 |
| Mua sắm tại một siêu thị trong bối cảnh đại dịch COVID-19. (Ảnh: WB) |
Tuy nhiên, trong ấn bản 6 tháng mới nhất về Triển vọng Kinh tế Thế giới, Ngân hàng Thế giới cảnh báo rủi ro phục hồi vẫn còn khiêm tốn nếu các nhà hoạch định chính sách không có hành động quyết đoán để ngăn chặn đại dịch và thực hiện các cải cách thân thiện, tạo thuận lợi cho đầu tư.
Theo tổ chức tài chính quốc tế, mặc dù nền kinh tế toàn cầu đã khởi động lại sau mức giảm 4,3% được ghi nhận vào năm 2020, nhưng đại dịch COVID-19 đã gây ra thiệt hại nặng nề về bệnh tật, tử vong và đẩy hàng triệu người vào nghèo đói. Hoạt động kinh tế cũng có nguy cơ bị chậm lại và thu nhập giảm đáng kể trong nhiều tháng tới.
WB cho biết, ưu tiên trước mắt của các nhà hoạch định chính sách là kiểm soát sự lây lan của virus Corona và nhanh chóng tổ chức các chiến dịch tiêm chủng quy mô lớn. Để hỗ trợ phục hồi, các nhà chức trách cũng phải thúc đẩy một chu kỳ đầu tư thúc đẩy tăng trưởng bền vững và ít phụ thuộc vào nợ công.
Những thách thức ghê gớm
Theo ông David Malpass, Chủ tịch Ngân hàng Thế giới, khi nền kinh tế toàn cầu dường như đang hướng tới một sự phục hồi chậm chạp, các nhà hoạch định chính sách phải đối mặt với những thách thức khó khăn - có thể là sức khỏe cộng đồng, quản lý nợ, chính sách tài khóa, hành động của các ngân hàng trung ương hoặc cải cách cơ cấu - để bảo đảm rằng động lực vẫn còn mong manh này được củng cố và tạo nền tảng cho tăng trưởng vững chắc.
Để khắc phục hậu quả của đại dịch và đối mặt với những khó khăn trong đầu tư, ông Malpass nhấn mạnh cần phải thúc đẩy mạnh mẽ các nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh, tăng tính linh hoạt của thị trường lao động và sản phẩm, nâng cao tính minh bạch.
Các nền kinh tế đang phát triển bị gián đoạn nghiêm trọng nhất
Theo Ngân hàng Thế giới, sự suy giảm của nền kinh tế toàn cầu vào năm 2020 dự kiến sẽ ít nghiêm trọng hơn một chút so với dự kiến, chủ yếu là do sự suy giảm ít hơn ở các nền kinh tế tiên tiến và sự phục hồi mạnh mẽ hơn ở Trung Quốc.
Ngược lại, hoạt động kinh tế lại khó hơn dự kiến ở hầu hết các thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển.
Ông Carmen Reinhart, Phó Chủ tịch kiêm nhà Kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới, đánh giá: Những điểm yếu tài chính của hầu hết các quốc gia này cũng sẽ phải được giải quyết, vì các hộ gia đình và doanh nghiệp dễ bị tổn thương lại bị ảnh hưởng tiêu cực bởi các cú sốc tăng trưởng.
Triển vọng ngắn hạn "rất không chắc chắn"
Tổ chức tài chính quốc tế WB dự báo triển vọng ngắn hạn rất không chắc chắn, với các kịch bản tăng trưởng khác nhau vẫn có thể xảy ra.
Theo một kịch bản bi quan về sự gia tăng liên tục các ca lây nhiễm và sự chậm trễ trong việc triển khai tiêm phòng vaccine, nền kinh tế thế giới chỉ có thể lấy lại 1,6% vào năm 2021. Ngược lại, trong trường hợp kiểm soát được đại dịch và tăng tốc triển khai tiêm chủng, tốc độ tăng trưởng có thể đạt gần 5%.
Sự phục hồi ở các nền kinh tế tiên tiến đã kết thúc vào quý 3 năm 2020, bị kìm hãm bởi tình trạng gia tăng số ca lây nhiễm COVID-19, làm dấy lên lo ngại về sự phục hồi chậm và khó khăn. Sau khi giảm ước tính ở mức 3,6% vào năm 2020, GDP của Mỹ dự kiến sẽ phục hồi lên 3,5% vào năm 2021. Khu vực đồng Euro dự kiến sẽ tăng trưởng 3,6% vào năm 2021, sau khi giảm 7,4% vào năm 2020. Tại Nhật Bản, hoạt động kinh tế dự kiến sẽ tăng 2,5% vào năm 2021, sau khi giảm 5,3% vào năm 2020.
Tổng GDP của các thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển, bao gồm cả Trung Quốc, dự kiến sẽ tăng trưởng 5% vào năm 2021, sau khi giảm 2,6% vào năm 2020. Kinh tế Trung Quốc dự kiến sẽ tăng 7,9%, so với 2% vào năm 2020. Trừ Trung Quốc, dự báo của nhóm các nền kinh tế đang phát triển sẽ tăng 3,4% vào năm 2021 sau khi giảm 5% vào năm 2020. Hoạt động ở các nền kinh tế thu nhập thấp sẽ tăng 3,3% vào năm 2021, sau khi giảm 0,9% vào năm 2020.
Tác động khuếch đại của đại dịch đối với nợ công
Các phân tích trong ấn bản mới nhất của Triển vọng Kinh tế Toàn cầu tập trung vào tác động khuếch đại của đại dịch COVID-19 đối với sự tích tụ nợ; tác động có thể có của nó đối với tăng trưởng dài hạn, nếu không có các cải cách phối hợp; và những rủi ro liên quan đến việc sử dụng chính sách tiền tệ của nhóm các nền kinh tế đang phát triển dưới hình thức các chương trình mua tài sản.
Ông Ayhan Kose, Quyền Phó Chủ tịch Ngân hàng Thế giới về Tăng trưởng Công bằng, Tài chính và Thể chế, cho biết: “Đại dịch đã làm trầm trọng thêm rủi ro nợ ở các thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển, vì rủi ro tăng trưởng chậm chạp càng làm gia tăng gánh nặng nợ và làm xói mòn khả năng bảo đảm nợ của các nước đi vay”. Ông Kose kêu gọi cộng đồng quốc tế "hành động nhanh chóng và quyết đoán để ngăn chặn tình trạng nợ công tích tụ gần đây dẫn đến các cuộc khủng hoảng nợ nối tiếp. "Các nước đang phát triển không thể chịu thêm một thập kỷ mất mát nữa" – Quyền Phó Chủ tịch Ngân hàng Thế giới nêu rõ.
Giống như các cuộc khủng hoảng nghiêm trọng trong quá khứ, đại dịch COVID-19 được đánh giá là sẽ có tác động lâu dài đến hoạt động kinh tế toàn cầu. Tình trạng thiếu đầu tư, thiếu việc làm và giảm lực lượng lao động ở nhiều nền kinh tế tiên tiến có nguy cơ làm việc sụt giảm tốc độ tăng trưởng toàn cầu dự kiến sẽ mạnh trong thập kỷ tới.
Tăng cường các đòn bẩy để tăng trưởng công bằng và bền vững
Theo đánh giá từ kinh nghiệm của Ngân hàng Thế giới, nền kinh tế thế giới sẽ bước vào một thập kỷ hoạt động đáng thất vọng, trừ khi các nhà hoạch định chính sách đưa ra cải cách toàn diện để tăng cường các đòn bẩy cần thiết cho tăng trưởng công bằng và bền vững. Theo đó, các nhà hoạch định chính sách phải tiếp tục hỗ trợ sự phục hồi bằng cách loại bỏ dần các chính sách hỗ trợ thu nhập để tạo thuận lợi cho các biện pháp củng cố tăng trưởng.
Về dài hạn, các thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển sẽ cần áp dụng các chính sách để cải thiện các dịch vụ y tế và giáo dục, cơ sở hạ tầng kỹ thuật số, khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu cũng như các hoạt động kinh doanh và quản trị để tăng sự tàn phá kinh tế của đại dịch, nhưng cũng để giảm nghèo và thúc đẩy thịnh vượng chung.
Trong bối cảnh tài khóa bấp bênh và nguy cơ nợ nần chồng chất, Ngân hàng Thế giới tin rằng cải cách thể chế để kích thích tăng trưởng hữu cơ sẽ đặc biệt quan trọng. Các nhà đầu tư nhìn chung đánh giá cao lợi ích cho tăng trưởng của các nỗ lực cải cách, điều này có nghĩa là điều chỉnh tăng các dự báo dài hạn và sự gia tăng dòng đầu tư.
Châu Phi dự kiến sẽ tăng trưởng với tốc độ 2,7% vào năm 2021
Ở châu Phi, theo ước tính mới nhất hiện có, tăng trưởng ở châu Phi cận Sahara giảm 3,7% vào năm 2020 do gián đoạn hoạt động kinh tế vì đại dịch COVID-19 . Do đó, thu nhập bình quân đầu người đã giảm 6,1% và mức sống trung bình đã giảm trở lại mức đã được ghi nhận hơn một thập kỷ trước ở ¼ số quốc gia trong khu vực.
Theo tổng hợp khu vực cho khu vực châu Phi cận Sahara, hoạt động kinh tế trong khu vực dự kiến sẽ tăng trưởng với tốc độ 2,7% vào năm 2021.
Ngoài ra, triển vọng của châu Phi cận Sahara có một số rủi ro bất lợi. Tăng trưởng ở các đối tác thương mại lớn có thể thấp hơn dự kiến. Việc phân phối vaccine COVID-19 trên quy mô lớn trong khu vực có thể gặp nhiều trở ngại, bao gồm cơ sở hạ tầng giao thông chưa đầy đủ và hệ thống y tế thiếu năng lực. Không những thế, những thách thức này, càng trở nên trầm trọng hơn do thiên tai, chẳng hạn như đợt lũ lụt gần đây gây thiệt hại trên diện rộng, và gia tăng tình trạng mất an ninh, đặc biệt là ở khu vực Sahel, khiến cho quá trình phục hồi có thể bị chậm lại./.