Đó là những tiếng khóc gọi tên, tiếng nấc nghẹn không thành lời… của những cựu thanh niên xung phong (TNXP), những người lính già và thân nhân của các liệt sỹ khi về thăm người thân tại Khu di tích lịch sử Ngã ba Đồng Lộc những ngày cuối tháng 7 tri ân.
Năm nào cũng vậy, cứ đến những ngày cuối tháng 7, Khu di tích lịch sử Ngã ba Đồng Lộc lại đón hàng nghìn lượt khách viếng thăm, tưởng nhớ sự hy sinh cao cả của 10 cô gái TNXP.
Có mặt từ rất sớm, hòa trong dòng người dài như bất tận đến thắp hương, tưởng nhớ các liệt sỹ, cô Hà Thị Hương thị xã Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh đến bên phần mộ chị gái Hà Thị Xanh – một trong 10 cô gái TNXP đã hy sinh tại Đồng Lộc để thắp hương, dâng hoa tưởng nhớ đến chị gái mình và đồng đội đã để lại tuổi xuân trên mảnh đất này.
Với bà năm nào cũng vậy cứ vào ngày 24/7 là một ngày đặc biệt - ngày tỉnh Hà Tĩnh và người dân cả nước tổ chức giỗ cho 10 đóa hoa Đồng Lộc bất tử, trong đó có chị gái bà. Bùi ngùi xúc động, không nói lên lời, bà Hương đã gửi lời cảm ơn đến Ban quản lý Khu di tích và chính quyền địa phương, đã tổ chức ngày giỗ này trang trọng, thành kính.
Cô Hà Thị Hương thị xã Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh - em gái liệt sỹ Hà Thị Xanh. (Ảnh: BL)
Chiến tranh đã lùi xa, cùng chung tâm trạng như thân nhân các liệt sỹ khác về Đồng Lộc những ngày này, cô Nguyễn Thị Xanh bồi hồi nhớ về người chị đã hy sinh khi mới tròn 20 tuổi. Nhà chỉ có hai chị em nhưng chị cô – liệt sỹ Nguyễn Thị Xuân đã quyết tâm lên đường nhập ngũ, gửi gắm bố mẹ lại cho người em gái chăm sóc. Trong thời kỳ đấy bố, mẹ ốm đau chị Nguyễn Thị Xuân cũng chỉ về được một lần. Chưa được 3 năm nghĩa vụ thì chị hy sinh.
“Tôi hiện nay hoàn cảnh cô đơn, người thân duy nhất là chị gái đã hi sinh. Ngày giỗ thì không nói nhưng ngày thường, tôi vẫn qua mộ thắp hương cho chị, chị thiêng lắm. Đến đây những ngày này vô cùng xúc động. Chúng tôi rất cảm ơn Ban quản lý, các đơn vị, đoàn thể đã động viên và quan tâm đến gia đình tôi cũng như gia đình 10 cô gái TNXP đã hi sinh tại đây”, cô Xanh cho biết.
Thấm thoát đã 51 năm sau ngày hy sinh, 10 cô gái thanh niên xung phong anh hùng, những cô gái bất tử bên dòng sông La đã hóa vào đất đá. Tên của các chị - 10 cô gái Ngã ba Đồng Lộc, đại diện cho hàng trăm, hàng nghìn người từ mọi miền Tổ quốc đã hy sinh trên vùng đất này sẽ còn sống mãi với thời gian, với dân tộc.
Về Đồng Lộc những ngày cuối tháng 7, chúng tôi còn được gặp hàng nghìn những cựu chiến binh khác, tay cầm kỷ vật bùi ngùi xúc động về thắp hương, tưởng nhớ đồng đội năm xưa.
Thắp nén nhang dâng lên các nữ anh hùng liệt sỹ, ông Nguyễn Thanh Hùng – cựu chiến binh đoàn Trường Sơn đã nhiều lần bật khóc. Mỗi phút, mỗi giây trong cái ngày đau đớn đấy vẫn hiện rõ mồn một trong hồi ức của ông. “Thương lắm! Đồng đội tôi nhiều người đã hy sinh ngay trước mắt chúng tôi vì trúng bom nổ chậm. Thật khủng khiếp, máu đồng đội chảy xuống ngấm đỏ quạch đất này. Gạt nước mắt đau thương, chúng tôi lại càng quyết tâm hơn, củng cố tinh thần tiếp tục chiến đấu”, người cựu chiến binh già chia sẻ.
Cựu chiến binh đoàn Trường Sơn thắp hương tưởng nhớ đồng đội. (Ảnh: BL)
Ngày lại ngày, những đoàn người từ mọi miền Tổ quốc nối tiếp nhau đến viếng các chị và đồng đội của họ tại Ngã ba Đồng Lộc. Giữa dòng người ấy có cả những người đã từng vào sinh ra tử trên mảnh đất này. Mỗi lần về thăm lại chiến tuyến năm xưa lòng không khỏi nghẹn ngào, xúc động, thắp nén tâm nhang thể hiện niềm tiếc nhớ vô hạn đối với đồng chí, đồng đội của mình.
Trở lại Đồng Lộc, bà Nguyễn Thị Hương (ở Can Lộc, Hà Tĩnh) nay đã ở tuổi gần 70 nhưng khi khoác chiếc áo TNXP trở về đây thắp nén hương cho đồng đội bà lại cảm thấy như đang sống lại thời kỳ mưa bom bão đạn ấy. Theo bà đó là những tháng ngày vô cùng ác liệt, bom đạn dội như mưa, sống chết trong gang tấc. “Mỗi lần đến đây, xúc động lắm, thương xót lắm đồng đội ơi. Chiến tranh đã đi qua lâu lắm rồi, mình đã có gia đình, có con, được sống trong hòa bình nhưng đồng đội đã ngã xuống khi đang ở độ tuổi xuân xanh. Thậm chí có những đồng đội tôi vẫn chưa được tìm thấy, chưa được trở về với tổ tiên, gia đình. Thịt da các anh, các chị vẫn hòa mình trong đất”, bà Hương nói trong xúc động.
Chia sẻ với phóng viên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, ông Đào Văn Tuân, Phó Trưởng Ban Quản lý Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc cho biết: Năm nào cũng vậy cứ vào những ngày này, các đoàn khách trên mọi miền tổ quốc về đây rất đông để tưởng nhớ, tri ân các anh hùng liệt sỹ. Để chuẩn bị cho ngày kỷ niệm thiêng liêng này, chúng tôi không chỉ tổ chức các hoạt động tại Đền thờ Ngã ba Đồng Lộc và Khu mộ 10 liệt sĩ TNXP, mà còn tổ chức nhiều hoạt động tại nhiều khu vực khác như: Lễ tri ân tại Nhà bia tưởng niệm liệt sĩ TNXP, Đài tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ ngành Giao thông vận tải đã hy sinh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước ở Hà Tĩnh... Các hoạt động này nhằm tưởng nhớ công lao và sự hy sinh của các anh hùng liệt sỹ, gia đình có công với cách mạng.
Ngã ba Đồng Lộc cùng 10 cô gái TNXP hôm nay đã trở thành huyền thoại trong lòng mỗi người dân nước Việt, là khúc tráng ca bất tử của tuổi trẻ trong cuộc chiến tranh giải phóng, thống nhất đất nước. 51 năm đã trôi qua, những hình ảnh chiến tranh ngày càng lùi xa nhưng sự hy sinh anh dũng của 10 liệt sỹ cùng lực lượng TNXP và hàng nghìn chiến sĩ quân đội, công an, cán bộ giao thông tại chiến trường Hà Tĩnh sẽ mãi trường tồn, trở thành biểu tượng cao đẹp trong mỗi người dân Việt Nam.
Chuyến đi đã khép lại, nhưng trong tâm trí chúng tôi, dư âm của hành trình còn đọng mãi. Xin được mượn hai câu trong bài “Người và Đất” của nhà thơ Dương Kỳ Anh để nói lời tạm biệt Đồng Lộc, tạm biệt các chị, tạm biệt những hố bom trên đồi thông lộng gió và hẹn ngày trở lại không xa:
Những nắm đất ở Ngã ba Đồng Lộc
Đã hóa trời xanh, xanh thẳm đất này.