 |
| Ảnh minh họa (Ảnh: M.P) |
Được biết, năm 2023, kế hoạch kiểm soát rủi ro của ngành Hải quan đã tập trung vào 07 loại rủi ro trong tâm trọng điểm và 12 loại rủi ro khác và một số mặt hàng trọng tâm, trọng điểm. Kế hoạch đã được triển khai đồng bộ trên toàn quốc. Trên cơ sở kế hoạch của Tổng cục, các Cục Hải quan tỉnh, thành phố xây dựng, ban hành kế hoạch phù hợp với thực tế địa bàn, kịp thời đưa ra các biện pháp kiểm soát rủi ro, phát hiện xử lý các trường hợp vi phạm.
Qua báo cáo của các đơn vị, tính đến 30/9/2023, toàn Ngành đã phát hiện 8.253 vụ vi phạm (tăng 13% so với cùng kỳ năm 2022 là 7.335 vụ) đối với 19 loại rủi ro nêu trên, trị giá hàng vi phạm ước tính khoảng 7.776 tỷ đồng (trong đó nhiều mặt hàng chưa xác định được trị giá), số tiền xử phạt vi phạm hành chính (VPHC) hơn 219 tỷ đồng, số tiền thuế truy thu khoảng 731 tỷ đồng.
Các vi phạm chủ yếu tập trung ở các loại rủi ro được xác định là trọng tâm tại kế hoạch cụ thể như: Rủi ro về khai sai mã số HS và mức thuế suất (2.900 vụ); rủi ro về số lượng, trọng lượng, chủng loại hàng hóa (1.265 vụ); rủi ro trong hoạt động gia công sản xuất-xuất khẩu (1.122 vụ); Rủi ro trong quản lý hàng hóa quá cảnh, chuyển cửa khẩu (256 vụ)…
Một số Cục Hải quan tỉnh, thành phố có tổng số vụ vi phạm phát hiện, bắt giữ lớn như: Hải Phòng: 2.031 vụ; TP Hồ Chí Minh: 1.114 vụ; Bình Dương: 865 vụ vi phạm; Lạng Sơn: 655 vụ; Đồng Nai: 453 vụ; Hà Nội: 428 vụ. Trong đó tập trung các loại rủi ro: rủi ro về khai sai mã số HS và mức thuế suất; rủi ro về số lượng, trọng lượng, chủng loại hàng hóa; rủi ro trong hoạt động gia công sản xuất - xuất khẩu; rủi ro trong quản lý hàng hóa quá cảnh, chuyển cửa khẩu; rủi ro trong hoạt động hủy, sửa tờ khai hải quan, khai bổ sung.
Qua các vụ vi phạm trên cho thấy, các đối tượng ngày càng manh động, sử dụng nhiều phương thức thủ đoạn ngày càng tinh vi, phức tạp để che mắt các cơ quan chức năng như: Lợi dụng loại hình quá cảnh, không phải kiểm tra thực tế hàng hóa tại cửa khẩu nhập để khai sai hoặc khai thiếu số lượng, trọng lượng hàng hoá; Trộn lẫn nhập hàng giả, hàng nhái, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ, hàng phải có giấy phép, hàng phải kiểm tra chất lượng với các loại hàng khác để thẩm lậu từ các nước vào Việt Nam hoặc xuất khẩu đi các nước; Lợi dụng chính sách ưu đãi đối với hàng hóa xuất khẩu đa số được miễn kiểm tra, không khai hoặc khai sai so với thực tế về tên hàng, chủng loại, số lượng, trọng lượng, chất lượng, trị giá, xuất xứ hàng hóa; xuất khẩu thiếu so với khai báo, nhập hàng hoá cấm nhập khẩu, hàng hoá nhập khẩu có điều kiện, hàng hóa vi phạm chính sách; Làm giả tài liệu của cơ quan, tổ chức; sử dụng tài liệu giả của cơ quan, tổ chức (Giấy đăng ký Kiểm tra nhà nước về chất lượng và Giấy chứng nhận kết quả kiểm tra nhà nước về chất lượn) để trốn tránh việc thực hiện kiểm tra nhà nước về chất lượng đối với hàng hóa nhập khẩu;Lợi dụng chính sách thông thoáng của nhà nước để thực hiện các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại...
Cùng với việc triển khai đồng bộ Kế hoạch kiểm soát rủi ro, được biết trong năm 2023, Cục QLRR đã tập trung thu thập thông tin, phân tích địa bàn kiểm soát rủi ro đối với mặt hàng, loại hình có dấu hiệu rủi ro cao như: Kiểm soát rủi ro trong quản lý hàng hóa quá cảnh, vận chuyển độc lập, qua công tác xác định trọng điểm đã lựa chọn 2.673 container hàng quá cảnh để soi chiếu, phát hiện 72 lô hàng quá cảnh vi phạm; Cục QLRR đã rà soát, báo cáo Tổng cục về tình hình rủi ro, kết quả kiểm soát rủi ro đối với hàng hóa quá cảnh từ Việt Nam sang Lào và Campuchia; tham mưu ban hành công văn gửi 13 Cục Hải quan tỉnh, thành phố trọng điểm liên quan đến hoạt động quá cảnh hàng hoá. Thực hiện rà soát, tổng hợp danh sách 53 doanh nghiệp và 83 mặt hàng bách hóa tiêu dùng có rủi ro cao đối với mặt hàng tiêu dung nhập khẩu để áp dụng các biện pháp kiểm soát rủi ro theo tuyến, địa bàn được phân công đối với các doanh nghiệp rủi ro cao.
Kiểm soát rủi ro đối với hàng nhập khẩu có nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường (tập trung phế liệu nhập khẩu), với việc theo dõi cập nhật thông tin cơ sở dữ liệu đối với 328 doanh nghiệp nhập khẩu phế liệu từ nước ngoài vào Việt Nam, qua đó xác định 91 doanh nghiệp có rủi ro cao trong hoạt động nhập khẩu phế liệu, đề xuất xử lý vướng mắc phân luồng đối với 02 doanh nghiệp nhập khẩu hàng hoá liên quan đến chuyên đề phế liệu. Đồng thời cung cấp thông tin 54 doanh nghiệp vi phạm trong hoạt động nhập khẩu phế liệu cho Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường – Bộ Tài nguyên môi trường; ban hành công văn gửi Cục Hải quan tỉnh, thành phố yêu cầu tăng cường kiểm soát đối với mặt hàng phế liệu nhập khẩu; đăng tải trên hệ thống Quản lý rủi ro (CRM) danh sách 91 doanh nghiệp nhập khẩu phế liệu có rủi ro cao, hồ sơ rủi ro trong hoạt động nhập khẩu phế liệu.
Kiểm soát rủi ro mặt hàng gỗ nhập khẩu từ châu Phi, Cục QLRR đã tham mưu Lãnh đạo Tổng cục ban hành công văn tăng cường kiểm soát mặt hàng gỗ nhập khẩu thuộc Danh mục CITES. Đồng thời đã tiến hành lựa chọn soi chiếu 974 container gỗ nhập khẩu trọng điểm, phát hiện 06 vụ vi phạm qua soi chiếu; phối hợp Trực ban Tổng cục giám sát kiểm tra 08 lô hàng gỗ nhập khẩu, phát hiện 02 lô hàng vi phạm.
Triển khai các biện pháp kiểm soát rủi ro đối với hoạt động nhập khẩu gạch, thiết bị vệ sinh như: Thực hiện áp dụng tiêu chí phân luồng kiểm tra thực tế hàng hóa đối với các tờ khai nhập kinh doanh mặt hàng gạch, thiết bị vệ sinh; xây dựng và ban hành Kế hoạch tăng cường công tác kiểm soát rủi ro đối với hoạt động nhập kinh doanh gạch ốp lát và thiết bị vệ sinh; cung cấp thông tin cảnh báo rủi ro hoạt động nhập kinh doanh mặt hàng gạch và thiết bị vệ sinh gửi Cục Hải quan các tỉnh, thành phố…
Tập trung hướng dẫn các Cục Hải quan tỉnh, thành phố tăng cường kiểm soát rủi ro trong hoạt động lợi dụng tờ khai luồng xanh, luồng vàng đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, cụ thể: năm 2023, đã xác lập 653 doanh nghiệp có rủi ro cao và 625 doanh nghiệp trọng điểm trong hoạt động lợi dung tờ khai luồng xanh, luồng vàng trong hoạt động XNK để áp dụng các biện pháp kiểm soát phù hợp.
Qua kiểm tra thực tế hàng hoá, toàn Ngành đã phát hiện 1.165 tờ khai vi phạm (1.149 tờ khai nhập khẩu và 16 tờ khai xuất khẩu) với tổng số tiền xử phạt gần 39 tỷ đồng, số thuế nộp bổ sung tăng thêm gần 168,4 tỷ đồng; một số lô hàng có cất giấu hàng cấm, buộc tái xuất hoặc tiêu hủy hàng hoá; phát hiện vi phạm qua kiểm tra sau thông quan 6.271 tờ khai (6.208 tờ khai nhập khẩu và 63 tờ khai xuất khẩu) với tổng số tiền xử phạt trên 63,14 tỷ đồng, số thuế nộp bổ sung tăng thêm gần 136 tỷ đồng.
Tăng cường thu thập thông tin, xác định trọng điểm đối với một số mặt hàng có dấu hiệu lợi dụng tờ khai luồng xanh, luồng vàng để áp dụng các biện pháp kiểm soát phù hợp. Cụ thể: xác định 43 doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro cao đối với mặt hàng sợi; 97 doanh nghiệp rủi ro cao mặt hàng gạch men, 71 doanh nghiệp nhập khẩu mặt hàng thiết bị vệ sinh, 40 doanh nghiệp mặt hàng thép không gỉ… và đã đạt được kết quả nhất định, tính tuân thủ của các doanh nghiệp tăng lên… phát hiện 241 lô hàng luồng xanh, vàng vận chuyển qua cảng biển có vi phạm.