Ngày 25/9/1968, Ban Bí thư khoá III đã ban hành Nghị quyết số 181-NQ/TW về công tác vận động thanh niên. Sau đây là trích đoạn nội dung một phần của Nghị quyết:
...
II
VỊ TRÍ, VAI TRÒ VÀ NHIỆM VỤ CỦA CÔNG TÁC THANH VẬN VÀ ĐOÀN THANH NIÊN LAO ĐỘNG TRONG TÌNH HÌNH MỚI
1. Ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác thanh vận trong tình hình mới
Hiện nay, Đảng ta đang lãnh đạo toàn Đảng, toàn dân tiến hành hai nhiệm vụ chiến lược: chống Mỹ, cứu nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đảng cần tăng cường lãnh đạo công tác thanh vận và Đoàn Thanh niên Lao động, trước hết vì thanh niên là một lực lượng quan trọng, có ý nghĩa quyết định trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội hiện nay, đồng thời là lớp người kế tục sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng, của giai cấp, của dân tộc để xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản sau này. Trong tình hình thế giới hiện nay, bọn đế quốc và bọn phản động đang tìm mọi cách mua chuộc, dụ dỗ, làm hư hỏng thanh niên, nhằm phá hoại thành quả của cách mạng xã hội chủ nghĩa, thực hiện âm mưu xâm lược và nô dịch của chúng. Cho nên, vấn đề tăng cường lãnh đạo công tác thanh vận và đào tạo, bồi dưỡng thanh niên thành lớp người kế tục một cách trung thành và xuất sắc sự nghiệp cách mạng của Đảng ta, bảo đảm thắng lợi hiện nay và ngày mai của chúng ta, là một nhiệm vụ cách mạng vô cùng quan trọng, có ý nghĩa chiến lược.
Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta đang giành được những thắng lợi to lớn và đang bước vào giai đoạn gay go, quyết liệt nhất. Thanh niên là những người trực tiếp chiến đấu, phục vụ chiến đấu ngoài tiền tuyến, đồng thời giữ vai trò nòng cốt trong sản xuất và bảo vệ sản xuất ở hậu phương. Cho nên làm tốt công tác thanh vận sẽ góp phần rất lớn đưa sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội đến thắng lợi.
Hiện nay, miền Bắc vừa chiến đấu vừa xây dựng chủ nghĩa xã hội. Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, phải tăng cường chuyên chính vô sản và phải tiến hành song song ba cuộc cách mạng, cách mạng quan hệ sản xuất, cách mạng kỹ thuật, cách mạng văn hoá và tư tưởng, lấy cách mạng kỹ thuật làm then chốt. Thanh niên là lớp người trẻ nhiệt tình, hăng hái, ít chịu ảnh hưởng của xã hội cũ, lại được giáo dục, bồi dưỡng về chính trị, văn hoá, khoa học - kỹ thuật và sức khoẻ trong hơn mười năm xây dựng chủ nghĩa xã hội, cho nên họ có khả năng và phải là lực lượng đi đầu trong ba cuộc cách mạng đó, đi đầu trong việc cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới. Công tác thanh vận và Đoàn Thanh niên Lao động góp phần rất quan trọng vào việc đào tạo con người mới, đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật mới để xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản ở nước ta.
Trong hàng ngũ giai cấp công nhân, thanh niên chiếm đa số. Với yêu cầu công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa hiện nay và sau này thì lực lượng công nhân kỹ thuật và cán bộ khoa học, kỹ thuật trẻ ngày càng đông đảo. Làm tốt công tác thanh vận sẽ thiết thực góp phần vào việc xây dựng đội ngũ giai cấp công nhân lớn mạnh.
Công tác thanh vận có ý nghĩa quan trọng đối với sự nghiệp giải phóng phụ nữ. Nam nữ thanh niên sẽ là lực lượng đi đầu đấu tranh chống mọi tư tưởng phong kiến, khinh thường phụ nữ và các phong tục tập quán lạc hậu. Trong việc phát huy vai trò, khả năng của phụ nữ, thực hiện nam nữ bình đẳng, cũng cần chú ý từ lực lượng nữ thanh niên mà đào tạo, bồi dưỡng chị em trở thành cán bộ lãnh đạo, cán bộ quản lý, cán bộ khoa học kỹ thuật trong mọi ngành hoạt động.
Công tác thanh vận còn có ý nghĩa quan trọng đối với nhiệm vụ xây dựng Đảng. Đoàn Thanh niên có nhiệm vụ rèn luyện, bồi dưỡng những đoàn viên ưu tú trở thành đảng viên, đào tạo, bồi dưỡng những cán bộ trẻ cho Đảng, làm cho Đảng không ngừng lớn mạnh về mọi mặt.
2. Vai trò, vị trí, chức năng của Đoàn Thanh niên Lao động
Đoàn Thanh niên Lao động là tổ chức thanh niên cộng sản, là tổ chức gần Đảng nhất.
Đối với Đảng, Đoàn Thanh niên là cánh tay và đội hậu bị của Đảng, Đoàn là người tuyên truyền mọi chủ trương, chính sách của Đảng, gương mẫu thực hiện và đấu tranh chống những sự vi phạm đường lối, chính sách của Đảng. Đoàn có nhiệm vụ tuyên truyền, giáo dục đoàn viên để giới thiệu với Đảng, đào tạo cán bộ cho Đảng, đồng thời Đoàn Thanh niên có trách nhiệm góp ý kiến phê bình cán bộ, đảng viên và công tác của chi bộ Đảng, nhằm xây dựng, bảo vệ và củng cố Đảng lớn mạnh.
Đối với chính quyền, Đoàn Thanh niên là thành phần trong hệ thống chuyên chính vô sản, có nhiệm vụ bảo vệ, xây dựng và củng cố chính quyền; gương mẫu chấp hành chủ trương, chính sách và pháp luật của Nhà nước, đấu tranh chống mọi hành động vi phạm pháp luật, vi phạm quyền tự do dân chủ của quần chúng. Đoàn Thanh niên là người đại diện cho quyền làm chủ tập thể của quần chúng thanh niên để trình bày với các cơ quan nhà nước quyền lợi và nguyện vọng của thanh niên và phát huy vai trò làm chủ của thanh niên đối với sự nghiệp quản lý kinh tế và phát triển văn hoá của nước nhà.
Đối với nhân dân, Đoàn Thanh niên có trách nhiệm chăm sóc, tôn trọng người già, chăm lo việc giáo dục thiếu nhi, tôn trọng phụ nữ và thực hiện bình đẳng nam nữ.
Đoàn cần kết hợp chặt chẽ với Công đoàn trong việc giáo dục công nhân trẻ; động viên thanh niên công nhân thi đua sản xuất, bảo vệ sản xuất, tham gia quản lý kinh tế, quản lý xí nghiệp. Đoàn cần ra sức góp phần củng cố hợp tác xã nông nghiệp là tổ chức kinh tế của nông dân tập thể. Đoàn cần kết hợp chặt chẽ với Ban phụ vận và Hội Liên hiệp Phụ nữ trong việc giáo dục bồi dưỡng nữ thanh niên.
Xuất phát từ vị trí và vai trò chính trị trên đây, Đoàn Thanh niên Lao động có chức năng:
- Là trường học cộng sản chủ nghĩa của thanh niên, đào tạo thế hệ thanh niên mới, thế hệ thanh niên cộng sản Việt Nam để trở thành lớp người kế tục sự nghiệp cách mạng của Đảng, của giai cấp, của dân tộc.
- Là đội quân xung kích cách mạng thực hiện mọi nhiệm vụ và đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước.
- Là người đại diện cho lợi ích và quyền làm chủ tập thể của quần chúng thanh niên.
- Là đội hậu bị của Đảng, tham gia xây dựng, kiện toàn Đảng, đào tạo lực lượng hậu bị cho Đảng.
3. Nhiệm vụ công tác thanh vận và Đoàn Thanh niên Lao động trong tình hình mới
Căn cứ vào nhiệm vụ chính trị của Đảng, vào vai trò, vị trí và chức năng của Đoàn Thanh niên Lao động, nhiệm vụ chung của công tác thanh vận trong giai đoạn cách mạng hiện nay là: Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh vận và Đoàn Thanh niên; ra sức đào tạo, bồi dưỡng thế hệ thanh niên mới phát triển toàn diện để giữ vững vai trò là lực lượng xung kích cách mạng, đi đầu trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội, đồng thời trở thành lớp người kế tục một cách trung thành và xuất sắc sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng; xây dựng và củng cố Đoàn Thanh niên vững mạnh, thực sự là tổ chức thanh niên cộng sản, xứng đáng là cánh tay và đội hậu bị của Đảng.
Nhiệm vụ công tác cụ thể:
a) Tăng cường giáo dục chủ nghĩa cộng sản cho thanh niên, nhằm rèn luyện, bồi dưỡng và đào tạo thế hệ thanh niên mới
Mục tiêu trước mắt và lâu dài của công tác thanh vận và Đoàn Thanh niên Lao động là đào tạo thế hệ thanh niên mới. Thế hệ thanh niên mới đó phải là lớp người kiên quyết chấp hành và có khả năng hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ cách mạng chống Mỹ, cứu nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội hiện nay, đồng thời đáp ứng tốt nhất yêu cầu xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản ở Việt Nam sau này. Do đó, họ phải được giáo dục và chuẩn bị về mọi mặt, được phát triển toàn diện: chính trị tư tưởng, văn hoá kỹ thuật, văn học, nghệ thuật, sức khoẻ. Thế hệ thanh niên mới đó vừa là kết tinh những truyền thống tốt đẹp nhất của dân tộc, vừa là con người mới, hiện đại có đầy đủ đạo đức, phẩm chất cách mạng của giai cấp công nhân, đồng thời có trình độ văn hoá, khoa học kỹ thuật cao để cải tạo xã hội cũ và xây dựng xã hội mới.
Căn cứ vào yêu cầu và mục tiêu đào tạo trên đây, các cấp uỷ Đảng cần lãnh đạo Đoàn Thanh niên và các ngành tăng cường công tác giáo dục toàn diện cho thanh niên:
- Về mặt chính trị, tư tưởng: giáo dục cho thanh niên những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin thông qua chương trình giáo dục chính trị cơ bản. Giáo dục về đường lối chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, trước mắt hiện nay là đường lối chống Mỹ, cứu nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội; bồi dưỡng và phát huy cao độ chủ nghĩa anh hùng cách mạng, tinh thần quyết chiến, quyết thắng, quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược và xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội. Giáo dục về truyền thống cách mạng của dân tộc và của Đảng, về đạo đức và nếp sống cách mạng, làm cho thanh niên ta có lý tưởng cách mạng vững vàng, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, có lòng tự hào đối với dân tộc anh hùng và Đảng vĩ đại của mình, có tinh thần làm chủ tập thể cao, hăng say lao động sáng tạo và tích cực bảo vệ của công.
- Về mặt văn hoá, khoa học kỹ thuật: Tăng cường công tác giáo dục thanh niên học sinh, sinh viên và đội ngũ cán bộ, công nhân kỹ thuật trẻ trong các trường học. Giáo dục cho thanh niên tinh thần say sưa giảng dạy, học tập và nghiên cứu khoa học, phấn đấu rèn luyện trở thành người cán bộ khoa học kỹ thuật mới của giai cấp công nhân. Bồi dưỡng và nâng cao trình độ văn hoá, khoa học kỹ thuật và quản lý cho thanh niên bằng mọi hình thức: bổ túc văn hoá, lớp kỹ thuật tại chức, trường đoàn văn hoá kỹ thuật, trường thanh niên dân tộc, các lớp kèm cặp dạy nghề, v.v..
- Về mặt văn học, nghệ thuật: Giáo dục cho thanh niên về đường lối, quan điểm văn học, nghệ thuật của Đảng, khắc phục những quan điểm văn học, nghệ thuật tư sản và ảnh hưởng văn hoá tư sản trong thanh niên, nhất là thanh niên công tác trong các ngành văn học, nghệ thuật. Nâng cao kiến thức thẩm mỹ và xây dựng cho thanh niên một tâm hồn trong sáng, lành mạnh. Đẩy mạnh phong trào văn hoá văn nghệ quần chúng xây dựng cuộc sống cách mạng lạc quan.
- Về mặt sức khoẻ: Quan tâm bồi dưỡng, nâng cao sức khoẻ của thanh niên, để bảo đảm tốt yêu cầu sản xuất, chiến đấu và học tập. Đẩy mạnh phong trào rèn luyện thân thể, phổ biến kiến thức vệ sinh; chăm lo đời sống vật chất, điều kiện lao động, nghỉ ngơi, chế độ bảo hộ lao động cho thanh niên...
Công tác giáo dục, đào tạo thế hệ thanh niên mới phát triển toàn diện là một quá trình lâu dài. Vì vậy, các cấp uỷ Đảng, các ngành và Đoàn Thanh niên cần quán triệt mục tiêu đào tạo trước mắt và lâu dài. Cần có quan điểm đúng đắn giữa huy động, sử dụng và bồi dưỡng, cần từng bước xây dựng cơ sở vật chất, phục vụ cho công tác giáo dục đào tạo. Hình thức và phương pháp giáo dục đối với thanh niên phải hấp dẫn, sinh động, phù hợp với đặc điểm thanh niên.
b) Phát huy mạnh mẽ vai trò xung kích của thanh niên đi đầu thực hiện mọi nhiệm vụ cách mạng của Đảng và Nhà nước
Trên cơ sở quán triệt vai trò, vị trí chính trị của Đoàn Thanh niên và tăng cường công tác giáo dục, bồi dưỡng thanh niên, các cấp uỷ Đảng cần lãnh đạo tốt phong trào ba sẵn sàng nhằm phát huy vai trò xung kích của thanh niên, đi đầu thực hiện mọi nhiệm vụ cách mạng của Đảng.
Đối với nhiệm vụ chống Mỹ, cứu nước: các cấp uỷ Đảng, các ngành và Đoàn Thanh niên cần làm cho thanh niên ta có tinh thần quyết chiến, quyết thắng, không sợ gian khổ hy sinh, sẵn sàng hiến thân vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Trên cơ sở đó mà động viên thanh niên hăng hái tòng quân, tích cực xây dựng dân quân tự vệ, giữ gìn trật tự trị an, phòng không nhân dân và phục vụ chiến đấu.
Đối với nhiệm vụ xây dựng chủ nghĩa xã hội:
- Các cấp uỷ Đảng, các ngành và Đoàn Thanh niên Lao động cần phát huy vai trò xung kích của thanh niên trên mặt trận kinh tế, đưa thanh niên tiến quân vào cách mạng quan hệ sản xuất và cách mạng kỹ thuật, nâng cao trình độ khoa học, kỹ thuật và quản lý kinh tế, đào tạo đội ngũ cán bộ kỹ thuật và cán bộ quản lý trẻ, nâng cao kỷ luật lao động và tổ chức lao động nhằm đưa thanh niên phấn đấu nâng cao năng suất lao động xã hội trong các ngành công nghiệp, nông nghiệp, giao thông vận tải.
- Phát huy vai trò xung kích của thanh niên trên mặt chính trị, nhằm gương mẫu thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và đấu tranh chống những sự vi phạm, để củng cố, bảo vệ chính quyền, bảo vệ quyền làm chủ tập thể của quần chúng.
- Phát huy vai trò xung kích của thanh niên trên mặt văn hoá, giáo dục, nhằm nâng cao trình độ văn hoá cho quần chúng, tuyên truyền thực hiện văn hoá mới, phong tục tập quán mới, đi đầu đấu tranh chống phong tục tập quán lạc hậu.
c) Hết sức quan tâm đến quyền lợi của thanh niên, phát huy vai trò làm chủ tập thể của thanh niên
Trong công tác vận động quần chúng thanh niên, các cấp uỷ Đảng, các ngành phải quan tâm đến lợi ích của quần chúng thanh niên, phải tôn trọng và đề cao quyền làm chủ xã hội của thanh niên. Đoàn Thanh niên phải là người đại diện cho lợi ích và quyền làm chủ tập thể của thanh niên. Phải hết sức chăm lo đến đời sống vật chất, tinh thần và quyền lợi chính trị của thanh niên.
Các cấp uỷ Đảng, các ngành và Đoàn Thanh niên phải giáo dục cho thanh niên tinh thần làm chủ nước nhà, làm chủ xã hội, làm chủ đời sống và phải phát huy tinh thần đó của thanh niên trên mọi mặt công tác. Cần chống tư tưởng phong kiến, tác phong gia trưởng, mệnh lệnh, quan liêu, độc đoán, vi phạm quyền làm chủ của thanh niên. Các cấp uỷ Đảng, các cơ quan nhà nước khi bàn và quyết định những vấn đề có liên quan đến thanh niên cần hỏi ý kiến Đoàn Thanh niên. Đoàn Thanh niên phải tiêu biểu cho ý chí, nguyện vọng và tiếng nói của quần chúng thanh niên, trình bày với Đảng, với Nhà nước những vấn đề về quyền lợi thanh niên, chống lại mọi hiện tượng vi phạm quyền làm chủ của thanh niên, cần khắc phục tư tưởng tự ty, ỷ lại, không dám mạnh dạn bày tỏ ý kiến.
d) Ra sức củng cố, xây dựng Đoàn Thanh niên vững mạnh và phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên trong việc tham gia xây dựng Đảng
Vấn đề xây dựng, củng cố Đoàn Thanh niên vững mạnh là nhân tố quyết định nhất để thực hiện vai trò vị trí, chức năng và nhiệm vụ của Đoàn Thanh niên. Các cấp uỷ Đảng các ngành cần nhận thức đúng vị trí chính trị của Đoàn Thanh niên để quan tâm đúng mức đến việc xây dựng, củng cố tổ chức Đoàn.
Trong công tác xây dựng, củng cố tổ chức Đoàn Thanh niên, phải chú trọng các mặt chính trị, tư tưởng và tổ chức, phải lấy việc giáo dục, nâng cao giác ngộ chính trị cho đoàn viên và đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ Đoàn là hai khâu trọng yếu, quyết định nhất. Trên cơ sở đó mà đẩy mạnh công tác phát triển Đoàn, xây dựng chi đoàn, phân đoàn "bốn tốt", cải tiến nội dung sinh hoạt Đoàn; củng cố và đẩy mạnh hoạt động của Đội thanh niên xung phong chống Mỹ, cứu nước cơ sở, v.v.. Kiện toàn bộ máy lãnh đạo của Đoàn Thanh niên các cấp.
Các cấp uỷ Đảng, các ngành cần đặt vấn đề đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trẻ nói chung và cán bộ Đoàn Thanh niên nói riêng thành vấn đề chung của Đảng và của mỗi ngành. Cần xây dựng và kiện toàn trường Đoàn ở trung ương và các tỉnh có đủ biên chế và phương tiện cần thiết và các lớp huấn luyện ở huyện để đáp ứng yêu cầu đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của Đoàn Thanh niên trong tình hình mới.
Các cấp uỷ Đảng cần đề cao ý thức trách nhiệm của Đoàn Thanh niên trong công tác xây dựng Đảng. Đoàn Thanh niên phải giáo dục thanh niên nâng cao giác ngộ về Đảng, tuyệt đối trung thành với Đảng, với lý tưởng cộng sản, lựa chọn, bồi dưỡng và giới thiệu những cán bộ, nhân viên ưu tú vào Đảng. Thường xuyên góp ý kiến vào công tác của Đảng, phê bình cán bộ, đảng viên để củng cố và kiện toàn Đảng. Các cấp uỷ Đảng cần quy định chế độ và tạo điều kiện thuận lợi cho Đoàn Thanh niên làm những việc nói trên.
e) Tăng cường công tác giáo dục và chăm sóc thiếu niên, nhi đồng
Thiếu niên, nhi đồng là người chủ tương lai của đất nước, là mầm non và hy vọng của dân tộc. Các cấp uỷ Đảng cần quan tâm lãnh đạo các ngành và nhà trường kết hợp chặt chẽ với Đoàn Thanh niên trong sự nghiệp giáo dục và chăm sóc thiếu nhi. Phát triển mạnh mẽ Đội Thiếu niên Tiền phong và Nhi đồng Tháng Tám, đẩy mạnh việc củng cố và hoạt động của Đội trong nhà trường. Kiện toàn đội ngũ cán bộ phụ trách, lựa chọn những đoàn viên tốt, giáo viên tốt ra phụ trách các em. Giáo dục các em theo 5 điều Bác Hồ dạy, động viên các em học tập, công tác và tham gia lao động sản xuất, góp phần vào sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội với những phong trào hoạt động thích hợp với sức khoẻ, khả năng và đặc điểm lứa tuổi của các em.
Nhà trường và Đoàn Thanh niên cần chăm lo bảo đảm an toàn và học tập tốt cho các em, kết hợp chặt chẽ hơn nữa giữa đoàn thể, nhà trường, gia đình và xã hội trong sự nghiệp giáo dục thiếu nhi. Ngành giáo dục, Đoàn Thanh niên, Tổng Công đoàn, Hội Liên hiệp Phụ nữ, các cơ quan tuyên giáo, văn hoá cần làm tốt hơn nữa công tác giáo dục, đào tạo các em, làm tốt hơn nữa việc giáo dục cho gia đình và xã hội về phương pháp nuôi dạy trẻ em, về việc người lớn phải làm gương mẫu đối với các em; khắc phục mọi quan điểm và phương pháp giáo dục lạc hậu, ngăn ngừa những ảnh hưởng xấu đối với các em. Đặc biệt cần quan tâm đến các em thuộc gia đình thương binh, liệt sĩ, các em mồ côi và bị thương tật trong chiến tranh. Đoàn Thanh niên cần nghiên cứu và đề nghị với Đảng và Nhà nước những biện pháp và chính sách để giải quyết tốt vấn đề này.
Các cấp uỷ Đảng và Đoàn Thanh niên cần tăng cường hoạt động của Uỷ ban Thiếu niên Nhi đồng các cấp để Uỷ ban Thiếu niên Nhi đồng các cấp thực sự là cơ quan phối hợp giữa các ngành, các đoàn thể để chăm lo mọi mặt công tác giáo dục, chăm sóc và bảo vệ thiếu niên nhi đồng.
...