Tục cúng rừng của người Lự

Trong số 20 dân tộc anh em sinh sống tại tỉnh Lai Châu, dân tộc Lự tập trung ở huyện Sìn Hồ và Tam Đường với nền văn hóa rất đa dạng, phong phú, đậm bản sắc dân tộc. Trong đó tiêu biểu là Lễ Căm Mường, được tổ chức vào khoảng thời gian từ đầu tháng Giêng đến mùng 3 tháng 3 Âm lịch hàng năm.

Theo ông Tao Văn Coong, người dân tộc Lự: Vào ngày làm lễ, người dân góp gà, góp rượu, còn lợn thì góp tiền mua chung để làm lễ với mong muốn dân bản có ăn, có ở, làm nương làm rẫy chắc hạt, thu hoạch được nhiều, trâu bò không ốm yếu, làm ăn phát đạt.

Trong một số hoạt động giới thiệu văn hóa truyền thống của tỉnh Lai Châu tổ chức tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam với sự tham gia của đồng bào dân tộc Lự, xã Nậm Tăm, huyện Sìn Hồ, công chúng Thủ đô đã có dịp được chiêm ngưỡng phong tục lâu đời, độc đáo nói trên.

Theo phong tục, để tiến hành Lễ, dân bản trang trọng chuẩn bị đồ ăn, thức uống trong ba ngày, trên bàn lễ đặt 18 chiếc thuyền giấy màu xanh và màu vàng. Những màu sắc gắn với ý nghĩa màu của những cánh rừng xanh bạt ngàn, của sức sống mãnh liệt, màu vàng là màu của thóc lúa, sự sung túc và no đủ.

Địa điểm làm lễ Căn Mường được người Lự chọn dưới một gốc cây to, hay tại những khu rừng không bị chặt phá, còn nguyên sơ. Người Lự không sử dụng khèn, sáo, trống hay bất kỳ một loại nhạc cụ nào trong phần lễ vì theo quan niệm của họ, những âm thanh ấy sẽ ảnh hưởng đến sự linh thiêng.

Chủ lễ Tao Văn Ón xã Nậm Tăm, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu Chuẩn bị làm lễ tại lễ hội Căm Mường.

Chủ lễ phải là người cao tuổi, uy tín với dòng họ, bản làng có vai trò dẫn dắt điều hành buổi Lễ. Với người thụ Lễ trước khi tham dự Lễ phải kiêng không được đi rừng, chỉ ở nhà ăn uống, hát hò.

Các vật phẩm mang ý nghĩa sinh sôi nẩy nở trong Lễ Căm Mường.

Chủ Lễ đọc lời tuyên bố lý do buổi lễ. Trong lời thầy cả đề cập tới lịch sử của người Lự, lịch sử bản mường, lý do của việc làm lễ và những người sẽ được “thụ lễ”.

Thủ tục Lễ chia làm bốn phần là: lễ thỉnh Thần, lễ khẩn cầu, lễ Căm Mường và nghi lễ kết thúc.

Nghi thức té nước cầu may, để gột rửa những điều không may mắn trong buổi Lễ.

Đây cũng là dịp các cô gái Lự chọn cho mình những bộ trang phục truyền thống đẹp nhất.

Sau phần Lễ là phần Hội sôi động.

Các chàng trai thổi sáo để các cô gái dân tộc Lự hát những bài ca của dân tộc mình.

Trong lễ hội còn có các trò chơi thể thao như kéo co, đẩy gậy...

Bên cạnh những nét đẹp trong văn hóa truyền thống của người Lự như: kiến trúc nhà sàn, nghề dệt, tục nhuộm răng đen… Lễ Căm Mường không chỉ mang ý nghĩa tín ngưỡng, gắn với giữ rừng cấm, rừng thiêng mà còn là sinh hoạt cộng đồng gắn kết dân tộc.