Một trong những “điểm nóng” về bãi tập kết cát tự phát phục vụ xây dựng mà người dân phản ánh đến các cơ quan chức năng địa phương thời gian gần đây là khu vực cửa ngõ phía Bắc của TP Quảng Ngãi.
Theo phản ánh của người dân phường Trương Quang Trọng (TP Quảng Ngãi), nằm ngay cửa ngõ phía Bắc ra vào TP Quảng Ngãi, từ cuối tháng 9 tới nay, tại đây xuất hiện bãi chứa cát xây dựng khá lớn, che khuất tầm nhìn, lấn một phần hành lang an toàn đường bộ. Do bãi chứa cát lớn và nằm ngay ven đường nên tình trạng cát rơi vãi, tràn ra đường làm ảnh hưởng đến người đi đường và vệ sinh môi trường đô thị, nhất là vào những lúc có gió to, cát bay mù mịt…
Bãi tập kết cát của Công ty 179 khá lớn, hoạt động liên tục, dù đã có che chắn nhưng vẫn ảnh hưởng đến môi trường và khuất tầm nhìn giao thông trên Quốc lộ 1A.
Qua tìm hiểu sơ bộ, chúng tôi được biết, đây là bãi tập kết cát xây dựng của Công ty cổ phần Đầu tư và phát triển hạ tầng 179 (Công ty 179) thuê lại mặt bằng của Công ty TNHH Nam Hàn để tạm trữ vật liệu phục vụ thi công xây dựng xây dựng dự án Salon ô tô Nam Hàn.
Trên cơ sở thỏa thuận thuê mặt bằng này của 2 doanh nghiệp, ngày 26/8/2019, Công ty 179 có công văn số 81 gửi Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi báo cáo về việc thực hiện lập bãi dự trữ cát làm vật liệu xây dựng thông thường trong mùa mưa lũ tại mặt bằng ự án trung tâm ô tô Nam Hàn (phường Trương Quang Trọng, TP Quảng Ngãi). Thời gian thực hiện từ ngày 15/9/2019 đến ngày 30/9/2019. Sau đó, Công ty 179 đã tiến hành vận chuyển cát từ nơi khai thác về tập kết tại đây.
Điều đáng nói là điểm tập kết cát này khá lớn, che khuất tầm nhìn, xâm lấn hành lang an toàn đường bộ Quốc lộ 1A, tiềm ẩn nguy cơ gây tai nạn giao thông và ảnh hưởng đến môi trường.
Sau khi bãi tập kết cát trên xuất hiện, người dân khu vực đã phản ánh đến chính quyền và ngành chức năng bày tỏ bức xúc do bãi tập kết cát làm mất mỹ quan, gây ô nhiễm, che chắn tầm nhìn các phương tiện giao thông, gây mất an toàn giao thông.
Sau khi tiếp nhận phản ánh của người dân, ngày 02/10/2019, lực lượng chức năng Công an tỉnh Quảng Ngãi đã tiến hành kiểm tra và phát hiện, ngoài bãi tập kết cát này, tại một số địa bàn khác của TP Quảng Ngãi và các huyện lân cận cũng có những bãi tập kết vật liệu xây dựng tự phát, chưa được sự cho phép của ngành chức năng cũng như chính quyền địa phương, gây ô nhiễm môi trường và tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất an toàn giao thông.
Theo Đại tá Nguyễn Thanh Trang, Giám đốc Công an tỉnh Quảng Ngãi, qua kiểm tra, xác minh cho thấy, bãi tập kết cát ở phường Trương Quang Trọng (TP Quảng Ngãi) do Công ty 179 làm chủ có khối lượng ước khoảng 25.000m3 trên diện tích 8.000m2, chiều cao trung bình 3m; mượn mặt bằng của Công ty TNHH Nam Hàn. Bãi tập kết cát này chính thức hoạt động từ ngày 15/9 đến ngày 30/9. Nguồn cát được Công ty 179 vận chuyển sau khai thác tại Mỏ cát thôn 6, xã Nghĩa Dũng, TP Quảng Ngãi về trữ để phục vụ thi công các công trình dự án trong mùa mưa lũ.
“Điều đáng nói là Công ty 179 có thoả thuận với Công ty TNHH Nam Hàn để mượn mặt bằng tại vị trí tập kết bãi cát nói trên, song lại chưa có ý kiến đồng ý cho phép của cơ quan quản lý và chính quyền địa phương, kể cả việc chưa đăng ký kế hoạch bảo vệ môi trường”- Đại tá Nguyễn Thanh Trang cho biết và thông tin thêm: Tương tự bãi tập kết cát này, cơ quan chứng năng sau khi tiếp tục mở rộng điều tra còn phát hiện một số điểm tập kết cát khác gồm: bãi tập kết cát tại thôn 2, xã Nghĩa Dõng (TP Quảng Ngãi) với khối lượng ước tính 7.000m3, với diện tích 1,76ha, chiều cao trung bình 3m của Công ty cổ phần đầu tư và phát triển Hợp Nghĩa; bãi tập kết cát tại xã Tịnh Hà (huyện Sơn Tịnh) có khối lượng ước tính 3.000m3, với diện tích 4.036,52m2 đất thuê của 4 hộ dân, chiều cao trung bình khoảng 5m, do Công ty TNHH thương mại vận tải Hân Nga làm chủ.
Theo đánh giá của Công an tỉnh Quảng Ngãi, điểm chung của ba bãi tập kết cát xây dựng kể trên là cát được khai thác hợp lệ (đều có giấy phép khai thác của UBND tỉnh), sau khai thác cát được các công ty tập kết lưu trữ để sử dụng vào mục đích phục vụ các công trình xây dựng (có giấy phép xây dựng), song việc tập kết tại các địa điểm này đều chưa được cấp có thẩm quyền cho phép; cả ba đều chưa có kế hoạch bảo vệ môi trường do cơ quan có thẩm quyền chấp thuận.
Với những bãi tập kết cát lớn ven đường thế này, cát thường xuyên chảy tràn ra đường và gây ô nhiễm là điều không tránh khỏi.
Theo Đại tá Nguyễn Thanh Trang, Giám đốc Công an tỉnh Quảng Ngãi, hành vi lập bãi tập kết cát của 3 công ty trên đã vi phạm Điểm d, Khoản 2, Điều 11 Nghị định số 155/2016/NĐ-CP ngày 18/11/2016 của Chính phủ quy định xử phạt về vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường với mức xử phạt vào khoảng 60-80 triệu đồng. Tuy nhiên, thẩm quyền xử lý lại thuộc UBND huyện, thành phố hoặc thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường. Vì thế, sau khi kiểm tra, xác minh rõ ràng các vi phạm, Công an tỉnh đã kiến nghị hình thức và mức xử lý theo quy định. Riêng đối với Công ty 179, việc đổ cát lấn hàng lang an toàn đường bộ đã được đơn vị quản lý kiểm tra, yêu cầu thực hiện đúng quy định, và doanh nghiệp đã thực hiện nghiêm yêu cầu đó.
Đối với vấn đề hình thành các bãi tập kết vật liệu thông thường như cát xây dựng, qua tra cứu có một số địa phương đã ban hành văn bản quy định về khu vực khai thác, tập kết cát, sỏi lòng sông và vật liệu xây dựng để quản lý đối với hoạt động này, cho đến nay tỉnh Quảng Ngãi chưa có văn bản quy định nên việc xử lý hành vi tập kết, dự trữ cát không đúng quy định chưa có căn cứ thực hiện.
“Việc trữ cát của doanh nghiệp vào mùa mưa là nhu cầu tất yếu và bức thiết, nhằm phục vụ nhu cầu xây dựng các công trình của tỉnh, của doanh nghiệp, pháp luật không cấm. Do đó bên cạnh việc xử lý vi phạm, phải yêu cầu các doanh nghiệp làm cam kết bảo vệ môi trường và sớm xử lý số cát tại các bãi trên, chậm nhất là 31/12/2019. Bởi lẽ giờ nếu yêu cầu di chuyển thì cũng khó, bởi vì cơ quan chức năng địa phương chưa quy hoạch, xây dựng các bãi tập kết cát”- Đại tá Nguyễn Thanh Trang nêu quan điểm.
Nguy cơ mất an toàn giao thông do các bãi tập kết vật liệu xây dựng là rất lớn, nhất là khi có gió lớn, cát dễ bay vào mắt người tham gia giao thông và làm hạn chế tầm nhìn.
Quảng Ngãi hiện là một trong những địa phương tập trung thu hút đầu tư để phát triển. Theo đó, mỗi năm có hàng trăm công trình, dự án phải triển khai xây dựng, trong đó có nhiều dự án lớn của các doanh nghiệp lớn như VSIP, Hòa Phát, FLC, Tập đoàn Dầu khí, Tập đoàn Điện lực; các dự án của tỉnh như cầu Cửa Đại, đường ven biển… đòi hỏi nhu cầu vật liệu xây dựng là rất lớn và liên tục, kể cả trong mùa mưa lũ. Vì vậy, việc dự trữ vật liệu để cung cấp cho các dự án, công trình thực hiện đúng tiến độ là cần thiết. Nếu chính quyền và ngành chức năng địa phương chưa chú ý, tạo điều kiện để các doanh nghiệp, nhà đầu tư tự tìm mặt bằng để tập kết vật liệu xây dựng thì rất khó cho doanh nghiệp.
Theo chúng tôi, UBND tỉnh Quảng Ngãi cũng như các cơ quan chức năng của tỉnh và chính quyền các huyện, thành phố cần sớm nghiên cứu, đề xuất xây dựng quy hoạch khu vực các bãi tập kết vật liệu xây dựng tạm thời hoặc lâu dài, có sự quản lý chặt chẽ của ngành chức năng, bảo đảm không ảnh hưởng đến môi trường và đến đời sống sản xuất, sinh hoạt của người dân trên địa bàn. Đồng thời, UBND tỉnh cũng khẩn trương rà soát, nghiên cứu xây dựng hệ thống văn bản quy định về việc xử lý các hành vi tập kết, dự trữ vật liệu cát không đúng quy định để làm căn cứ thực hiện./.