Để việc làm từ thiện minh bạch, hiệu quả

Các tổ chức thiện nguyện khắp nước chuyển hàng cứu trợ đến cho người dân vùng lũ tại huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Ảnh: Thành Đạt/TTXVN

Phân bua về về số tiền hơn 13 tỷ đồng đã quyên góp ủng hộ đồng bào lũ lụt miền Trung, nhưng cho đến nay, khi lũ lụt đã qua đi và cũng đã qua đi thời gian mà đồng bào bị lũ lụt cần nhất số tiền đó, nghệ sỹ H cho biết từ tháng 11/2020 đến nay, tổng số tiền hơn 13 tỷ đồng vẫn nằm trong tài khoản của mình và khẳng định sẽ đến miền Trung trao tận tay tiền cho bà con trong thời gian tới.

Tuy nhiên rất nhiều người không đồng tình với lời phân bua trên, với lý do: Nhẽ ra nghệ sỹ H sau khi nhận được tiền, phải ngay lập tức chuyển đến tay bà con, như cách ca sỹ Thủy Tiên đã làm chẳng hạn. Bởi chính lúc đó đồng bào đang gặp cơn hoạn nạn nguy khốn, trong tình thế khó khăn nhất, thậm chí thiếu cả cái ăn cái mặc, rất cần sự giúp đỡ của cộng đồng, xã hội. Sự giúp đỡ đồng bào lúc đó mới thật sự có ý nghĩa. Còn cho đến nay đã hơn 6 tháng, thì việc giúp đỡ muộn màng này chẳng còn nhiều ý nghĩa...

Cạnh đó, ngoài việc chậm làm từ thiện, H cũng không hề có một giải trình minh bạch nào. Nhiều người cho rằng, nếu chưa có điều kiện chuyển tiền tới tay người cần giúp, anh cũng phải  công khai cho mọi người biết, hiện số tiền có bao nhiêu, giữ ở tài khoản nào, kế hoạch xử lý tiền đó ra sao...Để đến lúc bị phát hiện, Hoài Linh mới lên tiếng giải trình. Điều đó khiến rất nhiều người dễ mất lòng tin...

Có thể thấy, việc quyên góp làm từ thiện cơ bản là rất tốt, phù hợp với truyền thống tương thân tương ái, lá lành đùm lá rách của dân tộc Việt Nam ta. Thời gian gần đây, lĩnh vực này được nhiều nghệ sỹ, người nổi tiếng tham gia một cách rất tích cực.Với lợi thế có tiếng nói, uy tín trong xã hội và được nhiều người mến mộ, giới nghệ sý có khá nhiều ưu thế để làm tốt việc này. Bằng các hoạt động đó, họ được xuất hiện nhiều hơn trên các phương tiện truyền thông, được công chúng biết đến nhiều hơn, cũng đồng nghĩa với việc giúp họ thuận lợi hơn trong nghề nghiệp của mình.

Tuy nhiên do hoạt động từ thiện còn thiếu những quy định, ràng buộc chặt chẽ về mặt tổ chức, pháp luật đáng ra nên có từ lâu, nên lĩnh vực này đã nảy sinh khá nhiều bất cập. Nhiều nghệ sỹ như Phan Anh, Thủy Tiên... cũng đã từng gặp phải nghi vấn từ cộng đồng về sự minh bạch giữa số tiền họ nhận được từ quyên góp và số tiền họ trao đến tay người nhận.

Theo Luật sư Nguyễn Phú Thắng, thành viên Đoàn Luật sư Hà Nội, hoạt động về từ thiện được quy định tại Nghị định 64/2008/NĐ-CP. Theo quy định, chỉ có tổ chức, quỹ từ thiện mới được kêu gọi đóng góp hỗ trợ nhân dân khắc phục thiên tai, sự cố nghiêm trọng. Tuy nhiên, nghị định này còn nhiều điều bất hợp lý, hiện đang được Bộ Tài chính soạn thảo nghị định mới thay thế. Hiện tại, pháp luật vẫn chấp nhận các cá nhân được kêu gọi, hỗ trợ đồng bào bị thiên tai, khó khăn. Pháp luật cũng nghiêm cấm việc báo cáo sai sự thật, gian lận, chiếm đoạt, sử dụng trái phép tiền, hàng do các tổ chức, cá nhân trong nước, ngoài nước ủng hộ, đóng góp; lợi dụng hoạt động cứu trợ để vụ lợi.... Về trường hợp của nghệ sỹ H, luật sư cho rằng hiện số tiền vẫn trong tài khoản, chưa bị dịch chuyển thì chưa vi phạm pháp luật. Nhưng nếu chưa thực hiện được việc thiện nguyện, người quyên góp cần phải báo cáo, công khai minh bạch thông tin trên các phương tiện truyền thông.

Cũng theo luật sư, nếu người đóng góp cảm thấy số tiền của mình không được thực hiện đúng mục đích thì có thể yêu cầu chủ tài khoản trả lại tiền. Đồng thời nếu chứng minh được thiệt hại, có thể kiện chủ tài khoản ra tòa. Tòa án sẽ xử lý theo Bộ luật Dân sự 2015. Trường hợp chủ tài khoản sử dụng số tiền quyên góp vào mục đích cá nhân là có yếu tố cấu thành tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ luật Hình sự hoặc lạm dụng tín nhiệm, chiếm đoạt tài sản theo Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015.

Được biết, để giúp cho việc minh bạch, tạo hành lang pháp lý và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động từ thiện, hiện tại Bộ Tài chính đã hoàn thiện dự thảo nghị định về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo. Dự thảo nghị định sẽ được trình Chính phủ ban hành trong tháng 6/2021.

Hy vọng, với việc  ra đời của nghị định này, đồng thời chính quyền, cơ quan đoàn thể như Mặt trận tăng cường giám sát việc làm từ thiện của các cá nhân, tổ chức, lĩnh vực này sẽ dần đi vào quy củ và hiệu quả hơn./.