Thiếu một nền tảng về văn hóa, văn minh giao thông
Mặc dù được đánh giá là “tai nạn đã giảm thực chất”, “Bức tranh tổng thể là tai nạn giao thông vẫn đang được kiểm soát”, tuy nhiên, năm 2023, thực trạng vi phạm pháp luật về an toàn giao thông ở nước ra vẫn khá nghiêm trọng. Tại Tọa đàm “Thượng tôn pháp luật để xây dựng văn hóa giao thông”, Đại tá Nguyễn Quang Nhật, Trưởng phòng Hướng dẫn tuyên truyền, điều tra giải quyết tai nạn giao thông (Bộ Công an) cho biết, trong năm 2023, cả nước có gần 3 triệu lượt trường hợp vi phạm trật tự an toàn giao thông bị xử lý với số tiền phạt lên tới trên 5.000 tỷ đồng. Riêng về xử lý nồng độ cồn, trong 11 tháng qua, đã xử lý gần 700.000 trường hợp vi phạm, chiếm 23% tổng số vi phạm; tính trung bình một ngày hơn 2.000 trường hợp bị xử lý về vi phạm nồng độ cồn.
Còn theo số liệu của Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, tính chung trong 10 tháng năm 2023, toàn quốc xảy ra 9.826 vụ tai nạn giao thông, làm chết 5.496 người, bị thương 6.973 người. So với cùng kỳ năm 2022, số vụ, số người chết và số người bị thương đều tăng. Trong đó, riêng tuyến đường bộ xảy ra 9.713 vụ, tăng 479 vụ; số người chết là hơn 5.400 người, tăng 177 người chết; số người bị thương 6.944 người, tăng 770 người.
 |
| Xây dựng văn hóa giao thông cần từ ý thức của mỗi người. Ảnh: kinhtedothi.vn |
Nhức nhối hơn, theo Ủy viên Chuyên trách Ủy ban Quốc phòng và An ninh Trịnh Xuân An, trong vòng 10 năm qua, trung bình mỗi năm có khoảng 9.000 người chết vì tai nạn. Nguyên nhân, theo đại biểu, hiện cơ sở pháp lý có liên quan đến an toàn giao thông “không thiếu”, kết cấu hạ tầng giao thông ngày càng tốt hơn. Cái thiếu của chúng ta hiện nay là một nền tảng về văn hóa, văn minh giao thông, nhất là giao thông đường bộ. Điều này thể hiện ở sự bất tuân quy định, tùy tiện trong tham gia giao thông.
Thực tiễn cho thấy, hiện nay ý thức thực hiện quy định về an toàn giao thông còn nhiều vấn đề, ý thức trách nhiệm của người thực thi quyền lực cũng chưa cao, việc xử lý vi phạm còn nể nang, thậm chí có sự buông lỏng quản lý.
Dẫn chứng nội dung này, PGS.TS Nguyễn Chu Hồi dẫn chứng “khi đi qua cầu Chương Dương (Hà Nội), có làn đường ô tô riêng ở giữa song xe máy vẫn đi vào mà không bị ai nhắc nhở, từ đó tạo thói quen vi phạm của người tham gia giao thông.
Tạo thói quen tuân thủ pháp luật về an toàn giao thông
Chủ đề năm an toàn giao thông (ATGT) 2023 là “Thượng tôn pháp luật để xây dựng văn hóa giao thông an toàn” có ý nghĩa vô cùng lớn. Muốn xây dựng một xã hội có văn hóa giao thông, phải xuất phát từ ý thức của mỗi người tham gia giao thông. Nhưng để xây dựng văn hóa, văn minh giao thông, lại đòi hỏi có cả sự tự nguyện và biện pháp cưỡng chế.
Nhấn mạnh giải pháp tuyên truyền trong xây dựng văn hóa giao thông, đại biểu Trịnh Xuân An lưu ý, đó không chỉ là giáo dục trong nhà trường, mà còn phải thực hiện thông qua công tác đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe và phải làm nghiêm công tác này. Ý thức trách nhiệm của người tham gia giao thông, nhất là lái xe phải hằn sâu ở khâu này, tạo thành thói quen như lên xe là phải thắt dây an toàn.
PGS.TS Nguyễn Chu Hồi, ĐBQH Thành phố Hải Phòng lại nhấn mạnh đến việc xây dựng văn hóa giao thông từ kỷ luật bắt buộc, mà theo ông đó là nguồn gốc sinh ra kỷ luật tự giác. “Nếu nghiêm thì nó mãi trở thành thói quen, nếu không kỷ luật bắt buộc thì sẽ chưa thể tạo ra sản phẩm có con người tham gia giao thông tự giác”. Và biện pháp cứng rắn hơn, theo ông, là ngoài việc điều chỉnh hành vi của người tham gia giao thông, phải điều chỉnh cả hành vi của chủ thể quản lý giao thông.
Rõ ràng, muốn hình thành văn hóa giao thông, việc đầu tiên là từng cá nhân phải chấp hành các quy định pháp luật về giao thông, hiện đúng quy định, quy tắc tham gia giao thông. Thượng tôn pháp luật sẽ tạo nên văn hóa giao thông.
Theo dự kiến, tại Kỳ họp thứ 7 vào tháng 5/2024, Quốc hội sẽ xem xét thông qua dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Dự án Luật có nhiều điểm mới, tiệm cận với những quy định của công ước quốc tế về giao thông đường bộ, trong đó có hệ thống quy tắc; hướng đến ưu tiên sử dụng khoa học công nghệ trong quản lý, điều hành giao thông; kết nối, chia sẻ cơ sở dữ liệu về giao thông đường bộ… Dự án Luật đang nhận được nhiều kỳ vọng khi có hiệu lực sẽ tạo chuyển biến tích cực hơn nữa trong bảo đảm an toàn giao thông, xây dựng văn hóa giao thông an toàn.
Đại biểu Trịnh Xuân An nhấn mạnh và cho biết, “chúng ta còn thời gian để hoàn thiện dự thảo luật và cần bổ sung thêm nhiều nội dung, nhất là những quy định để nâng cao ý thức trách nhiệm, tinh thần của người tham gia giao thông, hướng tới giao thông văn minh, hiện đại. Ủy ban Quốc phòng và An ninh sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan, nhất là Bộ Công an, Bộ Giao thông để hoàn thiện dự án luật này”. Do vậy, đây là thời điểm thích hợp để người dân góp ý tham gia xây dựng Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, tạo nên một hành lang pháp lý về an toàn giao thông chặt chẽ và thống nhất hơn.
Và mỗi người dân cần hiểu rằng, khi văn bản pháp luật càng hoàn thiện, càng tạo ra một xã hội công bằng, trong đó, công bằng với cả những xử phạt nếu cùng vi phạm pháp luật. Và dù xã hội nào, pháp luật nào, thì chỉ có ý thức con người mới tạo nên một xã hội văn minh thực sự. Hy vọng, khi pháp luật về giao thông ngày càng hoàn thiện, chúng ta sẽ xây dựng được một nền văn hóa giao thông, để khi ra đường “An toàn giao thông là hạnh phúc của mọi nhà!”.
T. Huyền