 |
| EVN đề xuất giải pháp tối ưu vận hành hệ thống điện khi có năng lượng tái tạo (Ảnh minh họa. Nguồn ảnh: evn.com.vn) |
Nằm trong chương trình Ứng phó chính sách không thể thay đổi (IPR), tổ chức Các Nguyên tắc đầu tư có trách nhiệm (PRI) do Liên hợp quốc hỗ trợ ngày 18/10, đã công bố một dự báo mới về chính sách khí hậu tăng cường trước năm 2025. Dự báo cho thấy việc đạt được mục tiêu đặt ra trong Thỏa thuận Paris nhằm kiềm chế sự nóng lên của trái đất ở mức dưới 2 độ C là có thể thực hiện được nếu các nhà hoạch định chính sách xây dựng các kế hoạch phi cacbon hoá quốc gia hiện tại với hành động chính sách quan trọng nhưng thực tế.
Trong thời gian trước khi diễn ra Hội nghị thượng đỉnh Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu(COP 26), hành động toàn cầu để chống lại biến đổi khí hậu vẫn chưa đủ. Nhưng Kịch bản chính sách dự báo toàn cầu của IPR (FPS) mới - đưa ra dự báo đáng tin cậy về các động thái chính sách có khả năng xảy ra và đánh giá tác động đối với nền kinh tế thực - cho thấy rằng việc thực thi chính sách khí hậu có thể sẽ tăng tốc đáng kể vào năm 2025.
Dựa trên Dự báo mang tính ảnh hưởng cao năm 2019, một dự báo đã giúp thiết lập lại cách các nhà đầu tư tiếp cận cơ hội và rủi ro đối với chính sách khí hậu, bản cập nhật FPS năm nay bao gồm 21 nền kinh tế lớn ở cấp độ chi tiết và cho thấy tổng lượng khí thải CO2 giảm 80% vào năm 2050, tạo ra một trong hai cơ hội giữ nhiệt độ toàn cầu ấm lên ở mức dưới 2 độ C (1,8 độ).
Việc giảm phát thải được thúc đẩy bởi việc thực thi các chính sách mạnh mẽ trong thập kỷ này đối với hệ thống năng lượng và quan trọng là thực phẩm và đất đai: Phát thải ngành năng lượng giảm 75%, từ khoảng 34 Gt (Gigatonne) CO2 vào năm 2020 xuống còn khoảng 9 GtCO2 vào năm 2050.
Phát thải trong lĩnh vực đất đai giảm 125%, từ khoảng 6 GtCO2 vào năm 2020 xuống còn khoảng -1 GtCO2 mỗi năm vào năm 2050, khiến đất đai trở thành một bể chứa CO2 ròng.
Nhưng có một độ trễ trước khi các hiệu ứng đầy đủ được thực hiện. Lượng phát thải CO2 tuyệt đối được dự báo sẽ giảm nhẹ đến năm 2030, phù hợp với cam kết đóng góp do Quốc gia tự xác định (NDC) hiện tại của các quốc gia, trái ngược với thập kỷ trước khi lượng phát thải tăng 16%.
Phát thải đạt đỉnh vào giữa những năm 2020 và sau đó đạt đến điểm uốn trong tốc độ giảm vào năm 2030, khi việc thực thi chính sách sau năm 2025 có hiệu lực và các công nghệ hóa thạch được thay thế bằng các giải pháp thay thế sạch bắt đầu chiếm ưu thế.
Kịch bản Chính sách Dự báo dựa trên việc xem xét chi tiết các diễn biến chính sách khí hậu quan trọng ở tất cả các quốc gia lớn cùng với một cuộc khảo sát sâu rộng với hơn 200 chuyên gia hàng đầu về chính sách khí hậu quốc gia.
Các nhà phân tích nhận thấy việc các nước, hiện chiếm 70% GDP toàn cầu, tăng gấp đôi cam kết bằng đưa phát thải ròng về không, đã đưa ra phản ứng chính sách mạnh mẽ và nhanh chóng với biến đổi khí hậu thậm chí còn có khả năng cao hơn so với trước đại dịch: 48% trong số 124 dự báo cho thấy tham vọng chính sách cao hơn, và chỉ thấp hơn 6%, so với triển vọng năm 2019 của IPR.
Dự báo cho thấy giai đoạn 2023 đến 2025 sẽ trở thành thời điểm kích hoạt quan trọng với hai điểm áp lực chính hội tụ để gây áp lực buộc các chính phủ phải đẩy nhanh việc thực thi các chính sách mạnh mẽ:
Vào năm 2025, các quốc gia đã tham gia ký kết Thỏa thuận Paris đệ trình cam kết về khí hậu lần thứ ba sau cuộc Tổng kiểm kê toàn cầu vào năm 2023, trong đó sẽ trình bày chi tiết về việc thế giới còn bao xa để đạt được các mục tiêu của Thoả thuận Paris và đóng vai trò như một cơ chế buộc các chính phủ phải đẩy nhanh việc thực thi các chính sách.
Đồng thời, khi chi phí công nghệ giảm xuống và các diễn biến thực tế và tác động của biến đổi khí hậu ngày càng trở nên rõ ràng, áp lực của xã hội, doanh nghiệp và nhà đầu tư đối với các chính phủ sẽ gia tăng trên toàn cầu. Khi các khu vực và quốc gia quan trọng được thúc đẩy tiếp nhận và chuyển đổi cam kết thành hành động, mọi lĩnh vực chính sẽ được chuyển đổi, tạo nên những chuyển biến sâu sắc trong các ngành công nghiệp và nền kinh tế đã hình thành.
Chuyển đổi nhanh chóng của hệ thống năng lượng: Việc sử dụng tất cả các nhiên liệu hóa thạch (Dầu, than và khí đốt tự nhiên) trên phạm vi toàn cầu sẽ giảm 60% vào năm 2050.
Nhu cầu dầu mỏ đã ở gần mức cao nhất mọi thời đại và sẽ giảm sau giữa thập kỷ này, được thúc đẩy bởi sự chuyển đổi hàng loạt các loại xe truyền thống sang xe điện. Nhu cầu về than đá sẽ giảm khoảng 75% vào năm 2050 do ngành điện ít sử dụng hơn. Điện gió và điện mặt trời sẽ chiếm hơn 30% sản lượng điện vào năm 2030 và sẽ là nguồn sản xuất điện chính (chiếm hơn 60% tổng sản lượng điện) vào năm 2050.
Sự thay đổi mạnh mẽ trong lĩnh vực giao thông vận tải trong thập kỷ này: Số lượng phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch sẽ đạt đỉnh vào năm 2025 và việc sản xuất các loại phương tiện này sẽ được chấm dứt vào năm 2050 khi mọi người nhanh chóng chuyển đổi sang phương tiện không phát thải, chiếm khoảng 30% tổng số ô tô lưu thông trên đường vào năm 2030. Lĩnh vực xe tải trên toàn thế giới sẽ phi cacbon hoá chậm hơn nhưng vẫn sẽ gần như phi cacbon hoá hoàn toàn vào năm 2050 khi các xe tải truyền thống được thay thế bằng các loại xe chạy bằng nhiên liệu hydro và điện.
Tất cả các lĩnh vực sẽ giảm phát thải CO2, nhưng một số lĩnh vực vẫn khó phi cacbon hoá Lượng khí thải CO2 từ ngành điện sẽ giảm nhanh chóng và ổn định cho đến năm 2050. Mặc dù lượng khí thải giao thông sẽ tiếp tục tăng cho đến giữa năm 2020, nhưng chúng sẽ giảm mạnh vào năm 2050
Trong ngành công nghiệp, sự giảm phát thải sẽ không nhanh bằng các lĩnh vực khác; bởi vì các lựa chọn hạn chế và sự non kém về kỹ thuật của các giải pháp carbon thấp có nghĩa là chi phí của việc phi cacbon hoá ngành công nghiệp thường cao hơn so với năng lượng và vận tải. Đến năm 2050 lượng khí thải CO2 trong ngành công nghiệp giảm khoảng 45% và chiếm tỷ trọng lớn nhất trong lượng khí thải còn lại
Thực phẩm và sử dụng đất: Tiêu thụ thịt động vật đạt mức cao nhất vào năm 2030. Không giống như nhiều mô hình khí hậu khác, mô hình của IPR giải quyết một điểm mù lớn bằng cách tích hợp hệ thống sử dụng đất và thực phẩm và lập mô hình tương tác của nó với hệ thống năng lượng và nền kinh tế thực. Điều này cho thấy các giả định thường bị bỏ qua về phát thải thực phẩm và sử dụng đất cũng như các Giải pháp Dựa vào Thiên nhiên (NBS) có tầm quan trọng như thế nào trong việc đạt được các mục tiêu khí hậu.
Phân tích cho thấy: Tiêu thụ thịt sẽ đạt đỉnh vào năm 2030 trên toàn cầu và sẽ nhanh chóng giảm sau khi các lựa chọn thay thế trở nên cạnh tranh về chi phí vào năm 2035. 400 triệu ha đồng cỏ và đất trồng trọt sẽ được thay thế bằng rừng, đất trồng trọt và NBS trên toàn cầu vào năm 2050.
Những thay đổi này có nghĩa là đất đai sẽ là một bể chứa CO2 ròng trước năm 2050 và sẽ giảm 7Gt phát thải vào năm 2050 so với giá trị năm 2020. Mức giảm 4,7Gt sẽ đến từ NBS giúp loại bỏ carbon khỏi khí quyển và phần còn lại sẽ đến từ việc tránh phá rừng.
Cùng với việc loại bỏ phát thải khỏi bầu khí quyển (lâm nghiệp, rừng ngập mặn, nông lâm kết hợp, trong số các dự án khác) và các dự án tránh phá rừng sẽ dẫn đến cơ hội đầu tư với doanh thu hàng năm ước tính 167 tỷ đô la vào năm 2050, trong đó Trung Quốc có tiềm năng triển khai NBS tích lũy cao nhất đến năm 2050.
Thu hẹp khoảng cách đến mục tiêu 1,5C: Kịch bản chính sách bắt buộc (RPS): Ngay cả với sự biến đổi nhanh chóng này, những thay đổi được dự báo trong FPS vẫn sẽ không đủ để giữ trái đất ấm lên ở mức dưới 1,5 độ C –mức nhiệt độ mà các nhà khoa học đã chứng minh là rất quan trọng để tránh những tác động tồi tệ và tốn kém nhất của biến đổi khí hậu.
Kịch bản chính sách dự báo năm 2021 (FPS) là đánh giá hiện tại của IPR về những gì dự kiến sẽ xảy ra, về các động thái chính sách trong tương lai và tác động tiếp theo đối với kết quả giảm phát thải và nhiệt độ.
Để tăng cường vận động chính sách trên toàn thế giới và giúp chuẩn bị cho cam kết trị giá 90 nghìn tỷ đô la của các ngân hàng và nhà đầu tư để đạt được mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050, IPR đã phát triển Kịch bản chính sách bắt buộc 1.5 độ C (RPS) mới.
Kịch bản chính sách bắt buộc 1,5 độ C năm 2021 (RPS) là đánh giá hiện tại của IPR về các phát triển chính sách trong tương lai cần thiết để đẩy nhanh quá trình giảm phát thải và giữ mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở mức 1,5 độ C.
Kịch bản 1.5 độ C RPS mới có thể so sánh với Kịch bản phát thải ròng bằng không của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), nhưng bằng cách phân tích sâu hơn hệ thống lương thực và đất đai, kịch bản này cung cấp lộ trình chính sách đầu tiên cần thiết cho cả hệ thống năng lượng và sử dụng đất để giữ nhiệt độ tăng dưới 1,5 độ C.
Trong FPS, giá carbon tăng đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự thay đổi trong nền kinh tế. Nhưng phân tích cho thấy sẽ không khả thi về mặt chính trị nếu thúc đẩy hơn nữa thị trường carbon và định giá carbon.
Theo đó, để thúc đẩy mục tiêu 1.5 độ C, các chính phủ trên toàn cầu sẽ cần theo đuổi hành động chính sách ngay lập tức can thiệp trực tiếp vào thị trường để thiết lập các tiêu chuẩn hiệu suất, bao gồm các lệnh cấm nghiêm ngặt, nhằm thúc đẩy một bước thay đổi trong hệ thống năng lượng: Loại bỏ ô tô sử dụng nhiên liệu hóa thạch mới ở hầu hết các thị trường vào năm 2040. Chuyển đổi sang nguồn điện sạch 100% trên toàn cầu vào năm 2045. Loại bỏ than ở hầu hết các nền kinh tế phát triển vào năm 2035.
Chấm dứt nạn phá rừng: Hệ thống thực phẩm và sử dụng đất một lần nữa chứng tỏ tầm quan trọng của nó. Trong Kịch bản Chính sách Bắt buộc 1.5 độ C, việc chấm dứt nạn phá rừng vào năm 2025 sẽ giúp đặt hành tinh của chúng ta vào con đường hướng đến mục tiêu 1.5 độ C. Điều này có thể được thúc đẩy bởi sự can thiệp mạnh mẽ hơn của chính phủ vào hệ thống lương thực - tích hợp hơn nữa giá carbon trong nông nghiệp; trợ cấp cho việc phát triển sản xuất các loại thịt có nguồn gốc từ thực vật và thịt nhân tạo; thực hiện các chương trình giáo dục lớn để thúc đẩy sự thay đổi của người tiêu dùng đồng thời hạn chế trực tiếp việc tiêu thụ protein động vật.
Việc không theo đuổi những thay đổi chính sách quan trọng như vậy trong vòng hai năm tới sẽ dẫn đến sự gia tăng đáng kể của Công nghệ loại bỏ phát thải (NETS) vào những năm 2030 như một giải pháp thay thế tiềm năng để giữ trái đất ấm lên ở mức dưới 1,5 độ C. Nhưng với những hạn chế về lương thực và sử dụng đất, cùng với thực tế là nhiều công nghệ chưa được chứng minh ở quy mô lớn, việc vượt quá tốc độ đã được dự báo trong Giải pháp dựa trên tự nhiên cũng sẽ đòi hỏi sự hỗ trợ chính sách khẩn cấp và đáng kể.
Giữ ở mức 1,5C đòi hỏi phải có một bước chuyển quan trọng trong hành động chính sách tại các khu vực chính: Ở cấp độ khu vực, phân tích Kịch bản Chính sách Yêu cầu 1.5 độ C phát hiện ra khoảng cách đáng kể giữa hành động chính sách được dự báo và những điều cần thiết để thế giới đạt được mục tiêu hạn chế mức tăng nhiệt dưới 1.5 độ C, đặc biệt là ở các quốc gia phát thải lớn:
Hoa Kỳ phải đối mặt với nhu cầu cấp bách nhất để phi cacbon hoá trong số các nước thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế(OECD. FPS cho thấy nước này sẽ đáp ứng cam kết NDC 2030 hiện tại. Tuy nhiên, theo Kịch bản Chính sách Bắt buộc dưới 1,5 độ C, lượng phát thải từ ngành công nghiệp sẽ cần giảm xuống một nửa mức FPS vào năm 2035, giảm 60% vào năm 2020.
FPS năm 2021 dự đoán Trung Quốc, quốc gia hiện tạo ra nhiều khí thải hơn các thành viên tổ chức OECD cộng lại, sẽ đạt mức phát thải cao nhất vào năm 2025 để vượt qua mục tiêu năm 2030 mà họ đặt ra. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu 1,5 độ C, Kịch bản Chính sách Bắt buộc nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chấm dứt sử dụng than trước năm 2035, sớm hơn 10 năm so với dự báo FPS hiện tại sẽ diễn ra.
Ở Brazil, thách thức vẫn là chấm dứt nạn phá rừng vào bất kỳ khung thời gian nào. FPS dự đoán nạn phá rừng sẽ kết thúc vào năm 2030, nhưng Kịch bản Chính sách Bắt buộc 1.5 độ C nhấn mạnh cần phải kết thúc nạn phá rừng sớm nhất vào năm 2025.
Ấn Độ hiện được dự báo sẽ cần phải mất nhiều năm, đến năm 2060, để đạt được 100% điện sạch nhưng Kịch bản chính sách bắt buộc 1.5 độ C cho thấy cần phải có một quá trình chuyển đổi nhanh chóng hơn chậm nhất là vào năm 2045.
Để đạt được mục tiêu 1,5 độ C đòi hỏi sự thay đổi nhanh chóng ở cấp độ toàn cầu và phân tích RPS nhấn mạnh rằng việc tăng tốc thực thi chính sách ở các quốc gia đang phát triển sẽ có vai trò đặc biệt quan trọng, điều này củng cố tầm quan trọng của việc tang cường cung cấp tài chính cho chống biến đổi khí hậu cho các quốc gia đang phát triển và đầu tư vào chuyển đổi sử dụng đất và năng lượng ở các quốc gia này từ cả khu vực công và tư nhân trong những năm tới.
IPR đang làm việc với các đối tác chiến lược của mình, bao gồm BlackRock, BNP Paribas Asset Management và Nuveen để xác định yếu tố dữ liệu nào là chìa khóa cho chủ sở hữu và người quản lý tài sản để áp dụng trong các mô hình định giá công ty và lĩnh vực.
Vào tháng sau, IPR sẽ kết hợp với PRI để công bố bản cập nhật quan trọng tiếp theo, một thông báo cho nhà đầu tư, phát hành Cơ sở dữ liệu về các yếu tố điều khiển giá trị FPS & RPS cho cả Hệ thống năng lượng và dự báo Sử dụng đất và thực phẩm, bao gồm một loạt các công cụ nguồn mở gồm bộ dữ liệu đầy đủ để nhà đầu tư đưa ra phân tích mức danh mục đầu tư.
Fiona Reynolds, Giám đốc điều hành tổ chức Nguyên tắc đầu tư có trách nhiệm (PRI) phát biểu: “Tài chính toàn cầu ngày càng có vai trò quan trọng trong việc dịch chuyển nhanh chóng các thị trường vốn và các tập đoàn hướng tới các kết quả bền vững. IPR hiện là một công cụ quan trọng cho các nhà đầu tư cam kết biến điều đó thành hiện thực.”
“Các kịch bản quyền IPR cho các nhà đầu tư bao trùm cả những thay đổi thị trường quy mô lớn đối với lĩnh vực carbon, năng lượng và sử dụng đất cũng như cung cấp phân tích chi tiết vô giá để giúp định hướng đầu tư. Dự báo IPR năm 2021 báo hiệu cho các nhà đầu tư rằng họ phải tập trung vào quá trình chuyển đổi, lộ trình đến năm 2030, lộ trình đưa phát thải ròng về không và các cơ hội đầu tư xuất hiện khi các nhà hoạch định chính sách ứng phó với các thách thức khí hậu ngày càng tăng.”
Ashley Schulten, Trưởng bộ phận Đầu tư quản trị môi trường, xã hội và doanh nghiệp (ESG), Thu nhập Cố định Toàn cầu, Quỹ BlackRock phát biểu: “BlackRock tin rằng rủi ro khí hậu là rủi ro đầu tư và việc đánh giá rủi ro khí hậu trên con đường dẫn đến phát thải ròng bằng không đòi hỏi các kịch bản đáng tin cậy không chỉ phác thảo những gì có khả năng xảy ra mà còn chỉ ra những gì có thể xảy ra. Các dự báo chính sách chi tiết trong báo cáo này giúp thị trường hình thành khái niệm về những thay đổi quan trọng có thể xảy ra trong hệ thống năng lượng và đất đai trên toàn thế giới nếu sự tăng tốc của việc thực thi các chính sách khí hậu được dự báo xảy ra. Chúng tôi mong muốn được hợp tác với PRI và những người tham gia lĩnh vực tài chính khác để nghiên cứu sâu hơn những dữ liệu và phân tích, những vấn đề hữu ích nhất trong việc xây dựng các kịch bản này và đưa ra các quyết định đầu tư sáng suốt. ”
Alex Bernhardt, Trưởng bộ phận Nghiên cứu Bền vững Toàn cầu, công ty quản lý tài sản BNP Paribas AM: “Các kịch bản hướng tới tương lai là rất quan trọng trong một thế giới đang thay đổi. Phân tích mới này từ IPR cung cấp nhiều thông tin để hỗ trợ phân tích công ty và lĩnh vực, xây dựng danh mục đầu tư và hướng dẫn các sáng kiến quản lý khi chúng ta điều hướng quá trình chuyển đổi kinh tế đang diễn ra.
“Sự khác biệt giữa các Kịch bản Chính sách Dự báo và Bắt buộc nhắc lại thực tế rằng chúng ta sẽ không đạt được mục tiêu 1,5 độ C nếu không có hành động nghiêm túc: các công ty, nhà đầu tư và chính phủ cam kết đạt được mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050 phải đẩy nhanh nỗ lực của họ hơn bao giờ hết. Đó là thông điệp quan trọng hướng tới COP26.”
Alex Griffiths, Giám đốc điều hành, Trưởng bộ phận Xếp hạng Doanh nghiệp, khu vực châu Âu, Trung Đông và châu Phi, tổ chức xếp hạng Fitch: “Chúng tôi tin rằng các giả định chính sách chi tiết làm nền tảng cho dự báo FPS của IPR là một lợi thế thực sự cho những người quan tâm đến việc cung cấp các kết quả dự báo đáng tin cậy cho các ngành và công ty. Dự báo năm 2021 giúp Kịch bản chính sách dự báo toàn cầu toàn cầu của IPR (FPS) mới cập nhật những thông báo chính sách mới nhất và một loạt các giả định được làm mới về cách thế giới có thể giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu'./.