Hình ảnh tại buổi khai trương hệ thống đấu thầu tự động tại HNX (Ảnh: T.L)
Trao đổi với báo chí, bà Nguyễn Thị Hoàng Lan, Phó Chủ tịch HĐQT HNX cho biết, thị trường cổ phiếu niêm yết được vận hành qua 13 năm, sau giai đoạn phát triển về số lượng doanh nghiệp niêm yết (DNNY) từ 2005 - 2010, đến nay thị trường đã phát triển ổn định và đi vào chiều sâu. Tính đến hết tháng 2/2018, HNX có 385 doanh nghiệp (tăng gần 43 lần so với năm 2005) với tổng giá trị niêm yết đạt 118.951 tỷ đồng (tăng gấp hơn 79 lần), vốn hóa thị trường đạt 235.462 tỷ đồng (tăng gấp 125 lần so với năm 2005). Thanh khoản thị trường cũng tăng mạnh, bình quân 2 tháng đầu năm 2018 khối lượng giao dịch đạt hơn 75 triệu cổ phiếu/phiên và giá trị giao dịch đạt 1.184 tỷ đồng/phiên tăng gấp 260 lần về khối lượng giao dịch và 296 về giá trị giao dịch so với thời kỳ đầu khai trương thị trường.
Với nỗ lực phát triển về quy mô và độ sâu thanh khoản, HNX luôn cố gắng tìm các giải pháp nhằm tăng tính hấp dẫn cho thị trường và thu hút thêm nhà đầu tư như hoàn thiện bộ chỉ số với chỉ số HNX30, chỉ số theo ngành, theo thu nhập, theo quản trị…nhằm cung cấp một hệ thống các chỉ báo đa dạng cho nhà đầu tư. Ngoài ra, trong năm 2017, HNX còn triển khai hoạt động tạo lập thị trường nhằm tăng tính thanh khoản cho các cổ phiếu trên thị trường.
Để nâng cao nhận thức và lan toả tinh thần minh bạch hoá và quản trị công ty theo thông lệ tốt, HNX đã liên tục tổ chức các chương trình trao đổi, toạ đàm, đào tạo, hội thảo, giúp doanh nghiệp tuân thủ đúng, đủ quy định công bố thông tin, nay các doanh nghiệp đã chuyên nghiệp hơn, minh bạch hơn. Đặc biệt, có nhiều doanh nghiệp đã bước đầu áp dụng các thông lệ tốt về công bố thông tin, minh bạch và quản trị công ty.
Nhận thức hệ thống công nghệ là yếu tố quan trọng của cơ sở hạ tầng cho sự phát triển của thị trường cổ phiếu niêm yết, Sở luôn tập trung đầu tư phát triển hệ thống công nghệ phục vụ thị trường và hướng tới mục tiêu làm chủ hệ thống công nghệ. Sau 5 lần nâng cấp, HNX đã đưa vào sử dụng hệ thống giao dịch Core I5 với nhiều tính năng mở, tiệm cận với các chuẩn mực và thông lệ quốc tế đang được các Sở GDCK lớn như Tokyo, New York áp dụng…
Bên cạnh đó, cùng với tiến trình cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước do Chính phủ chỉ đạo quyết liệt, để thu hẹp thị trường “xám” giao dịch cổ phiếu chưa niêm yết, gây lộn xộn ngoài xã hội cũng như ảnh hưởng niềm tin của nhà đầu tư, Sở GDCK Hà Nội đã nghiên cứu và trình Bộ Tài chính, UBCK để xây dựng thị trường dành cho các doanh nghiệp địa chúng chưa niêm yết.
Từ 10 công ty đăng ký giao dịch (ĐKGD) ban đầu, đến nay số lượng công ty ĐKGD trên UPCoM đã tăng hơn 70 lần với 716 công ty đăng ký giao dịch (riêng năm 2017 có 285 doanh nghiệp ĐKGD mới) với tổng giá trị đăng ký giao dịch đạt hơn 247.982 tỷ đồng (tăng gần 76 lần so với thời điểm cuối năm 2009), quy mô thị trường đạt 713.160 tỷ đồng (tăng 167 lần) với nhiều các doanh nghiệp quy mô lớn như Vietnamairlines, Ngân hàng Liên Việt, Tổng công ty dệt may, Tổng công ty Sông Đà… UPCoM đến nay đã thực sự hỗ trợ rất nhiều cho các doanh nghiệp khi lựa chọn là nơi đăng ký giao dịch các cổ phiếu và tập dượt trước khi lên niêm yết, tạo một làn sóng minh bạch, công khai đối với môi trường doanh nghiệp hiện nay. Thanh khoản của thị trường cũng được cải thiện đáng kể, bình quân 2 tháng đầu năm 2018 khối lượng giao dịch đạt hơn 18 triệu cổ phiếu/phiên và giá trị giao dịch đạt 454 tỷ đồng/phiên tăng gấp 61 lần về khối lượng giao dịch và 113 lần về giá trị giao dịch so với thời kỳ đầu khai trương thị trường.
Ngoài ra, thị trường TPCP - kênh huy động vốn ngày càng hiệu quả. Chỉ sau hơn 8 năm hoạt động, thị trường trái phiếu Chính phủ (TPCP) đã phát triển lớn mạnh về tầm vóc và phát huy hiệu quả vai trò là kênh huy động vốn hiệu quả cho ngân sách nhà nước, tạo thêm nhiều hàng hóa cho TTCK nói chung, TTTP nói riêng.
Trên thị trường sơ cấp, từ năm 2009 đến 2/2018, tổng khối lượng vốn huy động qua kênh đấu thầu đạt 1,5 triệu tỷ đồng với lãi suất huy động thấp hơn từ 0,8-1,5%/năm so với lãi suất huy động của hệ thống ngân hàng thương mại, góp phần làm giảm chi phí vay cho ngân sách nhà nước.
Đối với, thị trường chứng khoán phái sinh cũng có nhiều dấu ấn. Năm 2017, năm hoạt động thứ 12 của HNX đã được đánh dấu bằng sự kiện ra đời của thị trường thứ tư mà HNX tổ chức là TTCK phái sinh. Sự kiện khai trương TTCK phái sinh đã được Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đánh giá là “mốc son chói lọi” của TTCK Việt Nam, góp phần hoàn thiện cấu trúc TTCK Việt Nam. Từ đây, HNX chính thức vận hành cùng lúc 4 thị trường gồm thị trường cổ phiếu niêm yết, UPCoM, trái phiếu chính phủ và TTCK phái sinh.Mới đi vào hoạt động, TTCK phái sinh đã khẳng định hướng đi đúng khi sản phẩm đầu tiên được lựa chọn là hợp đồng tương lai trên chỉ cổ phiếu VN30. Trong suốt 7 tháng qua, TTCK phái sinh luôn duy trì tốc độ tăng trưởng đều đặn, với khối lượng giao dịch tháng sau cao hơn tháng trước. Trên thị trường luôn có 4 mã sản phẩm theo thông lệ quốc tế là các mã hợp đồng có tháng đáo hạn là tháng hiện tại, tháng kế tiếp, và hai tháng cuối 2 quý tiếp theo. Trong mỗi tháng đều có 1 mã sản phẩm đáo hạn vào ngày thứ Năm thứ ba của tháng và Sở GDCK Hà Nội đã niêm yết bổ sung sản phẩm thay thế vào ngày giao dịch tiếp theo. Tính đến hết tháng 2/2018, thị trường đã có 21.819 tài khoản, trong đó 67 nhà đầu tư nước ngoài và 59 nhà đầu tư tổ chức. Tổng giá trị giao dịch phái sinh gần đạt 44.669,5 tỷ đồng, gấp 8,25 lần so với tổng giá trị giao dịch trên Upcom (đạt 5.416,79 tỷ đồng) và bằng 38% tổng giá trị giao dịch toàn thị trường cổ phiếu niêm yết (bao gồm cả HNX và HOSE) 117.536,6 tỷ đồng.
Chỉ trong một thời gian ngắn đi vào hoạt động, TTCK phái sinh đã thực sự trở thành một kênh đầu tư mới cho nhà đầu tư, góp phần hạn chế rủi ro, nhất là ở những thời điểm thị trường biến động mạnh. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng về hệ thống công nghệ, thành viên thị trường và công tác tuyên truyền đào tạo nhà đầu tư nên thị trường vừa mới ra đời đã hoạt động nhịp nhàng, hiệu quả, hứa hẹn sẽ là một thị trường tiềm năng cho TTCK Việt Nam.
Trong thời gian tới, HNX sẽ tiếp tục phát triển hợp đồng tương lai trên chỉ số mới và xây dựng hợp đồng tương lại trái phiếu chính phủ 5 năm. Để đảm bảo sức hấp dẫn của thị trường và sự phát triển của thị trường trong giai đoạn tới, trên thị trường này sẽ áp dụng giá dịch vụ sau khi xem xét cân đối mức giá dịch vụ của các đơn vị thành viên trên TTCKPS. HNX sẽ tiếp tục hỗ trợ các thành viên tham gia thị trường, đặc biệt là các thành viên giao dịch là các Ngân hàng thương mại.