 |
| Ảnh minh hoạ (Ảnh: M.P) |
Năm 2025, Quốc hội giao dự toán thu ngân sách nhà nước từ hoạt động xuất nhập khẩu cho Tổng cục Hải quan là 411.000 tỷ đồng, được xây dựng dựa trên các yếu tố vĩ mô như tăng trưởng GDP từ 6,5-7% và giá dầu thô dao động từ 75-80 USD/thùng. Tuy nhiên, quá trình thực hiện dự toán này sẽ chịu tác động mạnh từ nhiều yếu tố, đặc biệt là các cam kết cắt giảm thuế theo các hiệp định thương mại tự do (FTA).
Theo bà Lê Như Quỳnh, Cục trưởng Cục Thuế xuất nhập khẩu (Tổng cục Hải quan), một trong những nguyên nhân lớn gây giảm thu là việc thực hiện Nghị định số 26/2023/NĐ-CP cùng 17 nghị định quy định biểu thuế ưu đãi đặc biệt giai đoạn 2022-2027. Theo đó, mức thuế suất bình quân toàn biểu thuế sẽ giảm dần qua các năm: từ 14,8% năm 2022 xuống 8,4% năm 2025 và dự kiến chỉ còn 7,5% vào năm 2027.
Đáng chú ý, thuế suất nhập khẩu bình quân gia quyền năm 2023 đạt 2,12%, nhưng đã giảm xuống 1,61% vào năm 2024. Dự kiến, năm 2025 sẽ tiếp tục giảm thu khoảng 14.000 tỷ đồng từ các cam kết FTA.
Ngoài ra, việc sửa đổi Nghị định số 59/2018/NĐ-CP theo hướng bãi bỏ quy định về xuất nhập khẩu tại chỗ tại điểm c, khoản 1, Điều 35, cũng sẽ làm giảm số thu ngân sách khoảng 10.000 tỷ đồng/năm. Riêng trong năm 2025, việc hoàn thuế nhập khẩu cho loại hình này dự kiến lên tới 3.500 tỷ đồng đối với những tờ khai đăng ký từ năm 2024.
Bên cạnh đó, các biện pháp phòng vệ thương mại từ nước ngoài cũng ảnh hưởng đến kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Điển hình, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đã khởi xướng rà soát hành chính lệnh áp thuế chống bán phá giá với sản phẩm ống thép dẫn dầu (OCTG) từ Việt Nam, trong khi Tổng vụ Phòng vệ thương mại Ấn Độ (DGTR) điều tra chống bán phá giá đối với thép cuộn cán nóng xuất khẩu từ Việt Nam. Những động thái này dự kiến làm giảm thu ngân sách từ các mặt hàng than, quặng nhập khẩu phục vụ sản xuất sắt thép, ước tính khoảng 12.500 tỷ đồng trong năm 2025.
Chưa dừng lại ở đó, việc giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) từ 10% xuống 8% đối với một số dòng hàng dự kiến làm giảm thu ngân sách khoảng 9.000 tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm 2025. Đây là yếu tố không được tính đến trong quá trình lập dự toán do Quốc hội chưa quyết định chính thức tại thời điểm đó.
Trước những khó khăn này, ngành Hải quan xác định nhiệm vụ then chốt là phải thực hiện đồng bộ các giải pháp quản lý thuế hiệu quả, tạo thuận lợi thương mại, đồng thời tăng cường kiểm soát, chống thất thu ngân sách.
Cục trưởng Lê Như Quỳnh nhấn mạnh vai trò của việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật về chính sách thuế và quản lý thuế. Trong năm 2025, ngành Hải quan sẽ tập trung đánh giá, tổng kết và đề xuất sửa đổi Luật Thuế xuất khẩu, Thuế nhập khẩu cũng như Luật Quản lý thuế. Mặc dù không trực tiếp chủ trì, nhưng cơ quan Hải quan đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp cơ sở thực tiễn để hoàn thiện các chính sách này.
Song song với đó, cơ quan Hải quan sẽ tiếp tục triển khai mạnh mẽ các biện pháp chống thất thu thông qua kiểm tra sau thông quan, thanh tra chuyên ngành, kiểm tra nội bộ và đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại. Đặc biệt, ngành sẽ tập trung nâng cao hiệu quả quản lý thông qua ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa quy trình thủ tục và tự động hóa hệ thống.
Một nhiệm vụ quan trọng khác là hoàn thiện mô hình tổ chức mới trong bối cảnh chuyển đổi bộ máy theo hướng tinh giản, tập trung. Đề án thông quan tập trung cấp vùng sẽ được triển khai song song với việc tổ chức thực hiện các nghiệp vụ về thuế, liên kết thông tin quản lý thuế với quy trình thông quan.
Để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân, ngành Hải quan sẽ tiếp tục rà soát, cải tiến các tính năng trong hệ thống thông quan điện tử, giảm chi phí về thời gian và tài chính, đảm bảo vừa quản lý hiệu quả vừa tạo điều kiện thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu.
Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp quản lý, thu ngân sách từ xuất nhập khẩu luỹ kế đến ngày 14/12/2024 đã đạt 402.680 tỷ đồng, tương đương 107,4% dự toán, tăng 13,9% so với cùng kỳ năm 2023. Ước tính cả năm 2024, ngành Hải quan sẽ thu đạt khoảng 418.000-420.000 tỷ đồng, bằng 111,5%-112% dự toán, tăng 13,4%-13,9% so với năm 2023.
Đây là kết quả đáng khích lệ, cho thấy nỗ lực lớn của ngành Hải quan trong việc thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, năm 2025 hứa hẹn sẽ tiếp tục là một năm đầy thách thức, đòi hỏi sự quyết tâm và linh hoạt cao độ của toàn ngành để hoàn thành mục tiêu được giao.