Tết Chôl Chnăm Thmây đánh dấu thời điểm chuyển giao giữa mùa nắng nóng và mùa mưa, mang ý nghĩa khởi đầu cho một năm mới an lành, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Đây cũng là dịp để người Khmer tưởng nhớ tổ tiên, bày tỏ lòng thành kính đối với thần linh, và cầu chúc sức khỏe, hạnh phúc cho mọi người.
Lễ hội được tổ chức trong ba ngày, mỗi ngày mang một ý nghĩa đặc biệt: Ngày thứ nhất (Chôl Sangkran Thmây): Là ngày đón chào năm mới. Người dân làm sạch nhà cửa, mặc trang phục truyền thống, và mang lễ vật đến chùa để dâng lên Đức Phật. Ngày thứ hai (Wonbơf): Là ngày thực hiện các nghi thức cầu an cho gia đình và xã hội, đặc biệt là các nghi thức tặng quà, làm từ thiện, và dâng cơm cho các sư sãi. Ngày thứ ba (Lơng Săk): Là ngày tiễn biệt năm cũ, thực hiện lễ tắm tượng Phật bằng nước thơm, tắm cho các bậc trưởng lão, ông bà cha mẹ, thể hiện lòng hiếu thảo và sự tri ân.
Tết Chôl Chnăm Thmây được tổ chức với nhiều nghi lễ đặc sắc, mang đậm bản sắc văn hóa Khmer: Tắm Phật - nghi thức quan trọng nhằm thanh tẩy, cầu mong phước lành, xua tan điều xui rủi và đón nhận năng lượng tích cực trong năm mới. Xây chùa cát; dâng cơm và vật phẩm - người Khmer mang các món ăn truyền thống đến chùa để cúng Phật và chia sẻ với cộng đồng, thể hiện tinh thần đoàn kết, sẻ chia.
Bên cạnh các nghi lễ tôn giáo, Tết Chôl Chnăm Thmây còn là dịp để người Khmer tổ chức các hoạt động vui chơi, văn hóa nghệ thuật, bao gồm: Múa Lăm Thôn: Điệu múa truyền thống Khmer được biểu diễn trong không khí vui tươi, rộn ràng của lễ hội. Hát Dù Kê, loại hình nghệ thuật sân khấu dân gian đặc trưng của người Khmer, kể những câu chuyện về truyền thuyết, lịch sử và cuộc sống thường ngày. Trò chơi dân gian - các trò chơi như kéo co, ném còn, đánh quay được tổ chức sôi động, thu hút sự tham gia của nhiều thế hệ.
 |
| Nghi thức xây chùa cát trong Tết Chôl Chnăm Thmây - tượng trưng cho việc tích phúc, cầu nguyện cho thế giới an lành. |
Tết Chôl Chnăm Thmây không chỉ là ngày hội của riêng người Khmer mà còn là cầu nối văn hóa trong cộng đồng các dân tộc ở vùng đồng bằng sông Cửu Long và khu vực biên giới Việt Nam - Campuchia. Thông qua các hoạt động giao lưu văn hóa, lễ hội góp phần thắt chặt tình đoàn kết dân tộc, làm phong phú thêm bản sắc văn hóa Việt Nam.
Ngày nay, Tết Chôl Chnăm Thmây không chỉ được tổ chức tại các tỉnh miền Tây Nam Bộ như Sóc Trăng, Trà Vinh, An Giang mà còn được phổ biến rộng rãi tại nhiều địa phương khác. Lễ hội thu hút sự quan tâm của cả người dân địa phương và du khách quốc tế, trở thành biểu tượng văn hóa đặc trưng, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam đa dạng và giàu truyền thống. Tết Chôl Chnăm Thmây nghi lễ mừng năm mới còn là di sản văn hóa sống động, kết nối cộng đồng Khmer với các dân tộc khác trong dòng chảy văn hóa Việt Nam, khẳng định vị trí đặc biệt của văn hóa Khmer trong khu vực Đông Nam Á.
Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây không chỉ là lễ hội văn hóa đặc trưng của người Khmer mà còn mang ý nghĩa sâu sắc trong việc tăng cường tình đoàn kết giữa các dân tộc vùng biên giới Việt Nam – Campuchia. Lễ hội này là dịp để cộng đồng người Khmer hai nước gắn bó chặt chẽ hơn thông qua các giá trị văn hóa, tâm linh và truyền thống được duy trì qua nhiều thế hệ.
Dọc theo khu vực biên giới giữa Việt Nam và Campuchia, Tết Chôl Chnăm Thmây được tổ chức đồng thời ở cả hai nước, trở thành nhịp cầu văn hóa quan trọng. Người dân không chỉ tham gia vào các nghi lễ truyền thống trong chùa chiền mà còn có cơ hội gặp gỡ, giao lưu, chia sẻ phong tục tập quán, các món ăn đặc sản, và nghệ thuật dân gian như múa Lăm Thôn, hát Dù Kê.
Những hoạt động này không chỉ giúp bảo tồn và lan tỏa nét đẹp văn hóa Khmer mà còn góp phần tạo nên một không gian giao lưu văn hóa đặc sắc, gắn kết cộng đồng người Khmer với các dân tộc khác trong khu vực biên giới.
Trong không khí vui tươi của Tết Chôl Chnăm Thmây, các gia đình người Khmer thường mở cửa đón bạn bè, hàng xóm, kể cả những người không cùng dân tộc hoặc tôn giáo, đến chung vui và thưởng thức các món ăn truyền thống. Ở vùng biên giới, nhiều gia đình người Khmer Campuchia cũng qua Việt Nam để cùng họ hàng tham gia lễ hội, và ngược lại. Điều này thể hiện sự giao thoa văn hóa tự nhiên, xây dựng tình cảm láng giềng hữu nghị, đoàn kết giữa hai quốc gia.
 |
| Nghi lễ tắm phật trong Tết Chôl Chnăm Thmây. |
Lễ hội là dịp quảng bá nền văn hóa Khmer, thu hút khách du lịch và mở ra những cơ hội phát triển kinh tế địa phương. Các sản phẩm đặc sản, thủ công mỹ nghệ, cùng các dịch vụ liên quan đến lễ hội được trao đổi, giao thương, tạo động lực mới cho sự phát triển ở khu vực biên giới.
Thông qua Tết Chôl Chnăm Thmây, các chương trình giao lưu văn hóa và hoạt động hợp tác tổ chức lễ hội đã không ngừng củng cố mối quan hệ hữu nghị tốt đẹp giữa Việt Nam và Campuchia. Đồng thời, lễ hội còn tăng cường sự hiểu biết, gắn kết giữa các dân tộc trong cộng đồng ASEAN.
Tết Chôl Chnăm Thmây không chỉ đơn thuần là ngày lễ truyền thống mà còn là biểu tượng sống động của sự hòa hợp, đoàn kết và phát triển bền vững. Với vai trò là cầu nối văn hóa, lễ hội đã làm sâu sắc hơn mối quan hệ hữu nghị giữa hai quốc gia, đồng thời lan tỏa thông điệp về sự hợp tác và hòa bình trong khu vực Đông Nam Á./.