Đây là vấn đề được đặt ra tại Tọa đàm với chủ đề "Cai thuốc và giảm tác hại - Hai giải pháp bổ trợ để kiểm soát thuốc lá" do Báo Thanh Niên tổ chức, với sự tham gia của các chuyên gia y tế.
Tỷ lệ cai thuốc thành công không cao
Theo PGS.TS.BS. Trần Văn Ngọc - Phó Chủ tịch Hội Phổi Việt Nam, Chủ tịch Liên chi hội Hô hấp TP.Hồ Chí Minh, tại Việt Nam và trên thế giới đã xuất hiện nhiều chương trình cai nghiện thuốc lá. Bộ Y tế Việt Nam cũng đã đưa ra nhiều biện pháp để phát triển phong trào cai thuốc lá tại cộng đồng, trong bệnh viện… Tuy nhiên các chương trình này khá ngắn hạn và không đạt được mục đích dài hơi.
"Cai thuốc hoàn toàn là điều kiện tiên quyết giúp giảm tần suất, tiến triển của bệnh lý hô hấp nếu trong đang giai đoạn sớm", PGS Ngọc cho biết.
 |
| Tọa đàm "Cai thuốc và giảm tác hại - Hai giải pháp bổ trợ để kiểm soát thuốc lá" . Ảnh: TL. |
TS-BS Phạm Tuấn Anh - Phó trưởng khoa Điều trị A, Bệnh viện K Trung ương dẫn số liệu nghiên cứu tại Mỹ cho thấy, có 70% người Mỹ có mong muốn cai nghiện, nhưng trên thực tế chỉ 9% trong số đó là cai nghiện thành công. Còn tại Việt Nam, so với cách đây 5 năm, tỷ lệ cai thuốc chỉ giảm thêm khoảng hơn 1%.
Theo BS Tuấn Anh, những dữ liệu trên cho thấy tỷ lệ cai nghiện thuốc lá thành công không cao. Vì vậy, yêu cầu đặt ra là cần có biện pháp khác để giúp giảm tác hại của thuốc lá đối với những người cai thuốc thất bại hoặc vẫn có ý định tiếp tục hút thuốc.
Đề cập đến nguyên nhân khiến tỷ lệ cai được thuốc chưa cao, ThS-BS Lê Đình Phương - Trưởng khoa Nội Tổng quát và Y học gia đình, Bệnh viện FV nêu hai lý do. Lý do đầu tiên là trong thuốc lá có chứa nicotine, đây là chất dẫn truyền thần kinh, tạo nên cảm giác sảng khoái cho người hút thuốc. Song song đó, nicotine cũng có tác dụng tiêu cực là gây nghiện. Do đó, khi người nghiện thuốc lá bị ngưng nicotine đột ngột, họ sẽ bị "vã", lên cơn ghiền, người đổ mồ hôi, giận dữ hay thậm chí lú lẫn. Lý do thứ hai, theo BS Phương, là nghiện động tác, hành vi hút thuốc lá như cầm, châm lửa, rít thuốc…
Cần cân nhắc các biện pháp giảm tác hại
Để đạt được tỷ lệ cai thuốc lá thành công như mong đợi, BS Lê Đình Phương cho rằng, cần bổ trợ giải pháp "giảm tác hại".
BS Phương cũng đưa ra một ví dụ thực tiễn sinh động tại Việt Nam là chương trình chống nghiện heroin. Khi không thể ngăn cấm hoàn toàn, ngành y đã triển khai phương pháp điều trị thay thế đó là cung cấp miễn phí methadone (một chất dạng thuốc phiện tổng hợp, nhưng không gây nhiễm độc hệ thần kinh trung ương và tổn thương não ở liều điều trị) cho những người nghiện ma túy mà không cai được.
Theo PGS.TS.BS. Trần Văn Ngọc, các giải pháp giảm tác hại từ dược phẩm thay thế nicotine đến các sản phẩm thuốc lá không khói thế hệ mới dù vẫn chứa nicotine, nhưng hàm lượng các chất độc hại đã giảm đi khá nhiều, nhờ vào nguyên lý không đốt cháy như thuốc lá điếu thông thường.
 |
| Cần cân nhắc các biện pháp giảm tác hại. Ảnh: TL. |
Bên cạnh đó, PGS-TS-BS Trần Khánh Toàn - Giảng viên cao cấp, Bộ môn Y học gia đình, Trường đại học Y Hà Nội, chuyên gia nghiên cứu về hệ thống y tế và các vấn đề sức khỏe cộng đồng, cũng nhấn mạnh cần thiết của cách tiếp cận "giảm tác hại" của thuốc lá. Theo PGS Toàn, với những người chưa thể cai thuốc thì đây là biện pháp cần phải cân nhắc, vì dù họ chưa cai được hoàn toàn nhưng ít nhất là có thể giảm được tác hại của thuốc lá lên sức khỏe ở mức thấp nhất.
Theo PGS Khánh Toàn, việc cai thuốc hoặc thực hiện các biện pháp giảm tác hại thuốc lá thành công sẽ mang lại lợi ích kép: Thứ nhất là lợi ích về mặt sức khỏe, hạn chế các yếu tố nguy cơ về bệnh tật, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống cho người chưa cai được thuốc lá. Lợi ích thứ hai là về mặt kinh tế, giúp giảm áp lực và gánh nặng cho hệ thống y tế do thuốc lá điếu gây ra, dồn ngân sách cho các hoạt động khác.
Về lợi ích của biện pháp giảm tác hại, BS. Lê Đình Phương cập nhật, Nhật Bản hiện đã áp dụng thành công mô hình giảm tác hại bằng thuốc lá nung nóng, khiến tỷ lệ nhập viện của 2 bệnh nhồi máu cơ tim và COPD giảm đi một cách rõ rệt.
Tại tọa đàm, các chuyên gia y tế cho rằng, bên cạnh cai thuốc, cần bổ trợ giải pháp giảm tác hại trong chiến lược kiểm soát thuốc lá để cả đối tượng cai thành công hay chưa cai thành công đều được quan tâm bảo vệ. Đặc biệt, những người làm chính sách đối với các sản phẩm thuốc lá mới cần hiểu rõ từng loại sản phẩm để quản lý tách bạch, tránh đánh đồng mọi loại thuốc lá mới là như nhau./.