Báo cáo của cơ quan theo dõi biến đổi khí hậu Copernicus của Liên minh châu Âu (C3S) công bố ngày 9/1/2024 cho thấy, 2023 là năm chứng kiến thời tiết phá kỷ lục, bao gồm tháng nóng nhất từ trước đến nay và nhiệt độ trung bình hàng ngày trên toàn cầu nhanh chóng vượt mức tiền công nghiệp hơn 2°C vào tháng 11.
Cũng theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), năm 2023 là năm nóng nhất được ghi nhận trên hành tinh. Nhưng ảnh hưởng liên tục của hiện tượng El Nino trong nửa đầu năm 2024 có thể khiến mức nhiệt lập kỷ lục mới. Khí hậu năm 2024 dự kiến sẽ khắc nghiệt hơn năm 2023.
 |
| Màn hình kỹ thuật số hiển thị nhiệt độ 45°C bên ngoài một hiệu thuốc ở Sardinia, Italy, vào tháng 7 năm 2023 (Ảnh: Bloomberg) |
Một nghiên cứu mới được công bố ngày 29/2/2024 trên tạp chí Scientific Reports cho thấy, có 90% khả năng nhiệt độ bề mặt trung bình toàn cầu sẽ đạt mức cao kỷ lục trong năm nay (tính đến tháng 6/2024). Một số nơi sẽ nóng nực hơn những nơi khác, đặc biệt là ở một số khu vực ở châu Á. Sức nóng có tác động theo tầng, như làm tăng nguy cơ hạn hán và cháy rừng.
“Chúng tôi nhận thấy rằng, kiểu nóng lên này có thể gây ra nhiều rắc rối trên thế giới, vì vậy chúng tôi muốn cảnh báo mọi người”, Giáo sư Deliang Chen, Đại học Gothenburg – một trong những tác giả của nghiên cứu cho biết.
Để dự đoán những gì sẽ xảy ra vào năm 2024, Giáo sư Deliang Chen và các đồng nghiệp của ông đã lập mô hình hai kịch bản có thể xảy ra: một là ảnh hưởng của El Niño ở mức vừa phải và một là ảnh hưởng của El Niño ở mức mạnh.
Với hiện tượng El Niño vừa phải, Vịnh Bengal và Philippines có thể sẽ là khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất trong năm nay. Philippines, một quần đảo nhiệt đới ở Thái Bình Dương, phải đối mặt với hạn hán tiếp tục trong vài tháng tới. Tại Vịnh Bengal, giáp ranh với một số quốc gia ở Nam và Đông Nam Á, El Niño thường dẫn đến các đợt nắng nóng trên biển có thể làm chết các rạn san hô mà các cộng đồng gần đó dựa vào để kiếm sống và cung cấp vùng đệm chống lại các cơn bão nhiệt đới.
Với hiện tượng El Niño mạnh, nhiệt độ trên khắp vùng Caribe, Biển Đông, Amazon và Alaska cũng sẽ phá kỷ lục trong năm nay. Vùng Caribe, Biển Đông và Vịnh Bengal đều có thể phải đối mặt với các đợt nắng nóng trên biển quanh năm theo kịch bản khắc nghiệt hơn này. Hạn hán nghiêm trọng có thể gây ra cháy rừng ở Amazon, trong khi nhiệt độ cao ngất ngưởng có thể đẩy nhanh tốc độ biến mất sông băng và lớp băng vĩnh cửu ở Alaska. El Niño mạnh trong quá khứ đã gây thiệt hại cho nền kinh tế toàn cầu hàng nghìn tỷ đô la.
Các nhà khoa học nhận thấy nhiệt độ kỷ lục ở Amazon có thể xảy ra vào năm 2024, làm tăng nguy cơ cháy rừng. Các vụ cháy rừng và hạn hán nghiêm trọng xảy ra ở Amazon vào cuối năm 2023 và lượng khí thải từ các vụ cháy rừng vào tháng 2 đã lập kỷ lục mới trong tháng đó. Các nhà khoa học cho biết nhiệt độ kỷ lục ở Alaska sẽ dẫn đến tan chảy sông băng và lớp băng vĩnh cửu cũng như xói mòn bờ biển.
 |
| Các nhà nghiên cứu đã lập mô hình hai kịch bản có thể xảy ra dưới tác động ở mức vừa phải và mức mạnh của hiện tượng El Nino. (Ảnh: The Verge) |
Một báo cáo của Liên hợp quốc cho biết, thời tiết khắc nghiệt đã cướp đi sinh mạng của 2 triệu người và gây thiệt hại kinh tế 4,3 nghìn tỷ USD trong nửa thế kỷ qua. Nếu không có giải pháp kiềm chế mức tăng nhiệt toàn cầu, những thay đổi lâu dài về khí hậu ước tính sẽ gây ra 3,4 triệu ca tử vong mỗi năm vào cuối thế kỷ này.
Liên hợp quốc ước tính, khoảng 1,84 tỷ người trên toàn thế giới đã bị ảnh hưởng bởi hạn hán vào năm 2022 và 2023. Phần lớn là các nước thu nhập thấp và trung bình. Trong năm 2024, cùng với những ảnh hưởng của hiện tượng El Niño, tình trạng nắng nóng và hạn hán dự kiến sẽ trở nên tồi tệ hơn ở cả những nước giàu có. Điều này không chỉ đe dọa làm đảo lộn cuộc sống của người dân, làm mất cân bằng hệ sinh thái, mà còn có tác động không nhỏ đến sản lượng lương thực và các hoạt động kinh doanh.
Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres từng cho rằng: “Năm 2023 chỉ là một bản xem trước về tương lai thảm khốc đang chờ đợi nếu chúng ta không hành động ngay bây giờ”.
Bởi vậy, như trong thông điệp đưa ra vào đầu năm mới, người đứng đầu Liên hợp quốc cho rằng, năm 2024 sẽ là năm để xây dựng lại niềm tin và khôi phục lại hy vọng, cùng nhau giải quyết các vấn đề cấp bách toàn cầu, trong đó có biến đổi khí hậu, vì mục tiêu chung là bảo đảm một tương lai bền vững cho cả hành tinh./.