Chưa tận dụng được lợi thế
Theo ông Chris Farwell, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Thiên Minh, đại diện Hội đồng Tư vấn du lịch (TAB), Việt Nam là một trong những quốc gia đi đầu trong khu vực mở cửa trở lại nhờ triển khai thành công chương trình tiêm chủng và đạt tỷ lệ cao người dân được tiêm chủng. Tuy nhiên, Việt Nam đã không thể tận dụng được lợi thế của vị trí dẫn đầu này. Năm 2022, Việt Nam chỉ có thể đón được khoảng 3,5 triệu lượt khách quốc tế, thấp hơn nhiều so với chỉ tiêu đón được 5 triệu lượt khách quốc tế và tạo ra tổng thu khoảng 4,5 tỷ USD. Trong khi nhiều quốc gia khác trong khu vực như Thái Lan, Indonesia, Singapore đã vượt qua chỉ tiêu của họ thì Việt Nam đứng cuối bảng xếp hạng Chỉ số Phục hồi Du lịch châu Á sau COVID-19.
Cụ thể, Thái Lan đã đón được hơn 10 triệu lượt khách quốc tế năm 2022, mang lại tổng thu từ du khách quốc tế 16 tỷ USD. Trong hai tháng cuối năm 2022, một số thị trường chính của Thái Lan ở châu Âu đã trở lại đạt gần với mức trước COVID-19. Trong khi không có thị trường trọng điểm nào của Việt Nam phục hồi đạt mức 50% so với thời điểm trước COVID-19.
 |
| Năm 2022, Việt Nam chỉ có thể đón được khoảng 3,5 triệu lượt khách quốc tế, thấp hơn nhiều so với chỉ tiêu đón được 5 triệu lượt khách quốc tế. (Ảnh minh họa: HL) |
Ông Chris Farwell cho rằng, Việt Nam có thể mừng khi số khách du lịch nội địa đạt trên 100 triệu lượt người, nhưng đóng góp vào doanh thu của du lịch nội địa không thể bù đắp được với số tiền mất đi do không có khách quốc tế trong tổng thu từ khách du lịch. Trước dịch COVID-19, tổng thu từ khách du lịch quốc tế đạt 18,3 tỷ USD trong số 32,8 tỷ USD mà toàn ngành du lịch tạo ra.
Thái Lan và kể cả nhiều nước cạnh tranh du lịch trong khu vực đã tạo điều kiện dễ dàng và hấp dẫn để khách quốc tế nhập cảnh quốc gia họ, để họ thu hút và cạnh tranh trong việc đón khách quốc tế. Thái Lan miễn thị thực đối với công dân của 65 quốc gia và thời gian miễn thị thực được kéo dài từ 30 ngày đến 45 ngày và trong một số trường hợp là 90 ngày. So với Thái Lan, Việt Nam không đưa ra bất kỳ chính sách nới lỏng nào về yêu cầu đi lại. Trên thực tế, Việt Nam còn làm cho các thủ tục khó khăn hơn và điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến số lượng khách quốc, mặc dù chúng ta đi trước Thái Lan trong việc mở cửa.
Theo PGS,TS Trần Đình Thiên, thành viên tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng, vào thời điểm sau ngày 15/3, khi Việt Nam mở cửa lại hoạt động du lịch trong điều kiện bình thường mới, Việt Nam có “cơ hội tốt” để bùng nổ ngành kinh tế không khói khi được đánh giá là thị trường an toàn bậc nhất thế giới. Các địa phương và doanh nghiệp cũng rất sẵn sàng để đón khách quốc tế, thế nhưng kết quả lại không đạt được như kỳ vọng.
Rào cản thị thực
PGS,TS Trần Đình Thiên cho rằng, nguyên nhân chính dẫn tới thực trạng này nằm ở vấn đề thị thực. Lúc mới mở cửa, Việt Nam mới chỉ miễn thị thực cho một số nước hạn chế; thời hạn thị thực cũng chỉ kéo dài 15 ngày thay vì 30 ngày như trước đây. Cùng với đó là hàng loạt vấn đề liên quan đến chính sách cấp thị thực nhập cảnh vào Việt Nam còn nhiều khó khăn, chưa cởi mở và chưa thật sự được vận hành như trước khi xảy ra đại dịch. “Đây chính là nguồn cơn của việc du lịch kém phát triển” - PGS,TS Trần Đình Thiên nhận định.
Dưới góc nhìn của doanh nghiệp, ông Đinh Việt Phương, Giám đốc điều hành hãng hàng không Vietjet cho biết, trong năm 2022, vận chuyển du lịch nội địa đã có bước quay trở lại ngoạn mục khi số chuyến bay nội địa đã tăng 16% so với năm 2019. Việt Nam cũng là một trong 25 thị trường nội địa phục hồi tốt nhất thế giới. Đặc biệt, đường bay Hà Nội-Thành phố Hồ Chí Minh nằm trong danh sách 4 đường bay bận rộn nhất toàn cầu. Trái ngược với những chỉ số lạc quan này, thị trường du lịch quốc tế lại ảm đạm hơn rất nhiều.
Theo ông Đinh Việt Phương, cùng gặp phải những khó khăn khi thị trường Trung Quốc chưa mở cửa, các thị trường khác mở cửa chậm… nhưng các nước láng giếng như Thái Lan, Singapore, Indonesia… lại phục hồi tốt hơn. Lý giải nguyên nhân này, ông Phương cho rằng, rào cản lớn nhất đó là vấn đề thị thực.
“Trong năm 2022, Vietjet Air đã đi đầu trong việc “mở cửa” thị trường Ấn Độ nhằm bù đắp thiếu hụt khi các thị trường truyền thống như Trung Quốc, Đông Bắc Á chưa mở cửa trở lại. Trên thực tế, nhu cầu của thị trường này rất lớn nhưng lại vướng vấn đề thị thực. Chúng tôi đề nghị cần sớm giải quyết vấn đề này để ngành hàng không và du lịch sớm có điều kiện phục hồi. Đồng thời, cần tiếp tục có những chính sách hỗ trợ cho ngành hàng không nhằm phục hồi các đường bay quốc tế”, ông Phương đề xuất.
Ông Chris Farwell cho rằng, một trong những yếu tố khiến khách không đến Việt Nam là chế độ thị thực của Việt Nam và quy trình cấp thị thực mất nhiều thời gian. Du khách thường phàn nàn rằng họ không thể dễ dàng xin thị thực du lịch tại các Đại sứ quán như trước COVID-19. Họ nói rằng họ bị yêu cầu phải có các công ty bảo lãnh; hoặc bị giới thiệu xin thị thực qua các đại lý dịch vụ cấp thị thực với mức phí thường rất cao cho mỗi thị thực (từ 200 USD cho tới 500 USD đối với các thị thực xin gấp vào thời hạn cuối, trong khi lệ phí chính thức cấp thị thực chỉ là 25 USD). Hay công dân các quốc gia không thuộc trong danh sách các quốc gia đủ điều kiện cấp thị thực điện tử hoặc khó xin thị thực điện tử, chẳng hạn như Mauritius, cho biết, họ có thể phải đợi 30 ngày trở lên và phải trả tới 800 USD để được cấp thị thực.
Theo ông Chris Farwell, việc mở rộng danh sách các quốc gia được miễn thị thực và kéo dài thời hạn thị thực lên 30-45 ngày sẽ là động lực lớn đối với người nước ngoài đang muốn đi du lịch đến Việt Nam. Cùng với đó, hệ thống thị thực điện tử thực sự cần được quan tâm ngay trước mắt về danh sách các quốc gia được cấp thị thực điện tử nên được mở rộng cho tất cả các quốc gia; Tên miền nên được thay đổi để khách nước ngoài dễ dàng hơn trong việc tìm kiếm trực tuyến và cần cắt giảm các đại lý dịch vụ có trang web giống như các kênh chính thức cấp thị thực; Việc truy cập trang web và giao diện thân thiện với người dùng cần được cải thiện. Nhiều người thường than phiền là họ không thể truy cập trang web, tốc độ trang web quá chậm hoặc không dễ dàng cho người dùng như các trang web thị thực chính thức của các quốc gia khác; Hệ thống cần được xem xét lại để có thể làm đơn giản, dễ dàng hơn để có thể trả lời cho khách một cách nhất quán và nhanh chóng.
Đồng quan điểm này, ông Kenneth Atkinson, Công ty Grant Thornton Việt Nam cho rằng, Việt Nam cần đơn giản các thủ tục nhập cảnh, bởi nhiều đoàn khách quốc tế đến Việt Nam than phiền phải chờ đợi 2-3 giờ đồng hồ ở sân bay để giải quyết các thủ tục liên quan đến thị thực. Cùng với đó, cần mở rộng việc cấp thị thực điện tử cho nhiều quốc gia; đồng thời gia tăng thời gian thị thực, thay vì chỉ 15 ngày như hiện nay.
Vừa là doanh nghiệp làm du lịch, vừa làm hàng không, ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch HĐQT Vietravel Holdings bày tỏ, cần coi du lịch là một ngành kinh tế tổng hợp, bao gồm nhiều bộ phận, tiểu ngành khác nhau. Theo ông Kỳ, muốn gỡ khó cho du lịch thì cải thiện thị thực là chưa đủ. “Chúng ta phải nhìn nhận tổng thể tất cả các khía cạnh bao gồm vận chuyển, lữ hành, lưu trú, dịch vụ cũng như nhân lực. Sau khủng hoảng COVID-19, không có doanh nghiệp lớn, không có doanh nghiệp nhỏ, tất cả đều nằm trên cùng một vách xuất phát, ai nhanh, chớp được thời cơ sẽ chiếm lĩnh thị trường” - ông Nguyễn Quốc Kỳ nhấn mạnh.