Ngày 2/12/1959, Ban Bí thư khoá II đã ban hành Nghị quyết số 93-NQ/TW về việc tăng cường lãnh đạo công tác bổ túc văn hoá cho cán bộ, công nhân, nông dân nhằm đẩy mạnh cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất nước nhà. Sau đây là toàn văn Nghị quyết:
I - NÂNG CAO TRÌNH ĐỘ VĂN HOÁ CHO CÁN BỘ, CÔNG NHÂN VÀ NÔNG DÂN LÀ YÊU CẦU CẤP THIẾT HIỆN NAY CỦA TOÀN ĐẢNG, TOÀN DÂN
Nhiệm vụ cách mạng ở miền Bắc nước ta hiện nay là tích cực đưa miền Bắc từ tình trạng nông nghiệp lạc hậu tiến lên có một nền kinh tế công nghiệp và nông nghiệp xã hội chủ nghĩa, có khoa học và kỹ thuật hiện đại, làm cơ sở vững mạnh cho cuộc đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà.
Cách mạng ở miền Bắc đương tiến triển mạnh. Quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa nảy nở, đương mở đường cho sức sản xuất phát triển, cho công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa. Công tác quản lý nhà nước, quản lý kinh tế, văn hoá ngày càng phức tạp. Trong các lĩnh vực đấu tranh, nhiều vấn đề mới đương được đặt ra; nếu chỉ có nhiệt tình cách mạng thì không đủ mà cần phải có trình độ hiểu biết khá sâu về những nguyên lý của chủ nghĩa Mác -Lênin, về khoa học, kỹ thuật. Trong việc quản lý hợp tác xã, xí nghiệp, cơ quan, v.v. việc nắm vững và vận dụng những kiến thức cơ bản về văn hoá, về khoa học, kỹ thuật, đã thực sự trở thành một yêu cầu cấp bách và thiết thân của mọi cán bộ, đảng viên. Trình độ văn hoá thấp kém của cán bộ, nhất là cán bộ lãnh đạo, ngày càng trở ngại lớn đến công cuộc xây dựng miền Bắc và đấu tranh thống nhất nước nhà.
Do sự quan tâm của Đảng và sự cố gắng của nhân dân, cuối năm 1958, các tỉnh miền xuôi đã căn bản xoá xong nạn mù chữ; hàng chục vạn người đã được bổ túc văn hoá. Những thành tích ấy đã tạo thêm điều kiện thuận lợi cho việc phát triển cơ sở chính trị, kinh tế. Tuy nhiên, so với yêu cầu cách mạng xã hội chủ nghĩa thì trình độ văn hoá của cán bộ và nhân dân còn quá thấp. Đại đa số nông dân còn ở trình độ lớp 1, lớp 2. 80% công nhân trình độ lớp 2 và số lượng cán bộ chuyên môn, kỹ thuật chưa đầy 2% so với tổng số công nhân. Trong 630 cán bộ cao cấp ở các cơ quan dân chính đảng trung ương thì 10,5% còn ở trình độ cấp I, 50% chưa hết cấp II, 16,5% trên trình độ cấp II, 23% có trình độ trên cấp III và đại học. Trong số 914 tỉnh uỷ viên mới bầu lại, 85% ở trình độ lớp 3, 4, 5. Trong hơn 4.000 huyện uỷ viên mới thì 87,8% ở trình độ lớp 4 trở xuống. Tình trạng đó hạn chế việc nâng cao năng lực công tác, năng suất lao động, hạn chế trình độ quản lý sản xuất, quản lý nhà nước, hạn chế trình độ giác ngộ xã hội chủ nghĩa và do đó, hạn chế bước tiến nhanh của cách mạng.
Đầu năm 1958, Ban Bí thư đã ra chỉ thị tăng cường công tác bổ túc văn hoá, nhưng do nhận thức của các cấp bộ đảng và chính quyền về tầm quan trọng, ý nghĩa và vị trí của việc nâng cao trình độ văn hoá cho cán bộ, đảng viên đối với sự nghiệp cách mạng trong giai đoạn hiện nay chưa được sâu sắc, cho nên phong trào học văn hoá nói chung còn yếu.
Trong thời gian tới, nếu không khẩn trương nâng cao trình độ văn hoá của cán bộ và công nông thì sẽ ảnh hưởng lớn đến công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội, cho nên yêu cầu bức thiết là phải ra sức đẩy mạnh và lãnh đạo tốt phong trào bổ túc văn hoá.
II- PHƯƠNG HƯỚNG CỦA CÔNG TÁC BỔ TÚC VĂN HOÁ VÀ TĂNG CƯỜNG LÃNH ĐẠO CÔNG TÁC BỔ TÚC VĂN HOÁ
1. Mục đích và nhiệm vụ bổ túc văn hoá.
Công tác bổ túc văn hoá nhằm mục đích nâng cao trình độ văn hoá, trình độ hiểu biết khoa học kỹ thuật cho cán bộ, công nhân, nông dân, cho nhân dân lao động nói chung cho phù hợp với yêu cầu của nhiệm vụ mới. Ngoài nhiệm vụ cung cấp những kiến thức văn hoá cơ bản nhằm giúp cán bộ, công nhân, nông dân giải quyết những vấn đề thiết thực trong công tác, trong sản xuất, công tác bổ túc văn hoá còn phải chuẩn bị để người học có thể tiến lên nắm vững những kiến thức khoa học kỹ thuật hiện đại.
2. Phương châm bổ túc văn hoá.
Bổ túc văn hoá phải bảo đảm cho người học nắm được những kiến thức cơ bản kết hợp với thực tế sản xuất, công tác, đời sống. Do đó, phương châm bổ túc văn hoá là:
a) Phục vụ đường lối chính sách của Đảng, phục vụ sản xuất.
Trên cơ sở không ngừng nâng cao giác ngộ xã hội chủ nghĩa, nội dung bổ túc văn hoá chủ yếu gồm những kiến thức cơ bản, liên hệ với thực tế sản xuất để có tác dụng đẩy mạnh sản xuất, đồng thời có hướng nâng cao để có thể tiếp tục học lên.
b) Đi đường lối quần chúng.
Phong trào bổ túc văn hoá phải có tính chất quần chúng rộng rãi, có sức lôi cuốn đông đảo quần chúng và được các cấp uỷ đảng và chính quyền lãnh đạo chặt chẽ. Nội dung học và hình thức học phải căn cứ vào yêu cầu và chương trình quy định cho từng cấp, đồng thời có chiếu cố đến đặc điểm công tác, nghề nghiệp, sinh hoạt, tuổi tác của từng loại đối tượng học viên là cán bộ, công nhân hoặc nông dân mà ấn định.
c) Tranh thủ thời gian, nhưng bảo đảm kết quả vững chắc, thiết thực.
Phương châm này không những chỉ thể hiện trong cách tổ chức học mà còn phải thể hiện trong việc sắp xếp các bộ môn học cho súc tích, khỏi rườm rà, lại có tác dụng bổ sung cho nhau.
3. Nội dung bổ túc văn hoá.
Nội dung học chủ yếu nhằm bảo đảm kiến thức về khoa học cơ bản, có tác dụng nâng cao trình độ nghiệp vụ, đẩy mạnh sản xuất, đồng thời bao gồm nội dung nâng cao nhiệt tình xã hội chủ nghĩa, nâng cao tinh thần yêu nước và quyết tâm đấu tranh thống nhất nước nhà.
Nguyên tắc chung là phải học các kiến thức cơ bản phổ thông, nhưng với một nội dung tinh giản, một trình tự hợp lý, luôn luôn liên hệ thực tế, có phần theo hệ thống, có phần phục vụ ngay trước mắt. Cần nghiên cứu việc chia lớp, chia cấp để cho việc học văn hoá phù hợp với việc học nghiệp vụ, cả hai mặt bổ sung lẫn nhau.
4. Đối tượng và mục tiêu phấn đấu của bổ túc văn hoá trong những năm tới.
Về nguyên tắc, việc bổ túc văn hoá phải được phổ cập cho tất cả mọi người công dân có sức học; nhưng hiện nay, nhu cầu văn hoá không phải ở đâu cũng như nhau, khả năng của ta lại có hạn cho nên cần nắm vững đối tượng chính hiện nay là: cán bộ đảng và nhà nước, đảng viên, đoàn viên thanh niên lao động, các anh hùng chiến sĩ thi đua, các phần tử tiên tiến, tích cực trong lao động sản xuất và thanh niên công nông nói chung. Trong các đối tượng chính nói trên, cũng cần có sự phân biệt thích đáng.
Trước hết, phải tổ chức học tập tốt cho cán bộ lãnh đạo các cấp, đặc biệt là các cán bộ lãnh đạo chủ chốt ở các cơ quan đầu não của Đảng và Nhà nước, sau đó là cán bộ nghiên cứu và nghiệp vụ.
Ở các xí nghiệp, công trường, chú ý cán bộ quản lý xí nghiệp như giám đốc, quản đốc, trưởng xưởng, trưởng ngành, các uỷ viên đảng uỷ, chi uỷ, cán bộ công đoàn và đoàn thanh niên, cán bộ kỹ thuật; rồi đến công nhân chuyên nghiệp và công nhân tiền tiến - nhất là công nhân trẻ tuổi trong các ngành cơ khí, điện, gang thép, v.v..
Ở nông thôn, chú ý cán bộ xã lãnh đạo các ngành đảng, chính, dân, quân, quản trị hợp tác xã, đảng viên, đoàn viên thanh niên, các phần tử tiền tiến trong hợp tác xã. Đặc biệt chú trọng các cán bộ lãnh đạo chủ chốt trong đảng uỷ, chi uỷ, uỷ ban hành chính và hợp tác xã.
Ở thành thị cũng cần chú ý đến cán bộ quản lý các hợp tác xã thủ công nghiệp.
Trong đối tượng nói trên, cần đặc biệt chú ý đến cán bộ các vùng dân tộc - nhất là các dân tộc ít người, các cán bộ miền Nam tập kết, các cán bộ phụ nữ.
Đối với quân đội, Tổng Quân uỷ căn cứ vào tình hình cụ thể hiện nay và nhu cầu xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng mà quy định mức độ yêu cầu cho mỗi loại cán bộ và chiến sĩ.
Đối với những đối tượng chính nói trên, không phải chỉ căn cứ vào trình độ văn hoá hiện nay mà chủ yếu là phải xuất phát từ yêu cầu của cách mạng, từ nhiệm vụ và cương vị công tác của mỗi người mà đặt mức phấn đấu rõ ràng và tạo mọi điều kiện để thực hiện.
Đối với các tầng lớp nhân dân lao động khác, yêu cầu hiện nay là vận động đi học các lớp 1, 2 để củng cố kết quả thanh toán nạn mù chữ.
Mỗi địa phương, mỗi ngành, mỗi cấp, mỗi đơn vị công tác, mỗi cơ sở sản xuất cần căn cứ vào tình hình cụ thể của mình mà đặt mức phấn đấu và quy hoạch cụ thể để trong năm, sáu năm tới đại loại cán bộ cao, trung cấp có trình độ văn hoá tiếp thu kỹ thuật cao đẳng, cán bộ huyện và cán bộ phụ trách chủ yếu ở xã có trình độ văn hoá tiếp thu kỹ thuật trung cấp, cán bộ cơ sở (kể cả quản trị hợp tác xã) có trình độ văn hoá tiếp thu kỹ thuật sơ cấp. Đối với công nhân chuyên nghiệp và thanh niên công nông, cũng phải phấn đấu để đại bộ phận có trình độ văn hoá cấp II để xúc tiến việc học tập kỹ thuật sơ cấp và trung cấp.
Ở miền núi, tình trạng kém văn hoá nặng hơn ở miền xuôi, cần phải gấp rút hoàn thành kế hoạch xoá nạn mù chữ (chậm nhất đến cuối 1961), đồng thời phát triển mạnh bổ túc văn hoá, trước hết cho cán bộ và thanh niên các dân tộc, tạo điều kiện cho miền núi tiến kịp miền xuôi. Việc nghiên cứu xây dựng chữ viết của các dân tộc đông người cần được đẩy mạnh và hoàn thành sớm.
III- MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỦ YẾU ĐỂ ĐẨY MẠNH PHONG TRÀO BỔ TÚC VĂN HOÁ
Phong trào bổ túc văn hoá là một phong trào quần chúng rộng rãi do Đảng và Nhà nước lãnh đạo, các ngành, các giới có trách nhiệm tham gia và thúc đẩy thực hiện, làm cho quần chúng tự giác coi việc bổ túc văn hoá là việc của mình tự làm lấy. Những kinh nghiệm phong phú của phong trào thanh toán nạn mù chữ về mặt động viên quần chúng, dựa vào lực lượng quần chúng để giải quyết mọi khó khăn... cần được vận dụng vào phong trào bổ túc văn hoá. Tuy nhiên, phong trào bổ túc văn hoá có những đòi hỏi mới về nội dung học, điều kiện dạy, điều kiện tổ chức... Cho nên cần phải có những biện pháp thích đáng thì mới phát triển được phong trào và bảo đảm chất lượng của phong trào.
1. Tổ chức và lãnh đạo.
Trước hết, các ngành, các cấp cần nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng và tính chất bức thiết của công tác bổ túc văn hoá và đề cao tinh thần trách nhiệm của mình trong việc nâng cao trình độ văn hoá cho cán bộ và công nông.
Sau khi quan niệm về nhiệm vụ bổ túc văn hoá đã thông suốt trong toàn Đảng, toàn dân thì việc tổ chức lãnh đạo phong trào là cần thiết vào bậc nhất. Lãnh đạo có được tập trung đến một mức độ nhất định, công tác bổ túc văn hoá có được kết hợp với các công tác trung tâm, các cấp uỷ đảng, các đồng chí phụ trách các ngành có chú ý và quyết tâm thì phong trào mới lớn mạnh được.
- Cần có sự lãnh đạo tập thể và thường xuyên của các cấp uỷ đảng và các ngành đối với công tác bổ túc văn hoá. Mỗi ngành, mỗi cấp cần có kế hoạch cụ thể trong từng thời kỳ nhất định, có kiểm điểm và có kế hoạch bổ khuyết cho phong trào; cần theo dõi, kiểm tra đôn đốc việc thực hiện; ở mỗi cấp uỷ, phải phân công một đồng chí thường vụ trực tiếp phụ trách công tác này.
- Ở trung ương và các cấp khu, thành, tỉnh cần thống nhất ban lãnh đạo thanh toán nạn mù chữ và ban lãnh đạo bổ túc văn hoá và bổ sung người để có thể giúp các cấp đảng và chính quyền lãnh đạo và đôn đốc, kiểm tra các ngành thực hiện bổ túc văn hoá. Ở huyện và xã, cần có một cấp uỷ viên của Đảng phụ trách thực sự.
- Các ngành, các cơ sở sản xuất (xí nghiệp, hợp tác xã), các đoàn thể nhân dân, các thủ trưởng cơ quan có trách nhiệm trực tiếp đối với việc bổ túc văn hoá cho cán bộ, công nhân, nông dân, và phải có tổ chức, có chính sách, có kế hoạch lãnh đạo phong trào học văn hoá trong ngành, trong cơ quan, đoàn thể, đơn vị mình.
- Ở cơ sở xí nghiệp, cơ quan, công trường, nông trường, lâm trường, cần có ban lãnh đạo thống nhất việc học chính trị, văn hoá và nghiệp vụ. Chính quyền, Công đoàn và Đoàn Thanh niên Lao động ở các cơ sở nói trên và ở các hợp tác xã, dưới sự lãnh đạo thống nhất của cấp uỷ đảng, có trách nhiệm chính bảo đảm kế hoạch bổ túc văn hoá. Chế độ cán bộ chuyên trách bổ túc văn hoá ở cơ quan, xí nghiệp... cần quy định lại để có đủ người phụ trách công tác bổ túc văn hoá.
- Bộ máy bổ túc văn hoá ở các cơ quan giáo dục từ trung ương đến địa phương cần được kiện toàn và bổ sung cán bộ có chất lượng về chính trị và nghiệp vụ để có đủ khả năng hướng dẫn, giúp đỡ các ngành về mặt chuyên môn.
2. Hình thức tổ chức học.
Hình thức tổ chức học thích hợp nhất với số đông, hợp với hoàn cảnh sản xuất, công tác của ta hiện nay vẫn là hình thức vừa làm vừa học, học ngoài giờ sản xuất. Đi đôi với hình thức học này, cần quy định chế độ học tập cho thích hợp, và phải lãnh đạo chặt chẽ việc thực hiện chế độ ấy; cần có biện pháp hợp lý hoá các thứ hội họp và điều hoà giữa học tập chính trị, văn hoá và nghiệp vụ để có thể đảm bảo giờ học văn hoá; cần dựa vào tổ chức sản xuất (hợp tác xã, tổ sản xuất) để thống nhất quản lý sản xuất, công tác và học tập; có chế độ thích hợp với phụ nữ bận con, với cán bộ làm công tác thường lưu động. Điều cốt yếu là cấp uỷ, thủ trưởng cơ quan cần tôn trọng kỷ luật học tập, giờ học văn hoá, coi những ngày giờ đó là không thể xâm phạm, không thể tuỳ tiện sửa đổi.
Đối với một số cán bộ lãnh đạo chủ chốt quá bận rộn, không thể thoát ly đi học, thì cần có biện pháp như cử người dạy riêng.
Ngoài hình thức học tại chức, cần mở trường cho một số đối tượng được thoát ly công tác và sản xuất để đi học.
- Trường bổ túc văn hoá cán bộ (thay cho trường phổ thông lao động) là hình thức học tập cho những cán bộ lãnh đạo từ cấp xã trở lên cần có gấp trình độ văn hoá cấp I, cấp II, cấp III.
Trường bổ túc văn hoá cho cán bộ trung cấp, sơ cấp và cơ sở học cấp I và cấp II sẽ mở ở từng tỉnh. Ngoài những cán bộ lãnh đạo, trường sẽ thu nhận thêm một số cán bộ có trình độ chính trị nhất định, có phẩm chất tốt, có khả năng lãnh đạo để đào tạo thành cán bộ quản lý các ngành sau này. Ở những tỉnh có rất đông cán bộ chủ chốt của xã, như bí thư, chủ tịch, chủ nhiệm hợp tác xã, cần được bổ túc văn hoá gấp thì mở lớp bổ túc văn hoá ở cấp huyện.
- Các ngành cũng cần mở trường bổ túc văn hoá và kỹ thuật cho cán bộ, nhân viên, công nhân của ngành mình để nâng cao trình độ công tác, năng suất lao động, đào tạo nhiều cán bộ chuyên nghiệp trung cấp, sơ cấp và công nhân kỹ thuật cho ngành mình.
- Trường bổ túc văn hoá công nông đã mở ở trung ương, cần được mở thêm ở một số địa phương, thu nhận thanh niên công nhân, nông dân ưu tú và có trình độ văn hoá nhất định, bổ túc trong 1, 2 năm để có trình độ vào học các trường chuyên nghiệp và đại học.
3. Vấn đề cán bộ và giáo viên.
Để bảo đảm thực hiện kế hoạch bổ túc văn hoá về số lượng cũng như về chất lượng, vấn đề mấu chốt là vấn đề giáo viên. Theo phương châm dựa vào quần chúng, nguồn giáo viên chính vẫn là dựa vào lực lượng văn hoá sẵn có ở cơ quan, xí nghiệp, nông thôn.. nhất là cán bộ có văn hoá, giáo viên, học sinh lớn tuổi các trường phổ thông, học sinh và sinh viên các trường chuyên nghiệp, đại học. Tuy nhiên phải đặc biệt coi trọng việc đào tạo và tổ chức đội ngũ giáo viên bổ túc văn hoá. Bộ Giáo dục có trách nhiệm tổ chức những trường, lớp để thường xuyên đào tạo và bồi dưỡng giáo viên bổ túc văn hoá. Cán bộ, giáo viên bình dân học vụ, có thành tích, phẩm chất chính trị tốt sẽ được ưu tiên chọn đi học để bổ sung đội ngũ của ngành.
Cán bộ giáo viên bổ túc văn hoá, bất cứ từ nguồn nào đến, cũng cần được tích cực bồi dưỡng về chính trị, văn hoá và nghiệp vụ. Trong hai năm tới, Bộ Giáo dục cần có kế hoạch mở trường luân phiên bồi dưỡng cho cán bộ phụ trách bổ túc văn hoá ở các cấp, ở xí nghiệp, cơ quan, v.v..
- Ở các cơ quan đông cán bộ, ở các xí nghiệp đông công nhân cần thực hiện chế độ giáo viên chuyên nghiệp vừa dạy một số giờ vừa hướng dẫn chuyên môn cho các giáo viên kiêm chức.
- Các cấp uỷ đảng và chính quyền cần quan tâm đến chế độ đãi ngộ và cung cấp phương tiện làm việc cho các giáo viên bổ túc và tạo điều kiện để họ hào hứng và an tâm giảng dạy. Những quy định trước đây về quyền lợi giáo viên bình dân học vụ cần được tiếp tục thi hành đối với giáo viên bổ túc văn hoá.
4. Vấn đề tài liệu giáo khoa.
Cần có hai loại tài liệu, loại cho người dạy và loại cho người học. Loại viết cho người học phải đơn giản, dễ hiểu, có tác dụng giúp người học khi vắng thầy có thể tự học được. Ngoài tài liệu giáo khoa chính thức, Bộ Giáo dục cần phối hợp với các ngành văn hoá, khoa học, có kế hoạch phát hành các loại sách truyền bá kiến thức khoa học và kỹ thuật.
5. Vấn đề phương tiện.
Bổ túc văn hoá phải phát triển nhanh và tốt. Muốn thế, phải có nhiều phương tiện. Nói chung là phải dựa vào quần chúng mà giải quyết các vấn đề thì mới không hạn chế phong trào, đồng thời tiết kiệm được công quỹ. Trong tình hình hiện nay, kinh tế của nhân dân còn thấp và phát triển không đều, chưa thể đài thọ được hoàn toàn, Nhà nước cần dành cho phong trào bổ túc văn hoá một số phương tiện tài chính cần thiết, căn cứ vào khả năng tài chính của Nhà nước và xuất phát từ quan điểm coi việc nâng cao văn hoá, đào tạo cán bộ là một điều kiện quan trọng bậc nhất bảo đảm sự thành công của cách mạng xã hội chủ nghĩa, mà có những chi phí do Nhà nước phụ trách hoặc do Nhà nước và nhân dân cùng phụ trách. Hiện nay trong các vấn đề mở thêm trường lớp văn hoá cấp tốc cho cán bộ hợp tác xã, thiết bị các trường bổ túc văn hoá, mở lớp bồi dưỡng cán bộ, giáo viên bình dân học vụ, cung cấp tài liệu, cổ động tuyên truyền, v.v. chưa thể để nhân dân tự túc được, cần có sự giúp đỡ của Nhà nước.
Việc bổ túc văn hoá cho cán bộ, công nhân, nông dân có một tầm quan trọng đặc biệt. Phong trào bổ túc văn hoá phát triển sẽ tạo cơ sở nâng cao trình độ chính trị, lý luận, trình độ khoa học kỹ thuật của cán bộ, của công nhân, nông dân, góp phần tích cực làm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi ở miền Bắc, đồng thời sẽ cổ vũ mạnh mẽ phong trào đấu tranh của đồng bào miền Nam.
Tất cả các cấp uỷ, các cán bộ, đảng viên cần nghiên cứu chấp hành nghiêm chỉnh Nghị quyết này, quán triệt quyết tâm lớn của Trung ương mà ra sức học tập văn hoá, ra sức phấn đấu đẩy mạnh phong trào học văn hoá của quần chúng.
Đảng đoàn Bộ Giáo dục phối hợp với Ban lãnh đạo bổ túc văn hoá nghiên cứu kế hoạch cụ thể, hướng dẫn các ngành, các cấp thực hiện Nghị quyết này.
|
|
T/M BAN BÍ THƯ
NGUYỄN DUY TRINH |