Sản phẩm OCOP có bước tiến về chất lượng
Sau hơn 4 năm triển khai thực hiện, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) đã thật sự lan tỏa trên khắp địa bàn tỉnh Tuyên Quang, bước đầu hình thành các sản phẩm đặc trưng gắn với từng địa phương để hình thành các sản phẩm tích hợp “đa giá trị”. Tính đến nay, tỉnh Tuyên Quang có 191 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, cụ thể: Nhóm thực phẩm 171 sản phẩm; nhóm đồ uống 13 sản phẩm; nhóm dược liệu và sản phẩm từ dược liệu 03 sản phẩm; nhóm hàng thủ công mỹ nghệ 01 sản phẩm; nhóm dịch vụ du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái và điểm du lịch 03 sản phẩm, trên địa bàn 94 xã, phường, thị trấn của 134 chủ thể (gồm: 104 hợp tác xã, 11 doanh nghiệp, 04 tổ hợp tác và 15 hộ kinh doanh), trong đó có: 149 sản phẩm đạt hạng 3 sao, 41 sản phẩm đạt hạng 4 sao và 01 sản phẩm trình Hội đồng OCOP quốc gia đánh giá, phân hạng 5 sao (chè Shan Tuyết Hồng Thái, loại 1 tôm 1 lá). Về số lượng sản phẩm, tỉnh Tuyên Quang đứng thứ 4 trong 14 tỉnh miền núi phía Bắc (sau Bắc Giang 205 sản phẩm, Hà Giang 201 sản phẩm và tương đương Yên Bái).
Hiện nay, các huyện, thành phố trong tỉnh đã quy hoạch được các vùng nguyên liệu đặc sản, phát triển các ngành nghề nông thôn, hình thành nhiều sản phẩm OCOP gắn với vai trò như một “đại sứ” chuyển tải những câu chuyện sản phẩm mang tính nhân văn của vùng, miền. Qua đó, thúc đẩy hướng đi về phát triển sinh kế ở những vùng khó khăn và các nhóm yếu thế như: đồng bào dân tộc thiểu số, phụ nữ. Nhiều sản phẩm OCOP của Tuyên Quang đã lọt vào top những sản phẩm “Chất lượng vàng nông nghiệp Việt Nam”, tiêu biểu như: rượu ngô men lá Na Hang, rau an toàn Hồng Thái, Khau Tinh, cá hồ thủy điện Na Hang, chè Shan tuyết Sinh Long, Hồng Thái; chè đặc sản Vĩnh Tân; chè Bát Tiên Mỹ Bằng, mật ong Tuyên Quang được “Tôn vinh sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu”; bưởi Xuân Vân đứng TOP 10 thương hiệu/nhãn hiệu nổi tiếng…. đặc biệt thương hiệu chè Shan tuyết Hồng Thái. Đây là 1 trong 50 thương hiệu, nhãn hiệu nổi tiếng châu Á - Thái Bình Dương năm 2022, cũng là sản phẩm đầu tiên của tỉnh đang hoàn thiện hồ sơ đề nghị Hội đồng OCOP cấp Quốc gia nâng hạng từ 4 sao lên 5 sao; Cam sành Hàm Yên, chè Shan tuyết Na Hang, bưởi Soi Hà được chứng nhận chỉ dẫn địa lý. Riêng Cam sành Hàm Yên là một trong 50 trái cây ngon nhất Việt Nam.
 |
| Các sản phẩm được công nhận, xếp hạng OCOP của tỉnh Tuyên Quang được ưu tiên giới thiệu trong các hoạt động quảng bá, xúc tiến thương mại. |
Bằng nguồn kinh phí của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và Ngân sách tỉnh thực hiện theo Nghị quyết số 03/2021/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân tỉnh đã hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu, thiết kế bao bì nhãn mác, tem truy xuất nguồn gốc cho 36 nhãn hiệu sản phẩm, với tổng kinh phí trên 3,35 tỷ đồng, trong đó có 25/36 nhãn hiệu chủ thể đã được công nhận sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên; có 19 hợp tác xã đã được hưởng hỗ trợ lãi suất tín dụng, với tổng tiền vay trên 27 tỷ đồng, trong đó có 10/19 hợp tác xã có sản phẩm OCOP với tổng vốn vay trên 15 tỷ đồng. Hỗ trợ 30 tổ chức, cá nhân tổ chức sản xuất theo tiêu chuẩn, quy chuẩn với tổng kinh phí hỗ trợ trên 2,8 tỷ đồng. Kết nối, tư vấn hỗ trợ 02 chủ thể sản phẩm OCOP xây dựng hệ thống quản lý an toàn thực phẩm đạt tiêu chuẩn ISO 22000:2018 (Hợp tác xã Sơn Trà và Hợp tác dịch vụ sản xuất nông nghiệp Sử Anh). Thực hiện giải ngân hỗ trợ chủ thể có sản phẩm tham gia đánh giá sản phẩm OCOP năm 2021, gồm: Chi phí tư vấn 45 hồ sơ với kinh phí hỗ trợ 450 triệu đồng, hỗ trợ 51 sản phẩm của 38 chủ thể với tổng kinh phí hỗ trợ 650 triệu đồng; năm 2022, hỗ trợ 66 sản phẩm của 55 chủ thể với tổng kinh phí là 720 triệu đồng.
Theo ông Lê Hải Nam, Chi Cục trưởng Chi cục Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Phó Chánh Văn phòng điều phối xây dựng nông thôn mới tỉnh Tuyên Quang: Các sản phẩm được công nhận là sản phẩm OCOP đã có bước tiến về chất lượng, đa dạng về mẫu mã, bao bì, bảo đảm điều kiện, quy định về tem, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Các doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác và cơ sở sản xuất kinh doanh đã thấy được lợi ích của Chương trình OCOP nên hăng hái tham gia. Nhờ đó, các sản phẩm tham gia Chương trình OCOP có chiều hướng tăng lên. Các tổ chức kinh tế tham gia Chương trình OCOP từng bước được củng cố, phát triển, nhiều chủ doanh nghiệp, hợp tác xã có độ tuổi còn trẻ, có trình độ, hoạt động nhanh nhạy với cơ chế thị trường.
Nâng cao năng lực cạnh tranh, xúc tiến thương mại sản phẩm
Bên cạnh kết quả đạt được, việc triển khai thực hiện Chương trình OCOP ở Tuyên Quang vẫn còn nhiều nút thắt cần tháo gỡ. Cụ thể, các sản phẩm đánh giá phân hạng của tỉnh chủ yếu là các sản phẩm sẵn có, chưa chú trọng đến phát triển các sản phẩm có tiềm năng theo hướng nâng cao chất lượng, chưa phát triển các sản phẩm qua chế biến; Các hoạt động xúc tiến thương mại của tỉnh Tuyên Quang còn nhiều hạn chế. Việc tìm kiếm đầu ra cho sản phẩm hàng hoá của tỉnh, nhất là hàng hoá tại khu vực nông thôn còn gặp nhiều khó khăn; Tình trạng lẫn lộn giữa sản phẩm OCOP và các sản phẩm chưa đạt chuẩn khác gây nên sự nhầm lẫn của người tiêu dùng về sản phẩm OCOP.
Hiện nay, công tác đăng ký và bảo vệ nhãn hiệu nông sản vẫn chưa được quan tâm đúng mức, nhất là đối với 191 sản phẩm trong tỉnh Tuyên Quang được công nhận OCOP đạt chất lượng 3 sao, 4 sao. Dù được bảo hộ tên gọi, xuất xứ, chỉ dẫn địa lý nhưng vẫn còn một số loại sản phẩm OCOP chưa xây dựng được thương hiệu, khiến sản phẩm gặp nhiều bất lợi trong cạnh tranh trên thị trường. Việc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu không chỉ nâng cao giá trị cạnh tranh của sản phẩm, nâng cao thu nhập người sản xuất, mà còn tạo thuận lợi cho việc đấu tranh chống hàng nhái, hàng giả.
Các sản phẩm được công nhận, xếp hạng OCOP đã được ưu tiên giới thiệu trong các hoạt động quảng bá, xúc tiến thương mại, hỗ trợ đưa lên các sàn giao dịch điện tử, kết nối liên kết tiêu thụ sản phẩm an toàn trên các sàn thương mại điện tử như: Sendo, Voso, PostMart, Cuccu, Shopee… Tuy nhiên, do đặc điểm địa hình không có cửa khẩu, bến cảng hay các trung tâm kinh tế lớn của cả nước, vì thế các hoạt động xúc tiến thương mại của tỉnh Tuyên Quang còn nhiều hạn chế.
Để tháo gỡ khó khăn, khơi thông đầu ra cho sản phẩm OCOP, sản phẩm chủ lực của tỉnh, theo ông Hoàng Anh Cương - Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Tuyên Quang, ngành Công Thương luôn đồng hành cùng doanh nghiệp, các đơn vị sản xuất kinh doanh. Trong thời gian tới, ngành Công Thương sẽ tiếp tục tham mưu cho UBND tỉnh làm tốt công tác xúc tiến thương mại, tăng cường hỗ trợ các đơn vị sản xuất, kinh doanh đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm, thường xuyên tổ chức các chương trình hội nghị kết nối giao thương, kết nối cung cầu, hội chợ triển lãm, hỗ trợ xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm hàng hóa mang thương hiệu Tuyên Quang, tích cực tìm kiếm đối tác, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm trong và ngoài nước.
Tỉnh Tuyên Quang sẽ đẩy mạnh xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm OCOP, kết nối thị trường sản phẩm OCOP và nông sản của địa phương đến với khách hàng trong và ngoài tỉnh, tăng cường bán sản phẩm OCOP trên các sàn thương mại điện tử; Xây dựng chính sách hỗ trợ nhằm khuyến khích chủ thể mạnh dạn tham gia Chương trình OCOP. Kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ về quản lý chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm, xây dựng thương hiệu sản phẩm OCOP để tạo niềm tin với người tiêu dùng. Kiên quyết thu hồi giấy chứng nhận đạt sao của các sản phẩm do doanh nghiệp không sản xuất hoặc sản xuất không bảo đảm tiêu chuẩn cũng như không có tiềm năng phát triển.
Để tiếp tục nâng cao chất lượng sản phẩm, đẩy mạnh tiêu thụ các sẩn phẩm OCOP trong nước, hướng tới thị trường quốc tế, các cơ quan chức năng của tỉnh cũng sẽ cần nâng cao hiệu quả bồi dưỡng, tuyên truyền, giúp nông dân thay đổi tư duy sản xuất theo quy chuẩn, tiêu chuẩn, chất lượng, an toàn; chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất kinh doanh theo chuỗi giá trị, ứng dụng khoa học - công nghệ, chuyển đổi số trong sản xuất, bảo quản, chế biến, tiêu thụ nông sản.
Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh xây dựng vùng nguyên liệu đảm bảo đủ sản lượng, sản xuất phải tuân thủ quy chân, tiêu chuẩn, chất lượng; các chủ thể OCOP cần phân định rõ các khâu trong xây dụng và nâng cao chất lượng sản phẩm (gồm 3 phân khúc sản xuất – chế biến – tiêu thụ). Đồng thời, khuyến khích các chủ thể OCOP nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào chế biến, tạo ra sự đa dạng về sản phẩm, giảm áp lực mùa vụ, đáp ứng được nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng.