Trước thông tin về các cơn bão số 5 và số 6, người nông dân tất bật, hối hả thu hoạch lúa mùa, khẩn trương làm đất chuẩn bị gieo trồng cây vụ đông. Tuy bận rộn, nhưng khắp thôn quê tràn ngập niềm vui được mùa.
Mùa vàng
Mới sáng sớm, nhưng gia đình bác Nghiêm Văn Minh xã Bình Dương huyện Vĩnh Tường đã gặt được gần sào ruộng, trong tâm trạng vui được mùa bác Minh cho biết: phần vì gặt tránh bão, phần vì được mùa nên tâm lý lao động cũng thấy phấn khởi hơn. Vụ mùa 2011, gia đình bác Minh cấy hơn 6 sào ruộng, chủ yếu là giống lúa mới và ngắn ngày, so với năm trước lúa vụ mùa 2011đạt đến 2,2 tạ/sào (tương đương gần 61 tạ/ha), cao nhất từ trước tới nay, như vậy chỉ với một vụ lúa mùa gia đình bác Minh đã nắm chắc trong tay trên 1 tấn thóc.
Chị Nguyễn Thị Thiện thôn Vật Cách xã Đồng Cương huyện Yên Lạc bày tỏ, “không riêng gia đình tôi mà bà con ở đây đều phấn khởi trước vụ lúa bội thu”. Theo chị Thiện, vụ mùa này người dân Đồng Cương có được một vụ lúa gặp nhiều thuận lợi. Mặc dù sâu cuốn lá nhỏ xuất hiện ngay từ đầu vụ và giai đoạn làm đòng nhưng nhờ sự hướng dẫn kịp thời của HTX, nông dân đã phun thuốc trừ sâu đúng thời điểm, khống chế kịp thời dịch bệnh không để lây lan diện rộng nên gia đình chị Thiện đã đạt được năng suất ngoài sự mong đợi. Đến thời điểm này, huyện Yên Lạc đã thu hoạch được 100% diện tích. Theo đánh giá của các cơ quan chuyên môn, năng suất lúa vụ mùa của huyện ước đạt 64 tạ/ha (tăng 2,9 % so với cùng kỳ), sản lượng đạt 28.089 tấn. Đây là kết quả vượt trội trong sản xuất vụ mùa của huyện Yên Lạc và là địa phương có năng suất lúa cao nhất của tỉnh.
Đưa giống phù hợp vào sản xuất
Để góp phần tạo nên năng suất lúa vụ mùa, ông Nguyễn Văn Liễu, Chủ nhiệm HTX Lạc Trung, xã Trung Nguyên, huyện Yên Lạc cho rằng ngoài thời tiết thuận lợi, nguồn giống chất lượng và phù hợp với đồng đất canh tác là yếu tố quan trọng dẫn đến năng suất cao. Được biết, vụ mùa 2011, HTX Lạc Trung đã đưa một số giống lúa mới có năng suất, chất lượng cao vào gieo cấy ở hầu hết các diện tích như Việt Lai 20, Nhị ưu 8638, QR1, VS1. Vài năm trở lại đây, HTX Lạc Trung đã chủ động phối hợp với ngành nông nghiệp triển khai xây dựng nhiều mô hình trình diễn để đối chứng nhằm chọn ra giống lúa phù hợp cho năng suất và chất lượng cao. Sau vài vụ trình diễn, khảo nghiệm, 2 giống lúa QR1, HT1 được khẳng định là giống lúa phù hợp với đồng đất và được nông dân lựa chọn đưa vào sản xuất. Từ vụ xuân 2010 giống lúa QR1 được xã viên HTX đưa vào gieo cấy thay thế các giống lúa truyền thống. Riêng vụ mùa 2011, giống lúa QR1 chiếm phần lớn diện tích gieo cấy của HTX, cho năng suất ước đạt 230 kg/sào (tương đương gần 64tạ/ha), cao hơn vụ mùa năm 2010 khoảng 0,5tạ/ha. Theo ông Liễu, lúa QR1 là giống lúa thuần, ngắn ngày, chịu thâm canh cao, chống chịu rất tốt trong điều kiện sâu bệnh, thời tiết khắc nghiệt và chất lượng gạo ngon.
Có thể khẳng định, giống đóng vai trò cực kỳ quan trọng, quyết định đến năng suất, sản lượng cây trồng, tạo ra những mùa vàng bội thu. Vì vậy, trong những năm qua, Trung tâm Khuyến nông- Khuyến ngư tỉnh đã khảo nghiệm thành công nhiều giống lúa mới và đã được nhân rộng ra đại trà như HT1, BC15, VS1, TR1... qua đó góp phần đưa năng suất lúa toàn tỉnh ước đạt 52,43tạ/ha tăng 1,99 tạ/ha so với vụ mùa năm 2010.
Áp dụng tiến bộ KHKT
Do ảnh hưởng của thời tiết, sản xuất vụ mùa 2011 bị đẩy lùi chậm lại từ 15-20 ngày, nhưng với sự chỉ đạo quyết liệt của ngành Nông nghiệp, sự hưởng ứng tích cực của nông dân, toàn tỉnh đã gieo cấy được 28.480 ha lúa, đạt 99,58% kế hoạch. Tuy thời vụ gieo cấy lúa có chậm so với những năm trước, nhưng điều đáng ghi nhận trong cơ cấu giống lúa của vụ mùa này, được nông dân sử dụng nhiều loại giống có năng suất, chất lượng cao như VS1, HT1, QR1; các giống lúa lai Syn6, Đại dương 1, Thục hưng 6... Do yếu tố khách quan về thời tiết, thời gian chuyển từ vụ xuân sang vụ mùa gối nhau, vì chậm thời vụ ảnh hưởng đến năng suất và giành quỹ thời gian cho cây vụ đông. Để rút ngắn thời gian, giảm áp lực về thời vụ, giảm chi phí trong sản xuất, các loại máy làm đất được huy động tối đa, các biện pháp canh tác lúa cải tiến (SRI) 3 giảm, 3 tăng; sử dụng các loại thuốc BVTV thế hệ mới thân thiện môi trường, các loại phân vi sinh, phân hữu cơ, phân hữu cơ sinh học được nhân rộng ở nhiều nơi. Thêm vào đó là những tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất được áp dụng rộng rãi ở nhiều nơi trong tỉnh như mô hình sử dụng phân bón lá VP trên giống lúa BC15 cho năng suất ước đạt 255-260 kg/sào (tương đương 70 - 72 tạ/ha); mô hình cấy lúa bằng mạ thâm canh sử dụng giống QR1 cho năng suất ước đạt 210 kg/sào (tương đương gần 60tạ/ha); mô hình giống lúa GS9 cho năng suất ước đạt 255 kg/sào (tương đương gần 70 tạ/ha); mô hình lúa gieo thẳng sử dụng giống lúa mới chất lượng cao VS1; mô hình lúa lai nam ưu 603 và CNR02…
Không chỉ thắng lợi về năng suất, đây còn là vụ mùa có chi phí đầu vào thấp nhờ tiết kiệm đáng kể được tiền mua thuốc trừ sâu. Nếu như các vụ trước, trung bình người dân phải phun trừ sâu bệnh từ 6- 8 đợt, cá biệt có nhà phải phun tới 10 đợt thì ở vụ mùa này người nông dân chỉ phải phun trừ từ 2-3 đợt diệt sâu cuốn lá, nên đã tiết kiệm khoảng 80% chi phí cho công tác phòng trừ sâu bệnh so với trung bình các năm. Nhờ vậy lợi nhuận mà người nông dân thu được cũng cao hơn nhiều so với các vụ lúa trước.
Sản xuất nông nghiệp cần thường xuyên áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật nhằm tăng năng suất, hiệu quả, nhưng đồng thời sản xuất nông nghiệp cũng phụ thuộc và chịu ảnh hưởng nhiều của thiên nhiên, kết quả sản xuất vụ mùa năm nay được các cơ quan chuyên mô đánh giá, nhận định đạt năng suất cao, đây là tín hiệu vui cho thấy lại có thêm một vụ mùa bội thu, tín hiệu đó đã giải tỏa những băn khoăn trăn trở cho nông dân về năng suất lúa vụ mùa thấp.
Với lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, qua mỗi vụ có thêm được niềm vui khi hiệu quả, giá trị được nâng lên, đó là mong muốn của không riêng ai, nhất là với người nông dân, đây là niềm khích lệ để họ gắn bó với đồng ruộng, góp phần cho sự phát triển bền vững chung của xã hội.