Đề nghị vận hành xả nước ở thượng nguồn
Không giống như mọi năm, vào thời điểm tháng 10, do bước vào mùa mưa nên nước từ thượng nguồn đổ về làm cho mực nước các sông ở hạ lưu sông Vu Gia - Thu Bồn dâng cao. Nhờ đó, tình trạng xâm nhập mặn tại khu vực cửa sông ở hạ lưu không còn diễn ra. Thế nhưng, năm nay, các sông tại TP.Đà Nẵng lại không diễn ra đúng theo quy luật đó mà ngược lại, mặc dù đang trong mùa mưa nhưng tình trạng xâm nhập mặn vẫn rất nghiêm trọng, dẫn đến nguy cơ thiếu nước sinh hoạt và sản xuất cho thành phố này.
Biểu đồ mặn tại cửa thu Nhà máy nước Cầu Đỏ từ ngày 5/10 đến 5/11 liên tục tăng
Theo báo cáo mới nhất của Công ty Cổ phần Cấp nước Đà Nẵng (Dawaco), kết quả đo tại cửa thu nước nhà máy nước Cầu Đỏ trên sông Yên thì từ ngày 20 - 25/10/2018 cho thấy độ mặn có xu hướng tăng dần từ 86 mg/l đến 1.032 mg/l. Cùng với độ mặt có xu hướng tăng, do nguy cơ thiếu nước nên buộc trạm bơm An Trạch phải vận hành liên tục 24/24 giờ. Mực nước tại An Trạch có lúc xuống dưới 1,41 m (lúc 9g00 ngày 25/10).
Trước tình hình đó, Dawaco đã đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) TP.Đà Nẵng báo cáo UBND thành phố và đề nghị các công ty thủy điện thượng nguồn có phương án xả nước hợp lý về sông Yên để nguồn nước thô ở Cầu Đỏ không bị mặn, mực nước tại An Trạch ở mức trên 1,5 m cho các máy bơm hoạt động được.
Đồng thời với đề nghị từ Sở TN&MT thành phố, Dawaco cũng yêu cầu Công ty Cổ phần Thủy điện Đăk Mi 4 và Công ty Cổ phần Thủy điện A Vương xả nước, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất được duy trì ổn định nước cấp cho TP.Đà Nẵng.
Trên cơ sở báo cáo và đề nghị của Dawaco, Sở TN&MT TP.Đà Nẵng đã tham mưu UBND thành phố vừa có văn bản đề nghị Bộ TN&MT chỉ đạo các chủ hồ chứa nước ở thượng nguồn sông Vu Gia - Thu Bồn vận hành xả nước để đảm bảo chiều cao mực nước tại đập dâng An Trạch, tối thiểu đạt +1,4m để có thể vận hành trạm bơm phòng mặn An Trạch cung cấp nước sinh hoạt cho nhân dân TP.Đà Nẵng.
Nguy cơ thiếu nước đang hiển hiện rõ
Trong thời gian chờ đợi sự chỉ đạo của Bộ TN&MT cũng như sự vào cuộc của các chủ hồ ở thượng nguồn, để đảm bảo chất lượng nguồn nước thô phục vụ cho nhu cầu sản xuất và đời sống người dân TP.Đà Nẵng, Dawaco đang tăng cường lấy nước từ Trạm bơm An Trạch; đồng thời phát đi thông báo tới khách hàng dùng nước trên toàn TP biết nguy cơ thiếu hụt nước và khuyến khích các khách hàng sử dụng nước tiết kiệm nước trong thời gian này.
Theo ông Hồ Hương, Tổng Giám đốc Dawaco, do phải tăng cường bơm nước tại trạm bơm An Trạch 24/24 giời, đã khiến lưu lượng và áp lực nước trong mạng lưới nước trong khu vực xuống thấp so với bình thường. “Vì mực nước xuống thấp, xâm nhập mặt không thể bị đẩy lùi như mọi năm. Đặc biệt, theo số đo mà chúng tôi thu được vào ngày 4/11, độ mặn nước thu tại cửa thu nước ở Cầu Đỏ lên tới 3.288mg/lít; đến ngày 5/11, độ mặn tuy có giảm nhưng vẫn đo được ở mức 2.494mg/lít, gấp từ 12,3 đến 16,3 lần quy chuẩn. Còn hiện nay, nguồn nước sông Cầu Đỏ đang nhiễm mặn có lúc lên đến 3.288 mg/lít”- ông Hồ Hương cho biết.
Cũng liên quan đến độ mặn tại Nhà máy nước Cầu Đỏ, trước đó, trong báo cáo của Dawaco gửi các ngành chức năng TP.Đà Nẵng cho thấy, từ ngày 31/8 đến ngày 5/9, độ mặn thường xuyên của nguồn nước thô tại cửa thu nước Nhà máy nước này dao động ở mức 260 đến 2.000 mg/lít, cao nhất là 2.019 mg/lít vào lúc 9h00 ngày 5/9, gấp 10 lần so với quy chuẩn.
“Để đảm bảo nguồn nước thô cho Nhà máy nước Cầu Đỏ và Nhà máy nước Sân Bay, Dawaco phải kết hợp lấy nước tại cửa thu Cầu Đỏ và bơm nước thô từ Trạm phòng mặn An Trạch. Tuy nhiên, công suất của trạm An Trạch chỉ đáp ứng 70% công suất cấp nước hiện nay, dẫn đến tình trạng không đủ nước thô để xử lý. Vì thế, lượng nước sạch cấp vào mạng lưới giảm 50.000 - 70.000m3/ngày, khiến khu vực cuối nguồn các quận Ngũ Hành Sơn, Sơn Trà, Liên Chiểu nước rất yếu”- Giám đốc Dawaco- ông Hồ Hương cho biết thêm.
Trước thực trạng này, UBND TP Đà Nẵng đã có văn bản gửi Bộ TN&MT cùng UBND tỉnh Quảng Nam yêu cầu thủy điện Đăk Mi 4 phải tăng lưu lượng nước xả về hạ du sông Vu Gia qua cống xả đáy từ 3m3/s lên 12 m3/s. Đến ngày 12/9, Cục Quản lý Tài nguyên nước (Bộ TN&MT) đã gửi Công văn hỏa tốc 2037/TNN-NM cho chủ đầu tư các nhà máy thủy điện trên thượng nguồn sông Vu Gia- Thu Bồn yêu cầu điều tiết, cấp nước cho hạ du.
Thực hiện chỉ đạo này, thủy điện Đăk Mi 4 (Quảng Nam) đã xả nước về hạ lưu sông Vu Gia - Thu Bồn tăng từ 3,2 m3/s lên tối đa 12,5 m3/s bắt đầu từ lúc 07h00 sáng 13/9 nên tình hình nhiễm mặn trên sông Cầu Đỏ cơ bản được giải quyết.
Thế nhưng, theo ông Hồ Hương- Tổng Giám đốc Dawaco, việc đẩy mặn trên sông Cầu Đỏ trông chờ rất nhiều vào các nhà máy thủy điện ở thượng nguồn sông Vu Gia - Thu Bồn xả nước. Tuy nhiên, hiện mực nước ở các hồ thủy điện cũng đang rất thấp do mùa mưa năm nay diễn biến thời tiết thất thường, mưa ít khiến mực nước thủy điện Đăk Mi 4 còn khoảng 11m nước (thấp hơn cả mức bình thường trước đón lũ); trong khi thủy điện A Vương thấp hơn mực nước bình thường trước đón lũ tới 30m.
Từ việc mực nước các hồ ở thượng lưu thấp nên các chủ hồ hạn chế xả nước. Đây cũng là nguyên nhân khiến mực nước trên các sông Vu Gia - Thu Bồn cũng xuống thấp dù đang vào mùa mưa. Theo ông Hương, quan trắc đo đạc mới đây cho thấy, mực nước trung bình tại Trạm quan trắc Ái Nghĩa (Đại Lộc, Quảng Nam) là 2,6 – 2,7m; đặc biệt trong mấy ngày qua có lúc mực nước tại đây chỉ còn 1,8m – 1,9m. “Tình hình đang cực kỳ căng thẳng. Nếu trời tiếp tục không mưa, khả năng thiếu nước sinh hoạt cung cấp cho TP.Đà Nẵng sẽ đến rất sớm, ngay từ cuối năm chứ không phải đợi đến mùa hè năm sau”- ông Hồ Hương nhận định.
Mực nước các hồ thủy điện đầu nguồn sông Vu Gia- Thu Bồn
xuống thấp, khiến các chủ hồ xả nước cho hạ du rất hạn chế
Trước nguy cơ thiếu nước, thời gian qua TP.Đà Nẵng đã chủ động xây dựng quy hoạch nguồn nước, đáp ứng nhu cầu của TP. Theo quy hoạch này, đến năm 2020, Dawaco sẽ đầu tư xây dựng nhà máy nước Hòa Trung công suất 10.000m³/ngày đêm; xây dựng nhà máy nước Hòa Liên công suất 120.000m³/ngày đêm.
Thực hiện quy hoạch trên, Nhà máy nước Hòa Trung đã được khởi công xây dựng từ tháng 7/2018. Trong khi đó, Nhà máy nước Hòa Liên thì vẫn chưa thể triển khai theo dự kiến, bởi căn cứ Thông báo 367-TB-TU ngày 24/4/2018 của Thành ủy Đà Nẵng, UBND TP.Đà Nẵng đã có văn bản số 3116/UBND-QLĐTư, ngày 2/5/2018 chỉ đạo về việc thay đổi chủ trương đầu tư dự án xây dựng Nhà máy nước Hòa Liên. Theo văn bản này, thay vì giao cho Dawaco làm chủ đầu tư như trước, UBND TP.Đà Nẵng thống nhất chủ trương đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án Nhà máy nước Hòa Liên theo hình thức BOT. Đồng thời giao Sở Xây dựng là cơ quan nhà nước có thẩm quyền, chủ trì, phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính, Sở TN&MT, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các đơn vị liên quan căn cứ chủ trương, xây dựng phương án đầu tư dự án, báo cáo đề xuất UBND TP Đà Nẵng xem xét, trình Thường trực Thành ủy trước ngày 10/5/2018.
Thế nhưng, đến nay, UBND TP.Đà Nẵng vẫn chưa có quyết định chính thức về hình thức đầu tư nhà máy nước Hòa Liên. Trong thời gian chờ đợi UBND TP có quyết định chính thức về Nhà máy nước Hòa Liên, nguy cơ thiếu nước sinh hoạt và sản xuất của TP trong thời gian tới đây đang hiển hiện rất rõ./.