Ngày 12/10/1983, Ban Bí thư khoá V đã ban hành Chỉ thị số 25 CT/TW về việc cải cách giáo dục lý luận chính trị trong các trường đại học và cao đẳng. Sau đây là toàn văn Chỉ thị:
I
1. Trong những năm qua, dưới ánh sáng Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ IV, thứ V và thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị về cải cách giáo dục, chúng ta đã khắc phục nhiều khó khăn về cơ sở vật chất __ kỹ thuật và đời sống của giáo viên, đẩy mạnh sự nghiệp giáo dục và đạt được nhiều thành tựu quan trọng.
Riêng việc giáo dục lý luận chính trị ở các trường đại học và cao đẳng đã có những đóng góp đáng kể vào kết quả đào tạo của các trường và có những thành tựu chủ yếu sau đây:
a) Việc giáo dục chủ nghĩa Mác __ Lênin và đường lối, chính sách của Đảng ngày càng đi vào nền nếp, thống nhất, tương đối ổn định, nhất là từ khi có quy chế quyết định chủ nghĩa Mác __ Lênin thành môn thi tốt nghiệp (1973).
b) Giáo dục cho học sinh tương đối có hệ thống một số tri thức cơ bản về chủ nghĩa Mác __ Lênin, về đường lối, quan điểm của Đảng, làm cơ sở lý luận __ tư tưởng cho việc xác định phương hướng chính trị __ tư tưởng, cơ sở phương pháp luận cho việc học tập các bộ môn chuyên ngành.
c) Xây dựng được một đội ngũ giáo viên dạy lý luận __ chính trị gần 1.000 người, nói chung có phẩm chất chính trị tốt, có trình độ văn hoá và tri thức chuyên ngành tương đối khá, có tinh thần khắc phục khó khăn hoàn thành nhiệm vụ.
Khuyết điểm lớn là đã để chất lượng giáo dục, nhất là chất lượng giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức cách mạng, giảm sút nghiêm trọng.
Một tình hình rất đáng quan tâm là số không ít giáo viên, học sinh từ cấp phổ thông đến cấp trung học chuyên nghiệp và đại học không hăng hái tham gia sinh hoạt chính trị, coi nhẹ việc học tập chính trị, lý luận.
Kết quả học tập lý luận chính trị phần lớn mới dừng lại ở nhận thức, chưa biến thành niềm tin, thành lý tưởng, động cơ hành động. Trình độ hiểu biết về đường lối, chính sách của Đảng, sự giác ngộ xã hội chủ nghĩa còn thấp.
Việc trang bị cho học sinh phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa Mác __ Lênin để học các môn học chuyên ngành, nhất là đối với khối khoa học tự nhiên và kỹ thuật, đạt kết quả thấp.
Hiện tượng không bình thường nói trên là hậu quả của nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan khác nhau trong phạm vi nhà trường và ngoài xã hội.
Phương tiện và điều kiện vật chất __ kỹ thuật thiếu thốn nghiêm trọng.
Đáng quan tâm hơn cả là đội ngũ giáo viên Mác __ Lênin còn thiếu đến 50% về số lượng và còn nhiều mặt non yếu so với yêu cầu giảng dạy ở các trường đại học; nhiều người không yên tâm, phấn khởi công tác. Thiếu quy hoạch đào tạo, bồi dưỡng và còn thiếu những chế độ, chính sách cần thiết đối với đội ngũ giáo viên lý luận __ chính trị ở các trường đại học và cao đẳng.
2. Ngoài những nguyên nhân chung như tác động của tình hình kinh tế __ xã hội có những khó khăn và hiện tượng tiêu cực, tình trạng yếu kém của công tác xây dựng Đảng và Đoàn trong các trường, những nguyên nhân trực tiếp của những thiếu sót nói trên là:
a) Sự quan tâm chưa đúng mức của cấp uỷ đảng, của cơ quan lãnh đạo ngành đại học đối với việc giáo dục lý luận __ chính trị. Ở hầu hết các trường đại học và cao đẳng các bộ môn Mác __ Lênin ở vào vị trí rất thấp so với các môn học khác, ảnh hưởng không tốt đến việc xây dựng đội ngũ trí thức của giai cấp công nhân.
b) Chương trình, sách giáo khoa và các tài liệu dạy và học lý luận __ chính trị chậm được cải tiến, chưa phù hợp với mục tiêu, đối tượng đào tạo, chưa phản ánh được những thành tựu mới về khoa học, lý luận và những vấn đề nóng hổi của đất nước, của thời đại.
c) Phương pháp giáo dục chưa bảo đảm sự kết hợp việc giảng dạy trên lớp với việc rèn luyện trong thực tế, với các hoạt động giáo dục khác, với công tác tổ chức __ quản lý và việc xây dựng môi trường giáo dục. Sự kết hợp giữa nghe giảng và tự học của học sinh, giữa công tác giảng dạy và nghiên cứu khoa học còn quá yếu.
II
1. Để tăng cường công tác giáo dục lý luận chính trị ở các trường đại học và cao đẳng, cần phải xác định vị trí của công tác này là một vấn đề cơ bản, có ý nghĩa quyết định đối với sự nghiệp xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa, đào tạo đội ngũ trí thức xã hội chủ nghĩa có đủ phẩm chất chính trị __ tư tưởng và năng lực hành động, có đạo đức trong sáng và lối sống lành mạnh, tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng, với Tổ quốc và nhân dân, vững vàng trong mọi thử thách.
2. Mục đích việc giáo dục lý luận __ chính trị là nhằm "đem lại cho cán bộ, đảng viên và nhân dân ta thế giới quan khoa học và nhân sinh quan cách mạng, hiểu biết có hệ thống về những thành tựu mới trong công tác lý luận của Đảng ta và các đảng anh em, để tham gia một cách chủ động, tích cực vào việc xây dựng và vận dụng sáng tạo đường lối của Đảng".
Mục đích quan trọng là trang bị được cho các thầy giáo và học sinh phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, để tìm hiểu thế giới khách quan và học các môn khoa học khác; làm cho họ hiểu được sâu sắc tính chất khoa học sáng tạo trong đường lối cách mạng của Đảng ta. Đi đôi với tri thức cách mạng phải xây dựng được tình cảm cách mạng sâu sắc, tinh thần làm chủ tập thể, sẵn sàng chiến đấu vì sự nghiệp xã hội chủ nghĩa và bảo vệ Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân, vì nghĩa vụ dân tộc và nghĩa vụ quốc tế.
Trong thời gian trước mắt, cần tập trung giáo dục sâu sắc về hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng Việt Nam, về những vấn đề cơ bản của thời kỳ quá độ, của chặng đường đầu tiên của cách mạng xã hội chủ nghĩa ở nước ta và tình hình cơ bản của thế giới ngày nay.
Việc giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin và đường lối, chính sách của Đảng cần kết hợp chặt chẽ với các môn khoa học xã hội khác, nhất là lịch sử tiến hoá của nhân loại, lịch sử dân tộc Việt Nam, lịch sử và truyền thống cách mạng Việt Nam.
Nội dung giáo dục cần được cụ thể hoá cho sát với yêu cầu, mục tiêu và đối tượng đào tạo của các trường.
3. Việc cải cách việc giáo dục lý luận chính trị cần tiến hành đồng thời với việc thực hiện các yêu cầu khác của cải cách giáo dục; phải kết hợp chặt chẽ với việc tăng cường, đổi mới các hoạt động khác của công tác chính trị __ tư tưởng, với việc tổ chức tốt hoạt động chính trị __ xã hội ở trường và đi thực tế ở các đơn vị cơ sở, việc bồi dưỡng về phẩm chất, đạo đức, giáo dục lao động cho học sinh trong toàn khoá.
4. Đưa tất cả các khâu của quá trình giáo dục lý luận __ chính trị, đặc biệt là khâu đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, vào một quy trình chặt chẽ, chính quy hoá. Cần ban hành các chế độ, chính sách, quy chế cần thiết đối với việc giảng dạy lý luận __ chính trị ở các trường đại học và cao đẳng.
III
1. Căn cứ vào mục tiêu, yêu cầu được xác định trên đây, Bộ Đại học có trách nhiệm tổ chức việc soạn thảo các chương trình, các tài liệu dạy và học lý luận chính trị của ngành đại học bao gồm các sách giáo khoa, các trích tuyển tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa Mác __ Lênin, các văn kiện của Đảng ta và các tài liệu tham khảo khác dùng cho giáo viên và học sinh.
Cần xúc tiến việc soạn thảo các chương trình, cố gắng làm xong vào đầu năm 1984.
Để bảo đảm chất lượng chính trị - tư tưởng và chất lượng khoa học của các tài liệu biên soạn, cần thành lập các hội đồng bao gồm những nhà khoa học giỏi, có quan điểm, lập trường chính trị vững vàng, có kinh nghiệm giảng dạy và biên soạn, trong và ngoài ngành đại học, có chế độ xét duyệt chặt chẽ và chế độ đãi ngộ thoả đáng, Viện Mác - Lênin, Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc cần tham gia vào việc biên soạn.
Ban Khoa giáo Trung ương với sự phối hợp của Ban Tuyên huấn Trung ương giúp Ban Bí thư chỉ đạo việc biên soạn.
Phấn đấu để sau vài ba năm có được một bộ sách giáo khoa chuẩn về giáo dục lý luận - chính trị của các trường đại học và cao đẳng.
2. Vấn đề đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên giảng dạy các bộ môn lý luận chính trị
Đây là vấn đề có ý nghĩa quyết định đến chất lượng, hiệu quả giáo dục, và cũng là khâu yếu nhất hiện nay nên phải có quyết tâm, chủ trương, biện pháp giải quyết cho kỳ được.
Trước hết, Bộ Đại học, với sự giúp đỡ và kiểm tra của các ban của Trung ương Đảng, cần xây dựng một quy hoạch về đào tạo bồi dưỡng đội ngũ này cho toàn ngành đại học, đủ về số lượng, bảo đảm về chất lượng chính trị và nghiệp vụ, tạo ra cho được một lực lượng nòng cốt, đầu ngành.
Đánh giá, phân loại đội ngũ hiện có. Số nào không thích hợp với yêu cầu mới thì chuyển sang công tác khác, số có khả năng và triển vọng phát triển, thì cần có kế hoạch, biện pháp sử dụng, bồi dưỡng một cách tốt nhất. Cần có cơ sở chuyên lo việc bồi dưỡng ngắn hạn định kỳ cho đội ngũ giáo viên lý luận chính trị của toàn ngành.
Ban Tổ chức và Ban Tuyên huấn, Ban Khoa giáo Trung ương giúp Bộ Đại học chọn lựa những người có phẩm chất tốt, có trình độ và năng khiếu trong các cơ quan, các đoàn thể, quân đội để bồi dưỡng, bổ sung cho đội ngũ giáo viên lý luận, chính trị.
Đối với số đã được đào tạo, đủ tiêu chuẩn để giảng dạy lý luận __ chính trị nhưng chưa được sử dụng vì không có chỉ tiêu biên chế, thì phải đưa vào biên chế các trường, bổ sung cho các nơi hiện còn thiếu. Bộ Đại học lập danh sách và trình Thường vụ Hội đồng Bộ trưởng giải quyết việc này.
Ngoài đội ngũ giáo viên chuyên trách, cần có chế độ để các giáo viên trường đảng, các cán bộ nghiên cứu, cán bộ lãnh đạo tham gia việc giảng dạy, để các giáo viên giỏi tham gia giảng dạy ở nhiều trường.
Phải tổ chức tốt việc giáo dục lý luận __ chính trị cho toàn thể đội ngũ giáo viên các bộ môn khác của các trường; đồng thời thu hút họ, thông qua việc giảng dạy các bộ môn chuyên ngành của mình, tham gia tích cực vào việc xây dựng, bồi dưỡng thế giới quan, phương pháp luận cho học sinh.
Đổi mới một cách cơ bản việc đào tạo giáo viên lý luận __ chính trị. Công tác chọn người học phải bảo đảm thu hút được những người có phẩm chất chính trị và đạo đức tốt, học giỏi và có năng khiếu lý luận vào học các khoa Mác __ Lênin. Kết hợp việc thi tuyển với việc giới thiệu của tổ chức đảng, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và công đoàn, chú ý những người đã có trải qua rèn luyện và thử thách.
Tăng cường khoa Mác __ Lênin ở tất cả các trường đại học và cao đẳng. Trước mắt, cần tập trung xây dựng các khoa Mác __ Lênin của các trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, Đại học Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh, Đại học Kinh tế kế hoạch, Đại học Sư phạm I Hà Nội.
Ban Tuyên huấn Trung ương, Trường Đảng cao cấp, Viện Mác __ Lênin có nhiệm vụ tích cực góp phần đào tạo, bồi dưỡng giáo viên Mác __ Lênin cho ngành đại học.
Cần nghiên cứu và sớm ban hành các chế độ, chính sách cần thiết đối với đội ngũ giáo viên lý luận chính trị, nhất là chế độ đào tạo chính quy trình độ trên đại học, chế độ công nhận chức vụ khoa học, chế độ được bảo đảm cung cấp sách báo, tài liệu cần thiết cho việc giảng dạy, chế độ về thông tin, về thâm nhập thực tế kinh tế __ xã hội, về khuyến khích kết hợp việc giảng dạy với nghiên cứu khoa học, v.v.. Quan tâm chu đáo điều kiện sinh hoạt, giảm bớt khó khăn của giáo viên. Ban Khoa học Trung ương cùng với Bộ Đại học nghiên cứu xây dựng các chế độ, chính sách này để Ban Bí thư và Thường vụ Hội đồng Bộ trưởng quyết định.
3. Cải tiến mạnh mẽ phương pháp giảng dạy và học tập
Nhanh chóng thi hành chế độ, chính sách, kinh phí, bảo đảm sách báo, tài liệu, cơ sở vật chất __ kỹ thuật cần thiết, hội trường chuyên dùng, thư viện chuyên khoa cho việc giảng dạy lý luận __ chính trị, chi phí cho chế độ đi thâm nhập thực tế, v.v.. Bộ Đại học có trách nhiệm nghiên cứu trình Nhà nước giải quyết vấn đề này.
Phấn đấu nâng cao chất lượng, hiệu quả của tất cả các khâu của quá trình dạy và học: giảng bài, tự học, thảo luận, kiểm tra... ban hành thành quy chế thống nhất và bảo đảm sự thực hiện nghiêm túc, đặc biệt là khâu giảng bài và tự học.
Khuyến khích tính chủ động, độc lập suy nghĩ trong học tập. Rèn luyện cho học sinh thói quen nghiên cứu, gắn lý luận với những thực tế nóng hổi của đất nước, áp dụng những điều đã học vào thực tế. Biến quá trình giáo dục thành quá trình tự giáo dục.
Để bảo đảm sự thống nhất giữa giáo dục chính trị __ tư tưởng, giáo dục lao động và giáo dục đạo đức, sự thống nhất giữa quá trình bồi dưỡng con người mới với việc cải tạo môi trường giáo dục, cần chấn chỉnh, tăng cường hoạt động của các tổ chức cơ sở đảng, và các đoàn thể, nhất là của Đoàn thanh niên trong các trường.
IV
Do tính chất, đặc điểm và tầm quan trọng đặc biệt của việc giáo dục lý luận __ chính trị, do việc cải cách việc giáo dục lý luận __ chính trị phải giải quyết đồng bộ nhiều vấn đề to lớn phức tạp nên cần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước đối với công tác này bằng một cơ chế thích hợp.
Ban Khoa giáo Trung ương, với sự phối hợp của Ban Tuyên huấn Trung ương, có trách nhiệm trực tiếp giúp Ban Bí thư chỉ đạo, kiểm tra chặt chẽ công tác giáo dục lý luận __ chính trị trong các trường đại học và cao đẳng.
Bộ Đại học có trách nhiệm chính về việc quản lý, tổ chức việc giáo dục lý luận __ chính trị trong toàn ngành theo đúng quan điểm, chủ trương của Trung ương, chịu trách nhiệm trước Trung ương và Hội đồng Bộ trưởng về chất lượng, hiệu quả của việc giáo dục này.
Các cấp uỷ đảng ở tỉnh, thành có trách nhiệm kiểm tra, giúp đỡ các trường đại học và cao đẳng ở trên địa phương mình tổ chức tốt việc giáo dục lý luận __ chính trị, đặc biệt là trong việc gắn liền giảng dạy với các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, xã hội, tư tưởng, văn hoá của địa phương, trong việc xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên.
Các đoàn thể quần chúng, nhất là Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh cần cải tiến mạnh mẽ sinh hoạt của Đoàn trong các nhà trường, tham gia tuyển lựa những thanh niên, công nhân ưu tú vào học các khoa Mác __ Lênin.
Ở Bộ Đại học cũng như ở các trường đại học và cao đẳng, cần có một đồng chí lãnh đạo được phân công chuyên trách về công tác chính trị __ tư tưởng và giáo dục lý luận __ chính trị. Tập thể lãnh đạo cần có chế độ định kỳ nghe báo cáo cho chỉ thị và có sinh hoạt chuyên đề về việc giáo dục lý luận __ chính trị. Cần có bộ máy và cán bộ chuyên trách có năng lực giúp cho sự quản lý của bộ, của nhà trường.
*
* *
Ra sức phấn đấu để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, trước hết là chất lượng chính trị, tư tưởng, đạo đức, là một nhiệm vụ vừa cơ bản vừa cấp bách của mặt trận giáo dục trong những năm trước mắt. Cải cách giáo dục lý luận __ chính trị là một khâu trọng yếu để thực hiện nhiệm vụ đó.
Các cấp, các ngành có trách nhiệm thực hiện nghiêm chỉnh Chỉ thị này, khắc phục những nhận thức và việc làm không đúng lâu nay.
Bộ Đại học có trách nhiệm xây dựng kế hoạch thực hiện Chỉ thị này trong thời gian gần đây.
Căn cứ vào tinh thần, nội dung của bản Chỉ thị này, Bộ Giáo dục có trách nhiệm nghiên cứu chương trình, kế hoạch cải cách việc giáo dục chính trị trong các trường phổ thông và trường sư phạm, Tổng cục Dạy nghề có trách nhiệm nghiên cứu chương trình, kế hoạch cải cách giáo dục chính trị trong các trường đào tạo công nhân kỹ thuật, Bộ Đại học có trách nhiệm nghiên cứu việc cải cách giáo dục lý luận __ chính trị trong các trường trung học chuyên nghiệp. Ban Khoa giáo Trung ương và Ban Tuyên huấn Trung ương có trách nhiệm cùng với các cơ quan có liên quan nghiên cứu cải cách việc giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ trí thức khoa học __ kỹ thuật, trước hết là những người có trình độ trên đại học.
|
|
T/M BAN BÍ THƯ
VÕ CHÍ CÔNG |