 |
| Hướng tới mục tiêu để thế giới không còn bệnh sốt rét. (Ảnh minh họa: who.int) |
Năm 2021, chủ đề của Ngày thế giới phòng chống sốt rét được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các đối tác lựa chọn kỷ niệm là: “Đạt được mục tiêu không còn bệnh sốt rét”, theo đó WHO và các đối tác kỷ niệm những thành tựu của các quốc gia đang tiến tới hoặc đã đạt được mục tiêu không có sốt rét. Những quốc gia này là tấm gương cho tất cả các quốc gia đang nỗ lực xóa bỏ căn bệnh chết người này và cải thiện sức khỏe cũng như sinh kế của người dân.
Sốt rét là một bệnh có nguy cơ gây tử vong do ký sinh trùng Plasmodium gây nên. Bệnh lây truyền qua vết đốt của muỗi cái Anopheles nhiễm ký sinh trùng. Việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời sốt rét mang tính quyết định trong phòng ngừa tử vong. Cùng với các biện pháp đề phòng muỗi đốt như dùng màn tẩm hóa chất tồn lưu lâu, việc điều trị hiệu quả cũng góp phần giảm lây truyền bệnh sốt rét.
Được Đại hội đồng Y tế Thế giới thông qua vào tháng 5/2015, Chiến dịch toàn cầu chống sốt rét 2016 – 2030 hướng tới mục tiêu giảm đáng kể gánh nặng của thế giới về căn bệnh sốt rét trong vòng 15 năm tới đây. Những mục tiêu đầy tham vọng nhưng khả thi được đặt ra, trong đó có: Giảm ít nhất 90% tỷ lệ các trường hợp mắc sốt rét mới; giảm tỷ lệ tử vong xuống ít nhất 90%; loại bỏ căn bệnh này ở ít nhất 35 quốc gia; ngăn chặn sốt rét bùng phát tại các quốc gia đã loại bỏ được căn bệnh này. Lịch trình thực hiện chiến dịch trong giai đoạn 2016 – 2030 hoàn toàn phù hợp với Chương trình phát triển bền vững vào năm 2030. Để đạt được những mục tiêu này đòi hỏi các quốc gia cần có định hướng can thiệp hợp lý, thiện chí và sự ủng hộ chính trị bền vững và tăng gấp 3 các khoản đầu tư toàn cầu cho cuộc chiến chống lại căn bệnh này, từ 2,7 tỷ USD kinh phí hàng năm hiện nay lên 8,7 tỷ USD vào năm 2030.
Theo Báo cáo mới: "Tập trung vào loại trừ bệnh sốt rét" của WHO, trong khuôn khổ sáng kiến E-2020 được đưa ra vào năm 2017, WHO đã hỗ trợ các nỗ lực của 21 quốc gia để không có ca sốt rét vào năm 2020. Có thể thấy rằng 8 trong số các quốc gia tham gia E-2020 đã báo cáo không có trường hợp mắc bệnh sốt rét ở người bản địa vào cuối năm 2020, đó là: Algeria, Belize, Cabo Verde, Trung Quốc, El Salvador, Cộng hòa Hồi giáo Iran, Malaysia và Paraguay. Tại Malaysia, ký sinh trùng P. knowlesi, thường được tìm thấy ở khỉ, đã lây nhiễm cho khoảng 2.600 người vào năm 2020. Một số quốc gia khác đã đạt được tiến bộ vượt bậc: Timor-Leste chỉ báo cáo 1 trường hợp bản địa, trong khi 3 quốc gia khác: Bhutan, Costa Rica và Nepal đã báo cáo ít hơn 100 trường hợp.
Đối mặt với mối đe dọa tiếp tục kháng thuốc sốt rét, các quốc gia trong tiểu vùng sông Mekong mở rộng cũng đã đạt được những bước tiến dài hướng tới mục tiêu loại trừ chung vào năm 2030. WHO cho biết tại 6 quốc gia trong tiểu vùng - Campuchia, Trung Quốc (tỉnh Vân Nam), Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam - số trường hợp mắc bệnh sốt rét được báo cáo đã giảm 97% trong giai đoạn 2000 – 2020. Các trường hợp tử vong do bệnh sốt rét đã giảm hơn 99% so với cùng kỳ, từ 6.000 xuống 15 ca.
Vào năm 2020, đại dịch COVID-19 bùng phát đã khiến việc đối phó với bệnh sốt rét trở nên khó khăn hơn nhiều trên toàn thế giới. Kể từ khi đại dịch bùng phát, WHO đã kêu gọi các quốc gia duy trì các dịch vụ y tế thiết yếu, đồng thời đảm bảo cộng đồng và nhân viên y tế được bảo vệ khỏi lây nhiễm COVID-19. Theo WHO, nhiều quốc gia có bệnh sốt rét đã hưởng ứng lời kêu gọi này bằng cách đưa ra các phản ứng đại dịch ấn tượng, trong đó họ đã điều chỉnh cách thức cung cấp dịch vụ phòng chống sốt rét phù hợp với các hạn chế do COVID-19 gây ra. Nhờ những nỗ lực này, chúng ta đã có thể tránh được kịch bản xấu nhất mà WHO đã lường trước.
Tuy nhiên, hơn một năm sau khi đại dịch bùng phát, các dịch vụ chăm sóc sức khỏe trên khắp thế giới tiếp tục bị gián đoạn nghiêm trọng. Một cuộc khảo sát mới của WHO cho thấy khoảng 1/3 số quốc gia trên thế giới báo cáo sự gián đoạn trong các dịch vụ phòng ngừa, chẩn đoán và điều trị bệnh sốt rét trong quý đầu tiên của năm 2021. Ở nhiều quốc gia, việc đóng cửa và hạn chế di chuyển của người và hàng hóa đã dẫn đến sự chậm trễ trong việc giao hàng trải giường đã xử lý thuốc diệt côn trùng hoặc trong các chiến dịch phun thuốc diệt côn trùng trong nhà. Các dịch vụ chẩn đoán và điều trị sốt rét đã bị cắt do nhiều người không thể hoặc không muốn điều trị tại các cơ sở y tế.
Trong bối cảnh đó, WHO kêu gọi bất kỳ ai sống ở quốc gia bị ảnh hưởng bởi bệnh sốt rét cần vượt qua nỗi sợ hãi: Những người bị sốt nên đến cơ sở y tế gần nhất để xét nghiệm bệnh sốt rét và nhận được sự chăm sóc mà họ cần, như một phần của quy trình phòng chống đại dịch COVID-19 quốc gia.
Vào Ngày thế giới phòng chống sốt rét năm nay, Tổ chức Y tế Thế giới cũng đã phát động một sáng kiến mới nhằm mục đích ngăn chặn sự lây truyền của căn bệnh này ở 25 quốc gia khác vào năm 2025. “Trong số các quốc gia mà chúng ta đang kỷ niệm ngày hôm nay, nhiều nước đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi bệnh sốt rét vào một thời điểm nào đó” – Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc WHO, cho biết thành công của họ rất khó để có thể giành được và chỉ có thể đạt được sau nhiều thập kỷ phối hợp hành động. “Cùng nhau, họ đã chứng minh cho thế giới thấy rằng loại bỏ bệnh sốt rét là mục tiêu khả thi của tất cả các quốc gia"./.