Nâng cao khả năng lãnh đạo của người khuyết tật vì tương lai hòa nhập, bền vững

Dựa trên nhiều thập kỷ hoạt động của Liên hợp quốc trong lĩnh vực khuyết tật, Công ước về Quyền của Người khuyết tật, được thông qua năm 2006, đã nâng cao quyền và phúc lợi của người khuyết tật. Thực hiện Chương trình nghị sự 2030 về Phát triển bền vững và các khuôn khổ phát triển quốc tế khác như: Khung Sendai về Giảm thiểu rủi ro thiên tai (2015 - 2030), Hiến chương về sự hòa nhập của người khuyết tật trong hành động nhân đạo, Chương trình nghị sự đô thị mới và Hành động Addis Ababa, Chương trình nghị sự về tài chính cho phát triển, tất cả đều có mục tiêu cuối cùng là biến đổi xã hội hướng tới một xã hội bền vững và kiên cường cho tất cả mọi người.

Ngày nay, trái đất có 8 tỷ dân. Hơn một tỷ người, tương đương khoảng 15% dân số thế giới, bị khuyết tật và 80% sống ở các nước đang phát triển.

Người khuyết tật thường có sức khỏe kém hơn, trình độ học vấn thấp hơn và tỷ lệ nghèo đói cao hơn người không khuyết tật. Tình trạng này phần lớn là do thiếu các dịch vụ dành cho họ và nhiều trở ngại họ gặp phải trong cuộc sống hàng ngày. Những trở ngại này rất đa dạng; một số liên quan đến môi trường vật chất của con người, một số khác phát sinh từ luật pháp hoặc chính sách hiện hành, một số khác nữa đến từ thói quen và thái độ của cộng đồng cũng như các vấn đề phân biệt đối xử.

Người khuyết tật là nạn nhân của bạo lực thường xuyên hơn những người khác: Trẻ khuyết tật có nguy cơ trở thành nạn nhân của bạo lực cao hơn gần 4 lần so với trẻ không khuyết tật. Người lớn khuyết tật có nguy cơ trở thành nạn nhân của bạo lực cao gấp rưỡi so với người không khuyết tật. Người lớn có vấn đề về sức khỏe tâm thần có nguy cơ bị bạo lực cao hơn gần 4 lần so với những người khác.

Kỳ thị, phân biệt đối xử và thiếu hiểu biết về khuyết tật làm tăng nguy cơ người khuyết tật trở thành nạn nhân của bạo lực.

Thực tế cho thấy rằng khi các rào cản đối với sự hòa nhập của người khuyết tật được dỡ bỏ và họ được khuyến khích tham gia đầy đủ vào đời sống xã hội thì toàn xã hội sẽ được hưởng lợi. Do đó, những trở ngại mà người khuyết tật phải đối mặt gây bất lợi cho toàn xã hội và khả năng tiếp cận là cần thiết để đạt được tiến bộ và phát triển cho tất cả mọi người.

Tăng cường sự tham gia của người khuyết tật vào quá trình ra quyết định và phát huy khả năng lãnh đạo của họ trong mọi lĩnh vực của cuộc sống sẽ đảm bảo sự hòa nhập của họ vào mọi khía cạnh của xã hội. (Ảnh: UNICEF)

Chiến lược hòa nhập người khuyết tật của Liên hợp quốc

Tại buổi ra mắt Chiến lược hòa nhập người khuyết tật của Liên hợp quốc vào tháng 6/2019, Tổng thư ký cho biết Liên hợp quốc phải làm gương và cải thiện các tiêu chuẩn cũng như hoạt động của tổ chức này về hòa nhập người khuyết tật - trong tất cả các lĩnh vực hoạt động của mình.

Chiến lược hòa nhập người khuyết tật của Liên hợp quốc cung cấp nền tảng cho sự tiến bộ và chuyển đổi bền vững trong việc lồng ghép khuyết tật vào tất cả các hành động của Liên hợp quốc. Thông qua Chiến lược này, các tổ chức của hệ thống Liên hợp quốc tái khẳng định rằng việc tất cả người khuyết tật thực hiện đầy đủ các quyền cơ bản của mình là một phần không thể thiếu và không thể tách rời của tất cả các quyền con người và các quyền tự do cơ bản.

Năm 2024, Tổng thư ký trình bày báo cáo thứ năm về hòa nhập người khuyết tật trong hệ thống Liên hợp quốc. Báo cáo này ghi lại những tiến bộ đạt được trong việc thúc đẩy sự hòa nhập của người khuyết tật, nêu bật những thách thức và cơ hội mới đang diễn ra trong việc thực hiện Chiến lược, đồng thời nêu bật những lĩnh vực can thiệp chính cần thiết để tiếp tục huy động hệ thống hướng tới một thế giới hòa nhập, dễ tiếp cận và bền vững cho tất cả mọi người.

Một trong những ưu tiên của chương trình nghị sự về người khuyết tật toàn cầu là thúc đẩy hành động và khả năng lãnh đạo của người khuyết tật. (Ảnh: UN)

Nâng cao khả năng lãnh đạo của người khuyết tật vì một tương lai hòa nhập và bền vững

Khả năng lãnh đạo của người khuyết tật được thể hiện trong khẩu hiệu của phong trào quyền của người khuyết tật toàn cầu: “Không có gì về chúng tôi nếu không có chúng tôi”, thảo luận các yêu cầu cơ bản đối với sự tham gia, đại diện và hòa nhập, đồng thời kêu gọi người khuyết tật tích cực định hình điều kiện sống của họ.

Một trong những ưu tiên của chương trình nghị sự về người khuyết tật toàn cầu là thúc đẩy hành động và khả năng lãnh đạo của người khuyết tật. Trong những thập kỷ qua, người khuyết tật và các tổ chức khuyết tật đã ủng hộ sự thay đổi trong cộng đồng của họ và dẫn đầu nhiều sáng kiến cộng đồng, không chỉ nhằm nâng cao quyền và phúc lợi của chính họ mà còn thúc đẩy sự phát triển hòa nhập. Để đạt được điều này, chương trình nghị sự về người khuyết tật toàn cầu đã áp dụng các phương pháp tiếp cận có mục tiêu và tích hợp để hòa nhập người khuyết tật thông qua tư vấn, thu thập và phân tích dữ liệu cũng như hỗ trợ các nỗ lực vận động chính sách và trách nhiệm giải trình.

Năm nay, Ngày quốc tế Người khuyết tật (03/12/2024) được kỷ niệm trong bối cảnh có những diễn biến quan trọng trên toàn cầu, từ Hội nghị thượng đỉnh Tương lai đến Hội nghị thượng đỉnh Thế giới lần thứ hai về Phát triển Xã hội sắp tới. Các hội nghị thượng đỉnh toàn cầu quan trọng này sẽ bổ sung cho nhau bằng cách đề xuất lộ trình vì hòa bình bền vững và phát triển cho người khuyết tật. Chính vì vậy, chủ đề được chọn cho Ngày quốc tế Người khuyết tật năm 2024 nhằm mục đích nêu bật tầm quan trọng của việc phát huy vai trò lãnh đạo của người khuyết tật để đảm bảo hòa bình và phát triển bền vững và toàn diện cho tất cả mọi người.

Trong thông điệp đưa ra nhân ngày kỷ niệm này, Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres nêu rõ Ngày quốc tế Người khuyết tật năm nay là cơ hội để nhấn mạnh vai trò lãnh đạo của người khuyết tật là cần thiết hơn bao giờ hết.

Theo ông António Guterres, người khuyết tật vốn đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi các cuộc khủng hoảng mà thế giới đang phải đối mặt, dù là xung đột, thảm họa khí hậu, nghèo đói hay bất bình đẳng. Họ tiếp tục bị phân biệt đối xử và kỳ thị cũng như phải đối mặt với những trở ngại ngăn cản họ thực hiện các quyền cơ bản và hưởng lợi từ các dịch vụ cơ bản. Tuy nhiên, họ cũng thường bị từ chối quyền đóng góp vào việc tìm kiếm giải pháp cho những cuộc khủng hoảng này.

Chính vì vậy, nhà lãnh đạo cấp cao của Liên hợp quốc nhấn mạnh bằng việc áp dụng Hiệp ước Tương lai gần đây, các quốc gia trên thế giới đã cam kết giải quyết sự bất công này đối với người khuyết tật ở mọi lứa tuổi, cho các thế hệ hiện tại và tương lai. Điều này bao gồm việc thừa nhận vai trò quan trọng của người khuyết tật trong việc định hình tương lai của công nghệ kỹ thuật số và hỗ trợ, chẳng hạn như những công nghệ được hỗ trợ bởi trí tuệ nhân tạo, thúc đẩy sự thay đổi trong toàn xã hội và bảo vệ vị trí thuộc về những người khuyết tật trong quá trình ra quyết định.

Khẳng định trong mọi xã hội, người khuyết tật là kiến trúc sư của sự thay đổi và hòa bình, đồng thời là những nhà lãnh đạo, Tổng thư ký Liên hợp quốc kêu gọi thế giới cùng hợp tác với họ để xây dựng một tương lai toàn diện và bền vững cho tất cả mọi người.