế độ, 40% đang tiếp tục làm việc ở các đơn vị mới và tiếp tục tham gia bảo hiểm xã hội, 20% số lao động đã nghỉ việc, hiện đang không tham gia bảo hiểm xã hội ở đâu.
Theo ông, sau khi rà soát số liệu, Bộ LĐ-TB&XH, cơ quan Bảo hiểm xã hội và các bộ, ngành liên đang đề xuất phương án để xử lí, giải quyết chế độ đối với các nhóm lao động này.
“Trước mắt đối với các trường hợp đủ điều kiện thì giải quyết ngay quyền lợi về BHXH. Nhóm đang tiếp tục tham gia ở các đơn vị mới thì ghi nhận quá trình đóng bảo hiểm xã hội ở đơn vị cũ để khi chuyển sang đơn vị mới có phát sinh các quyền lợi sẽ được cộng nối thời gian đóng trước đó vào. Trường hợp những người lao động chưa đi làm ở đâu sẽ bảo lưu thời gian đóng trên sổ để sau này họ tiếp tục tham gia. Như vậy, trong ngắn hạn sẽ giải quyết được vấn đề bị treo quyền lợi về bảo hiểm cho người lao động”, ông Nguyễn Duy Cường thông tin.
Đề xuất nhiều giải pháp mạnh
Ông Nguyễn Duy Cường thông tin, tại dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi đang được lấy ý kiến, Bộ LĐ-TB&XH đã đề xuất bổ sung một số biện pháp xử lý trốn đóng BHXH.
Theo đó, dự luật đề xuất bổ sung quy định người sử dụng lao động nếu sau thời hạn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc chậm nhất mà không đóng, thì ngoài việc phải đóng đủ số tiền trốn đóng và bị xử lý vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật, còn phải nộp số tiền bằng 0,03%/ngày tính trên số tiền trốn đóng (tương tự như tiền chậm nộp thuế).
Cơ quan có thẩm quyền quyết định ngừng sử dụng hóa đơn đối với người sử dụng lao động trốn đóng bảo hiểm xã hội từ 6 tháng trở lên. Cơ quan có thẩm quyền quyết định hoãn xuất cảnh đối với với trường hợp người sử dụng lao động trốn đóng bảo hiểm xã hội từ 12 tháng trở lên.
Sau khi thực hiện các quy định trên mà người sử dụng lao động vẫn trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, thì tổ chức Công đoàn, cơ quan Bảo hiểm xã hội khởi kiện ra Toà án. Khi có dấu hiệu phạm tội trốn đóng bảo hiểm xã hội theo quy định của Bộ luật Hình sự, cơ quan Bảo hiểm xã hội kiến nghị khởi tố theo quy định của pháp luật.
Bên cạnh đó, dự thảo luật cũng đề xuất bổ sung trách nhiệm của người sử dụng lao động phải bồi thường cho người lao động nếu không tham gia hoặc tham gia BHXH bắt buộc không đầy đủ, kịp thời mà gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động./.