Từ sự cấp thiết…
CNQP là một bộ phận hữu cơ, không tách rời của nền CNQG, là động lực để phát triển công nghệ, đồng thời như một trong những “cầu nối” thúc đẩy sự tương tác giữa cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư (CMCN4.0) và nhiệm vụ quốc phòng, an ninh (QP,AN). Xây dựng nền CNQP hiện đại, lưỡng dụng có ý nghĩa chiến lược đối với sự nghiệp xây dựng Quân đội, góp phần kết hợp QP,AN với phát triển KT-XH.
Đảng, Nhà nước, trực tiếp là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng (BQP) luôn quan tâm đến xây dựng và phát triển nền CNQP. Qua các lần đại hội Đảng, nhất là từ Đại hội XI (2011) tới nay, Đảng ta đã định hướng phát triển CNQP theo hướng lưỡng dụng, đáp ứng yêu cầu BVTQ trong tình hình mới. Nhiều kế hoạch, quy hoạch, chương trình phát triển CNQP đã được xây dựng và triển khai.
 |
|
Đại diện lãnh đạo, chỉ huy Tổng cục Công nghiệp quốc phòng thăm,
kiểm tra sản phẩm quốc phòng tại Nhà máy Z113.
|
Nghị quyết số 23/NQ/TW, ngày 22/3/2018, về định hướng xây dựng chính sách phát triển CNQG đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 của Bộ Chính trị, xác định tập trung ưu tiên phát triển một số ngành công nghiệp như công nghệ thông tin và viễn thông, công nghiệp điện tử,… “Ưu tiên phát triển CNQP,AN, kết hợp với công nghiệp dân sinh theo hướng lưỡng dụng”[2].
Báo cáo chính trị tại Đại hội lần thứ XIII của Đảng chỉ rõ: “Xây dựng, phát triển nền CNQP, công nghiệp an ninh hiện đại, lưỡng dụng, vừa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ BVTQ vừa góp phần quan trọng phát triển KT-XH”[3]. Chiến lược phát triển KT-XH 2021-2030 cũng nêu rõ: “Phát triển CNQP,AN theo hướng lưỡng dụng, thực sự trở thành một mũi nhọn của CNQG”; “…tăng cường tiềm lực, tận dụng đẩy mạnh và phát triển liên kết CNQP,AN và công nghiệp dân sinh”[4].
Thực tiễn cho thấy, CNQP góp phần nâng cao sức mạnh, trình độ và khả năng sẵn sàng chiến đấu của Quân đội, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ BVTQ và xây dựng đất nước. Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, trong chiến tranh BVTQ, nền CNQP Việt Nam với điểm xuất phát rất thấp, nhưng đã sản xuất hàng triệu tấn vũ khí, đạn dược, trang bị cho lực lượng vũ trang và toàn dân đánh giặc.
Những năm gần đây, chủ trương phát triển CNQP theo hướng hiện đại, lưỡng dụng đã được triển khai thực hiện nghiêm túc, đảm bảo vừa phục vụ cho sự nghiệp xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, vừa góp phần phát triển KT-XH. Các cơ chế, chính sách được từng bước hoàn thiện. CNQP ngày càng gắn kết, hòa nhập với nền CNQG. Các dự án đầu tư vào lĩnh vực CNQP đã phát huy hiệu quả, đáp ứng một phần nhu cầu trong nước và tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tuy nhiên, CNQP vẫn còn những hạn chế nhất định. Chất lượng một số sản phẩm thiếu ổn định, độ tin cậy chưa cao. Sự kết hợp sản xuất quốc phòng với kinh tế hiệu quả còn thấp. Việc thực hiện lưỡng dụng trong các dự án đầu tư còn gặp nhiều khó khăn. Công tác xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển khoa học công nghệ (KHCN) của quốc gia và huy động công nghiệp dân sinh phục vụ CNQP chưa được coi trọng đúng mức...
Hiện nay, rất nhiều quốc gia thực hiện kết hợp quân sự với dân dụng, ưu tiên phát triển kỹ thuật lưỡng dụng trong CNQP. Trong khi đó, tình hình thế giới, khu vực những năm tới được dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Cuộc CMCN4.0 đang và sẽ tác động mạnh mẽ, làm biến đổi sâu sắc mọi lĩnh vực đời sống xã hội, trong đó có lĩnh vực CNQP. Do đó, việc phát triển CNQP hiện đại, lưỡng dụng, trở thành ngành công nghiệp mũi nhọn của CNQG là vấn đề có ý nghĩa chiến lược, vừa cấp bách, vừa cơ bản, lâu dài.
… Đến giải pháp trọng tâm
Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Tổng cục CNQP lần thứ X (2020) xác định: “Xây dựng và phát triển CNQP theo hướng tự chủ, tự cường, hiện đại, lưỡng dụng và hội nhập, trở thành mũi nhọn của CNQG, góp phần xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN”[4]. Theo đó, đến năm 2030, CNQP sẽ được đổi mới, hiện đại hóa cả về tổ chức biên chế, cơ chế quản lý, công nghệ, chất lượng nguồn nhân lực để bảo đảm năng lực tự chủ về thiết kế, chế tạo, nâng cao tiềm lực, sức mạnh quân sự và xây dựng quân đội hiện đại.
Để hiện thực hóa mục tiêu đề ra, trước hết, cần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu lực quản lý của Nhà nước, phát huy vai trò, trách nhiệm của các cấp, các ngành đối với nhiệm vụ xây dựng, phát triển CNQP. Quán triệt và thực hiện nghiêm túc các nghị quyết của Đảng, Chính phủ về xây dựng, phát triển CNQP. Xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể của các bộ, ngành, địa phương, đơn vị, để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai thực hiện có hiệu quả.
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, làm cho cán bộ, đảng viên, quần chúng thấu suốt việc xây dựng, phát triển CNQP theo hướng lưỡng dụng, thực sự trở thành mũi nhọn của CNQG là nhiệm vụ chiến lược và là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, toàn quân và toàn dân.
Phối hợp chặt chẽ giữa BQP với các bộ, ngành có liên quan, nghiên cứu, tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước, trực tiếp là Ban Chỉ đạo Nhà nước, về xây dựng, hoàn thiện thể chế CNQP; xây dựng quy hoạch, kế hoạch, chiến lược phát triển cho từng giai đoạn; phát triển nguồn nhân lực CNQP chất lượng cao. Nghiên cứu, xây dựng Luật CNQP.
Kết hợp sản xuất QP-KT, KT-QP như một bộ phận cốt yếu, nhiệm vụ thường xuyên để duy trì và phát triển CNQP. Thực hiện Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án “Đẩy mạnh phát triển CNQP,AN đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”; Quy hoạch xây dựng và phát triển CNQP theo hướng lưỡng dụng đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035.
Tổ chức cơ cấu, sắp xếp lại các cơ sở CNQP nòng cốt theo hướng tập trung, giảm số lượng, tăng quy mô và sự gắn kết với công nghiệp dân sinh. Nghiên cứu thành lập các tổng công ty theo ngành, nhóm sản phẩm; từng bước đưa các doanh nghiệp quân đội mạnh về kỹ thuật, tài chính vào đội hình đơn vị mũi nhọn để tập trung đầu tư công nghệ tiên tiến, hiện đại. Đẩy mạnh ứng dụng KHCN, đi sâu vào các công nghệ mũi nhọn (AI, IoT, Big Data, 5G,...).
Huy động hiệu quả sự tham gia của KHCN quốc gia, công nghiệp dân sinh, đa dạng hóa nguồn lực cho nhiệm vụ xây dựng, phát triển CNQP. Theo đó, CNQP tập trung vào những lĩnh vực công nghệ cốt lõi, có tính dẫn hướng, tiên phong. Đồng thời, khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia phát triển công nghiệp phụ trợ cho CNQP.
Nâng cao năng lực quản trị của doanh nghiệp CNQP, trọng tâm là xây dựng và triển khai thực hiện chiến lược phát triển, xác lập mục tiêu, tầm nhìn dài hạn và kế hoạch hành động tổng thể. Tích cực áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế trong quản lý, điều hành doanh nghiệp cũng như trong quản lý chất lượng sản phẩm. Tích cực tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại, đầu tư; tạo điều kiện cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Chú trọng phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao cho CNQP. Trong đó, ưu tiên xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý, cán bộ khoa học có trình độ cao, các nhóm nghiên cứu mạnh, chuyên sâu, đội ngũ kỹ sư giỏi, chuyên gia đầu ngành về thiết kế công nghệ, tổ chức quản lý sản xuất quân sự, kỹ thuật viên và thợ bậc cao về kỹ năng chuyên sâu và các bí quyết công nghệ trong sản xuất quốc phòng.
Tăng cường hợp tác nghiên cứu phát triển và sản xuất, tiêu thụ sản phẩm CNQP với các đối tác nước ngoài. Đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm CNQP; khai thác tìm kiếm, chuyển giao tiến bộ KHCN của các nước tiên tiến. Thay đổi nhanh trình độ công nghệ và nâng cao chất lượng tăng trưởng của các chuỗi ngành hàng gắn với xuất khẩu.
Như vậy, để CNQP thực sự trở thành một mũi nhọn của CNQG, vấn đề trọng tâm là tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu lực quản lý của Nhà nước, phát huy vai trò, trách nhiệm của các cấp, các ngành; Xây dựng chương trình, kế hoạch hành động và triển khai thực hiện có hiệu quả trên thực tế, góp phần sớm đưa Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng vào cuộc sống./.
Tài liệu tham khảo:
1. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb CTQG-ST, 2021, tr.245.
2. https://tulieuvankien.dangcongsan.vn: Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 22/3/2018 của Bộ Chính trị về định hướng xây dựng chính sách phát triển CNQG đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
3,4. Tài liệu đã dẫn, số 1, tr.159.
5. https://www.qdnd.vn: “Sản phẩm thông minh” và “tinh hoa” quân giới 4.0. 27/8/2020.