Chiều 21/8, tiếp tục Chương trình Phiên họp thứ 36, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức chất vấn và trả lời chất vấn về việc thực hiện các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về giám sát chuyên đề và chất vấn từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV đến hết năm 2023 đối với nhóm lĩnh vực thứ hai, gồm các lĩnh vực tư pháp; nội vụ; an ninh, trật tự, an toàn xã hội; thanh tra; tòa án; kiểm sát.
Tăng cường công tác kiểm tra văn bản
Đặt câu hỏi chất vấn trong lĩnh vực tư pháp, đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Đắk Nông) cho biết, qua công tác kiểm tra văn bản của Bộ Tư pháp, vẫn phát hiện rất nhiều văn bản có quy định trái pháp luật và tác động ảnh hưởng nhất định đến đời sống xã hội; quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và cá nhân. Tuy nhiên, theo báo cáo của Chính phủ, việc tiến hành xem xét, xử lý trách nhiệm đối với cá nhân, đơn vị liên quan trong quá trình tham mưu, soạn thảo, thẩm định, thẩm tra, ban hành văn bản trái pháp luật ở các cơ quan có văn bản trái pháp luật mới chỉ chủ yếu dừng lại ở mức phê bình, nhắc nhở.
"Đề nghị Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết giải pháp căn cơ để khắc phục tình trạng trên gắn với việc thực hiện Quy định số 178-QĐ/TW ngày 27/6/2024 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật”, đại biểu nêu vấn đề.
 |
| Đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Đắk Nông) chất vấn trong lĩnh vực tư pháp. Ảnh: TL. |
Trả lời đại biểu, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, hoạt động kiểm tra văn bản được quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và Nghị định số 34/2016/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật; vừa qua có sửa đổi, bổ sung một số điều thành Nghị định số 59/2024/NĐ-CP của Chính phủ.
Theo quy định của pháp luật hiện hành, các bộ, ngành có nhiệm vụ tự kiểm tra các văn bản quy phạm pháp luật do mình ban hành. Đây là nhiệm vụ thường xuyên theo quy định. Bộ Tư pháp cũng như các bộ, ngành khác thực hiện kiểm tra như vậy và có thêm việc nữa là giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ kiểm tra các văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền ban hành của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ và đề xuất biện pháp xử lý. Việc kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật chủ yếu tập trung vào thẩm quyền ban hành và tính hợp pháp, phù hợp của các văn bản; và các vấn đề liên quan đến kỹ thuật soạn thảo văn bản.
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Lê Thành Long cho hay, qua số liệu Bộ Tư pháp có được, công tác tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật của các bộ, ngành thực hiện chưa tốt. Ví dụ, năm 2023, trừ Bộ Tư pháp, chỉ có 4 Bộ phát hiện có tổng cộng gần 20 văn bản có các dấu hiệu vi phạm pháp luật hoặc trái pháp luật với các tiêu chí khác nhau như đã báo cáo.
Đề cập đến nguyên nhân, theo Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Lê Thành Long là do các bộ, các cơ quan cũng chưa chủ động trong thực hiện việc này và cơ chế kiểm tra, giám sát của chúng ta cũng còn mức độ.
Khẳng định Chính phủ ý thức rất rõ về tầm quan trọng của công việc này, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng cho biết, sắp tới, khi sửa đổi, bổ sung Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật sẽ thiết kế một cách cụ thể hơn, chi tiết hóa các hành vi để từ đó rõ hơn các hành vi liên quan đến việc thực hiện chức năng, chức trách của Bộ trưởng, Trưởng ngành liên quan đến công tác ban hành văn bản, kiểm tra, sau đó mới dẫn chiếu sang pháp luật về cán bộ, công chức.
Đồng thời, cần tính toán thêm để thiết kế các chế tài về mặt hành chính tương đương để khi phát hiện có thể xử lý hiệu quả. Khi có dấu hiệu vụ lợi vi phạm thì quy về hình sự. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, làm việc trực tiếp với các cơ quan.
"Cần thực hiện tốt Quy định số 178-QĐ/TW ngày 27/6/2024 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật", Phó Thủ tướng, Bộ trưởng nêu rõ.
Khó chứng minh được yếu tố vụ lợi trong xây dựng pháp luật
 |
| Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long trả lời chất vấn của các đại biểu. Ảnh: QH. |
Trả lời đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh (Đoàn TP Hồ Chí Minh) về việc có hay không tình trạng lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ trong xây dựng pháp luật thời gian qua, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Lê Thành Long cho hay không đủ cơ sở để khẳng định. Tuy nhiên, qua các vụ án về tham nhũng kinh tế, kết luận của các vụ việc có vi phạm do cơ quan kiểm tra, cơ quan thanh tra trong khả năng thông tin tiếp cận được trên báo chí cũng như trong một số các việc được hỏi trực tiếp thì thấy rằng có biểu hiện đó. Tuy nhiên mức độ đến đâu thì "không dám khẳng định".
Đề cập đến Quy định số 178-QĐ/TW của Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Lê Thành Long nhận định, quy định liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau như: điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án… Trong đó, kiểm soát quyền lực trong lĩnh vực xây dựng pháp luật có lẽ khó hơn cả. Bởi, xuất phát từ đặc thù công tác xây dựng pháp luật, xây dựng thể chế, đây là một công trình tập thể và qua các giai đoạn khác nhau. Cùng với đó, vì đặc thù trong công tác xây dựng pháp luật là một công trình tập thể nên để xác định được lỗi của ai phải cá thể hóa.
Cũng theo Phó Thủ tướng, một điểm hết sức quan trọng là làm sao gắn được quan hệ nhân quả và đặc biệt chứng minh được yếu tố vụ lợi trong quá trình đó mà câu chuyện này không phải bằng mắt thường có thể phát hiện được.
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Lê Thành Long thông tin, sau khi Quy định 178 được ban hành, một trong những việc đầu tiên Bộ Tư pháp tham mưu cho Chính phủ làm là quán triệt một cách rất kỹ Quy định này, qua đó nâng cao nhận thức rõ trong các lĩnh vực dễ xảy ra tham nhũng, tiêu cực chính sách.
“Ví dụ tổ chức bộ máy hành chính hoặc quy định một cách cố tình không rõ ràng thì đó là những biểu hiện chúng tôi sẽ tiếp tục quán triệt, đồng thời hiện thực hóa, đặc biệt là trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật chúng tôi đề xuất sửa đổi, bổ sung sắp tới”, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Lê Thành Long nói./.