"Phải đầu tư xây dựng chương trình thật tốt trước khi viết sách giáo khoa"

GS Nguyễn Minh Thuyết. Ảnh: Xuân Trung.

GS Nguyễn Minh Thuyết cho hay, làm được chương trình tốt thì đó là cơ sở cho việc viết sách. Chương trình quan trọng hơn gấp nhiều lần làm sách giáo khoa. Tại nhiều nước trên thế giới, giáo viên có thể nhìn vào chương trình mà không cần sách vẫn dạy học được.

“Nếu lần này chương trình chỉ là gạch đầu dòng thì cũng không bổ ích bao nhiêu, cũng không thể thực hiện được trong điều kiện chúng ta có nhiều sách giáo khoa. Chúng ta thi, kiểm tra lại thi theo chương trình chứ không theo sách giáo khoa. Do đó nhất quyết phải có một chương trình tốt, phải coi việc làm chương trình quan trọng hơn sách giáo khoa nhiều”- GS. Thuyết nhấn mạnh.

GS Thuyết cho rằng, đối với chương trình hiện hành cũng đã hướng vào chú trọng phát triển năng lực, nhưng chỉ có điều chúng ta đang thực hiện không nổi (một số cuốn sách giáo khoa viết không đúng tinh thần của chương trình, giáo viên dạy không đúng tinh thần chương trình). Trên hết, chương trình gì thì cũng phải đổi mới phương pháp, nếu không đổi mới phương pháp thì chương trình hay đến mấy cũng không giải quyết được gì. Nếu giáo viên dạy có phương pháp, kể cả chương trình cũ đem ra dạy thì học sinh vẫn phát triển được năng lực.

Cũng theo GS. Nguyễn Minh Thuyết, làm chương trình phải có thí điểm. Có thể dạy chương trình này trong vòng 4 năm thì mới đánh giá được. Khi sửa xong chương trình và chính thức lúc đó mới biên soạn được sách giáo khoa. Với thời đại công nghệ thông tin, GS. Thuyết mong muốn khi làm chương trình cũng nên đưa lên mạng công khai để xã hội góp ý, sẽ có nhiều cơ quan, nhiều người tham gia góp ý để hoàn chỉnh hơn. Việc tiếp thu ý kiến tới đâu cũng cần có bản giải trình, vấn đề nào tiếp thu được và không tiếp thu được, cần phải giải thích và nhân dân thấy được rằng ý kiến của mình có tác dụng.

Theo GS Thuyết, hiện bậc THPT là cấp kém nhất trong việc đổi mới phương pháp vì thi cử đã là một áp lực. Trong khi đó, Bộ GD&ĐT quy định thi chỉ trong nội dung sách giáo khoa, thậm chí còn giới hạn thi trong sách giáo khoa lớp 12. Do đó, người giáo viên không tội gì phải đổi mới phương pháp, quan trọng với người giáo viên là nhồi kiến thức cho học sinh để 100% thi đỗ.

Việc triển khai làm sách giáo khoa, GS. Nguyễn Minh Thuyết cho rằng, nếu Bộ GD&ĐT không làm sách mà giao cho Nhà xuất bản Giáo dục làm sách thì lập tức sẽ có cuộc cạnh tranh công bằng giữa tất cả các Nhà xuất bản với nhau. Bởi theo Luật Xuất bản, chỉ Nhà xuất bản mới có quyền in sách. Do đó, nơi đứng ra tổ chức bản thảo sách giáo khoa phải là nhà xuất bản.

GS. Nguyễn Minh Thuyết cũng cho rằng, nếu Bộ GD&ĐT giao cho Nhà xuất bản Giáo dục làm sách thì không cần đầu tư kinh phí, bởi Nhà xuất bản là một công ty có vốn và tự bỏ vốn ra để làm sách, sau khi bán sách thì có thể thu hồi lại vốn. Nếu thiếu có thể vay Nhà nước, vay ngân hàng. Do đó, tiền để làm sách Bộ GD&ĐT nên tập trung làm chương trình thật tốt.

Đề cập về việc viết sách giáo khoa, GS Thuyết cho rằng, chúng ta chỉ nên làm sách ở các môn khoa học xã hội, các sách tự nhiên, kỹ thuật và ngoại ngữ có thể dịch từ nước ngoài. “Toán của Việt Nam hay Nhật, Mỹ không khác gì nhau, duy chỉ khác chương trình của mình nặng hơn. Do đó có thể lấy cả chương trình và sách của nước ngoài để dạy tại Việt Nam, chỗ nào không hợp thì có thể sửa, nhưng tôi thấy hầu như không có chỗ nào là không hợp” - GS. Thuyết bày tỏ.

GS. Thuyết nhấn mạnh, việc thay đổi sách giáo khoa không nên xóa đi làm lại từ đầu. Tốt nhất, chúng ta đánh giá quyển nào cần thay thì thay ngay, quyển nào chưa cần thay thì vẫn dạy. Trong khi đó cứ để các tổ chức, cá nhân viết quyển khác, nếu thấy hay hơn quyển hiện hành xã hội sẽ tự biết phải lựa chọn quyển sách nào.

Kinh nghiệm cho thấy, các cuộc cải cách  không thể thành công nếu không có kế thừa, nếu cải cách làm lại từ đầu là không bao giờ thành công - GS. Thuyết chia sẻ.

Với lộ trình thực hiện triển khai chương trình sách giáo khoa mới vào năm học 2018-2019, theo GS. Nguyễn Minh Thuyết, sẽ hơi gấp với cách làm bình thường như hiện nay. Nếu nhanh có thể năm 2015 mới xong được chương trình. Xong chương trình còn khâu thẩm định, và khả năng giữa năm 2016 mới xong thẩm định. Sau thẩm định chương trình mới bắt đầu viết sách giáo khoa, thời gian viết sách có thể mất 8 tháng đến 1 năm.

Theo kinh nghiệm của GS. Thuyết thì việc thẩm định chương trình, sách giáo khoa không hề đơn giản. Chưa chắc thẩm định một vòng có thể xong được, phải làm ba vòng. Như vậy cũng phải tới năm 2017-2018 mới xong và đưa vào giảng dạy./.