Năm 2009, dưới sự lãnh đạo của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và cấp ủy các cấp, công tác kiểm tra, giám sát đã đạt được những kết quả quan trọng, góp phần tích cực cùng toàn Ðảng, toàn dân vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, hoàn thành tương đối toàn diện các mục tiêu đề ra, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Ðại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Ðảng.
Cấp ủy các cấp đã có chuyển biến tích cực trong nhận thức và trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng.
- Năm 2009, Ban Bí thư ban hành 10 quyết định, kết luận về công tác kiểm tra, giám sát trong Ðảng, như Thông báo kết luận số 226-TB/T.Ư về tăng cường, phổ biến công tác kiểm tra, giám sát của Ðảng; Kết luận số 59-KL/T.Ư về chế độ, chính sách phụ cấp thâm niên nghề đối với cán bộ, công chức ngành kiểm tra Ðảng; Quyết định 222-QÐ/T.Ư về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy chuyên trách tham mưu giúp việc tỉnh ủy, thành ủy (trong đó có cơ quan ủy ban kiểm tra); 7 Quy chế phối hợp giữa Ủy ban Kiểm tra Trung ương với tổ chức đảng có liên quan trong việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng (Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Biên tập Báo Nhân Dân, Văn phòng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, Ðảng đoàn Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; các ban cán sự đảng: Kiểm toán Nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Ðầu tư). Cấp ủy các cấp đã tổ chức nghiên cứu, quán triệt các quy định, hướng dẫn của Trung ương, đồng thời ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế, quy trình và chương trình hành động của cấp mình về công tác kiểm tra, giám sát; chủ trì tổng kết công tác kiểm tra, giám sát của địa phương, đơn vị. Việc ban hành các quy định trên đã tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kiểm tra, giám sát; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tạo chuyển biến, nâng cao nhận thức về hoạt động kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng; kiện toàn tổ chức bộ máy cơ quan ủy ban kiểm tra và thực hiện chế độ, chính sách đối với cán bộ làm công tác kiểm tra.
- Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành Chương trình kiểm tra số 97-CTr/T.Ư, ngày 23-12-2008. Trong đó, Bộ Chính trị kiểm tra việc lãnh đạo, chỉ đạo về đổi mới phương thức lãnh đạo của Ðảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị; kiểm tra việc lãnh đạo, chỉ đạo về đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy nhà nước; kiểm tra việc lãnh đạo, chỉ đạo về sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước. Ban Bí thư giao Ủy ban Kiểm tra Trung ương kiểm tra việc lãnh đạo, chỉ đạo thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong chi tiêu mua sắm tài sản và sử dụng ngân sách Nhà nước trong việc tổ chức các đoàn cán bộ đi công tác nước ngoài, trong tiếp nhận, quản lý và phân bổ nguồn tiền ủng hộ khắc phục hậu quả thiên tai, người nghèo, các hoạt động từ thiện khác và việc quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên, khoáng sản đối với 9 tỉnh ủy, thành ủy, ban cán sự đảng, Ðảng đoàn trực thuộc Trung ương.
Nội dung chương trình kiểm tra, giám sát của cấp ủy các cấp ngoài thực hiện theo Chương trình của Trung ương, đã tập trung kiểm tra việc lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện chủ trương của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị, quy định, kết luận của cấp ủy cấp trên và của cấp mình về phát triển kinh tế - xã hội; việc chấp hành nguyên tắc tổ chức của Ðảng, giữ gìn đoàn kết nội bộ, phẩm chất đạo đức, lối sống của đảng viên.
Qua kết quả kiểm tra việc lãnh đạo, chỉ đạo thực hành tiết kiệm, chống lãng phí cho thấy, bên cạnh những kết quả đạt được trong việc chấp hành quy định, chế độ, chính sách của Ðảng và Nhà nước về các nội dung trên, còn một số cấp ủy nhận thức chưa đầy đủ về trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo, có những vi phạm, khuyết điểm trong việc tổ chức thực hiện. Trong chi tiêu mua sắm tài sản còn chênh lệch nhiều giữa dự toán và quyết toán. Việc tổ chức đấu thầu, lựa chọn nhà thầu chưa khách quan, có hiện tượng thông đồng giữa bên mua và bên bán, mua theo phương thức chào giá cạnh tranh nhưng chào giá bằng giá dự toán; công tác quản lý tài chính, tài sản còn thiếu chặt chẽ... Một số địa phương, đơn vị tổ chức các đoàn cán bộ đi công tác nước ngoài chưa có hiệu quả, thanh toán không đúng chế độ, không có báo kết quả sau mỗi chuyến đi... Hệ thống văn bản quản lý đối với Quỹ Vì người nghèo và Quỹ Cứu trợ còn thiếu và chậm ban hành (vận động, tiếp nhận, sử dụng, phân phối...); một số nơi để số lượng tiền tồn quỹ lớn, sử dụng quỹ không đúng mục đích, không đúng đối tượng, chấp hành chưa đúng quy định của Luật Kế toán... Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát trong quản lý, sử dụng, khai thác khoáng sản thiếu kịp thời dẫn đến vi phạm kéo dài nhưng việc chỉ đạo xử lý chưa triệt để.
Ủy ban Kiểm tra Trung ương và ủy ban kiểm tra các cấp đã triển khai thực hiện đồng đều và toàn diện các nhiệm vụ do Ðiều lệ Ðảng quy định và nhiệm vụ cấp ủy giao, tính chất, mức độ các cuộc kiểm tra sâu sát hơn, quyết liệt hơn.
Xác định kiểm tra đảng viên và tổ chức đảng cấp dưới khi có dấu hiệu vi phạm là nhiệm vụ trọng tâm, ủy ban kiểm tra các cấp đã kiểm tra được gần 15 nghìn đảng viên và bốn nghìn tổ chức đảng có dấu hiệu vi phạm, trong đó Ủy ban Kiểm tra Trung ương kiểm tra 40 đảng viên thuộc diện Trung ương và cấp ủy cấp dưới quản lý và 19 tổ chức đảng. Kiểm tra gần 42 nghìn tổ chức đảng cấp dưới thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và hơn 10 nghìn tổ chức đảng cấp dưới về thi hành kỷ luật trong Ðảng, trong đó Ủy ban Kiểm tra Trung ương kiểm tra việc đối với 14 tổ chức đảng về thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật trong đảng. Giải quyết tố cáo đối với gần bốn nghìn lượt đảng viên và 157 tổ chức đảng, trong đó Ủy ban Kiểm tra Trung ương giải quyết tố cáo đối với 28 lượt đảng viên là cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý và một tổ chức đảng. Giải quyết gần 400 trường hợp khiếu nại kỷ luật đảng. Kiểm tra hơn 1.200 tổ chức đảng về thu chi ngân sách, sản xuất kinh doanh và xây dựng cơ bản. Các tổ chức đảng đã giám sát hơn 113 nghìn đảng viên và gần 16 nghìn tổ chức đảng, trong đó Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã giám sát đối với 24 tổ chức đảng cấp dưới và một số đảng viên là cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý; qua giám sát đã chuyển sang kiểm tra có dấu hiệu vi phạm hơn 2.300 đảng viên và gần 150 tổ chức đảng; kết quả giám sát có tác dụng trong việc cảnh báo, ngăn chặn, phòng ngừa vi phạm đối với tổ chức đảng và đảng viên, là một trong những nguyên nhân đảng viên và tổ chức đảng bị kỷ luật, đảng viên bị tố cáo giảm so với năm 2008. Việc thi hành kỷ luật đối với đảng viên và tổ chức đảng bảo đảm đúng phương hướng, phương châm, nguyên tắc, quy trình, thủ tục theo quy định của Ðảng.
Ủy ban Kiểm tra Trung ương và ủy ban kiểm tra các cấp chủ động, tích cực, nỗ lực tham mưu, giúp Bộ Chính trị, Ban Bí thư, cấp ủy các cấp thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ kiểm tra, giám sát theo Ðiều 30, Ðiều lệ Ðảng quy định và các đề án, chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm của Ban Chấp hành Trung ương về tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của Ðảng. Ủy ban Kiểm tra Trung ương xây dựng công phu, nghiêm túc, có chất lượng, hoàn thành theo đúng thời gian Ðề án Chiến lược công tác kiểm tra, giám sát của Ðảng đến năm 2020; Ðề án Luân chuyển cán bộ lãnh đạo, quản lý các ngành, các cấp về làm công tác kiểm tra, giám sát và luân chuyển lãnh đạo ủy ban kiểm tra các cấp sang công tác ở các ngành, các cấp để đào tạo, bồi dưỡng, tạo nguồn cán bộ kiểm tra; Báo cáo kết quả công tác kiểm tra, giám sát theo Quy chế làm việc của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư; Báo cáo kết quả theo Chương trình kiểm tra của Bộ Chính trị, Ban Bí thư năm 2009 và các đề án khác được Bộ Chính trị, Ban Bí thư giao.
Công tác xây dựng ngành kiểm tra có chuyển biến tích cực. Tổ chức bộ máy cơ quan ủy ban kiểm tra các tỉnh ủy, thành ủy được thống nhất trong toàn quốc. Ðội ngũ cán bộ kiểm tra các cấp tiếp tục tiêu chuẩn hóa, được bổ nhiệm vào ngạch, bậc kiểm tra kiểm tra viên, kiểm tra viên chính, kiểm tra viên cao cấp, có chế độ phụ cấp nghề, phụ cấp thâm niên; nhiều địa phương có chế độ phụ cấp hàng tháng cho cán bộ kiểm tra chuyên trách của đảng ủy cơ sở xã, phường, thị trấn; tổ chức nhiều lớp bồi dưỡng, tập huấn nghiệp vụ về công tác kiểm tra, giám sát. Ủy ban Kiểm tra Trung ương thành lập Ban tuyên truyền, ban hành Quy chế Người phát ngôn, cung cấp hoặc thông báo thông tin về hoạt động kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng; ban hành Hướng dẫn về công tác kiểm tra, giám sát, công tác nhân sự ủy ban kiểm tra phục vụ Ðại hội Ðảng các cấp.
Tuy nhiên, công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng trong năm 2009 còn một số hạn chế:
- Một số cấp ủy, tổ chức đảng, người đứng đầu cấp ủy nhận thức chưa đầy đủ về công tác kiểm tra, giám sát theo Ðiều 30 và Ðiều 32 Ðiều lệ Ðảng, vẫn còn tình trạng ngại hoặc không muốn kiểm tra đơn vị mình, chưa gắn chức năng lãnh đạo với chức năng kiểm tra, giám sát nên chưa quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ này. Tình trạng tham nhũng, lãng phí, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống chưa được ngăn chặn và đẩy lùi đang là thách thức lớn đối với công tác xây dựng Ðảng. Tình hình chấp hành Ðiều lệ, Nghị quyết, Chỉ thị của Ðảng thực hiện chưa nghiêm, có nơi còn vi phạm. Công tác tự kiểm tra, tự phê bình và phê bình còn yếu, hiện tượng nể nang, né tránh, ngại va chạm, dân chủ hình thức đang là trở ngại và gây khó khăn cho công tác kiểm tra, giám sát.
- Việc thực hiện các nhiệm vụ kiểm tra, giám sát do Ðiều lệ Ðảng quy định chưa đồng đều ở mỗi cấp, kết quả kiểm tra đảng viên và tổ chức đảng cấp dưới có dấu hiệu vi phạm, nhất là đảng viên là cấp ủy viên cùng cấp, cán bộ diện cấp ủy quản lý chưa phản ánh đúng với thực tế vi phạm và yêu cầu nhiệm vụ hiện nay. Thực hiện nhiệm vụ giám sát tuy có tiến bộ nhưng vẫn còn lúng túng, chất lượng, hiệu quả chưa cao.
- Ở một số nơi, việc xử lý vi phạm kỷ luật đảng còn kéo dài, chưa đồng bộ giữa kỷ luật đảng với kỷ luật về chính quyền. Một số cấp ủy chưa kịp thời, kiên quyết trong chỉ đạo thu hồi tiền, tài sản bị chiếm dụng, thất thoát, tham nhũng, khắc phục hậu quả sai phạm về kinh tế còn chậm.
- Sự phối hợp giữa ủy ban kiểm tra và các cơ quan chức năng, các cơ quan bảo vệ pháp luật để tạo sự đồng thuận trong xem xét, đánh giá, kết luận ở một số nơi còn hạn chế.
Năm 2010 là năm tiến hành kỷ niệm nhiều sự kiện lịch sử trọng đại của đất nước: 80 năm Ngày thành lập Ðảng, 35 năm Giải phóng hoàn toàn miền nam thống nhất đất nước, 65 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9, 120 năm Ngày sinh của Bác Hồ kính yêu, năm tổ chức đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Ðại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Ðảng. Công tác kiểm tra, giám sát phải bám sát nhiệm vụ chính trị của đất nước, địa phương, đơn vị. Ủy ban kiểm tra các cấp thực hiện toàn diện các nhiệm vụ theo quy định của Ðiều lệ Ðảng và nhiệm vụ do cấp ủy giao, xác định phục vụ đại hội đảng bộ các cấp là nhiệm vụ trọng tâm, trong đó khâu then chốt là phối hợp với các ban đảng giúp cấp ủy các cấp chuẩn bị tốt nhân sự cấp ủy khóa mới và nhân sự đoàn đại biểu đi dự đại hội cấp trên, cụ thể là một số nhiệm vụ sau:
1- Tăng cường tuyên truyền phổ biến công tác kiểm tra, giám sát của Ðảng theo Thông báo kết luận số 226-TB/T.Ư của Ban Bí thư, tạo sự chuyển biến sâu sắc trong nhận thức, ý thức trách nhiệm của cấp ủy, người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên và nhân dân về hoạt động kiểm tra, giám sát của Ðảng; tăng cường sự đoàn kết, thống nhất, kỷ cương, kỷ luật trong Ðảng, sự đồng thuận trong xã hội. Ủy ban kiểm tra các cấp chủ động, tích cực phối hợp với các cơ quan đài, báo trung ương và địa phương, Tạp chí Kiểm tra để viết tin, bài, cung cấp thông tin, tuyên truyền các văn bản của Ðảng về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng; kết quả các cuộc kiểm tra, giám sát; giới thiệu những tập thể, cá nhân điển hình trong công tác kiểm tra, giám sát.
2- Cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp tập trung kiểm tra, giám sát người đứng đầu các cấp, các ngành về chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống, thực hiện chức trách nhiệm vụ được giao, tính tiên phong, gương mẫu của người lãnh đạo để nắm chắc, đánh giá đúng tình hình tổ chức đảng và đảng viên, nhất là đảng viên dự kiến tham gia cấp ủy nhiệm kỳ này. Tổ chức đảng phải rà soát lại các vụ việc còn tồn đọng, có bức xúc, còn trăn trở trong Ðảng để chỉ đạo thẩm tra, xác minh, kết luận để phục vụ đại hội đảng bộ các cấp. Tập trung giải quyết kịp thời tố cáo tổ chức đảng và đảng viên để kết luận rõ ràng, minh bạch trước khi tiến hành đại hội Ðảng.
3- Ủy ban kiểm tra các cấp tăng cường hơn nữa tính chủ động trong việc thực hiện các nhiệm vụ theo quy định của Ðiều lệ Ðảng, thực hiện chức năng tham mưu cho cấp ủy và nhiệm vụ cấp ủy giao. Tiếp tục đổi mới phương pháp kiểm tra, tăng cường sự chỉ đạo, hướng dẫn của ủy ban kiểm tra cấp trên đối với ủy ban kiểm tra cấp dưới; phối hợp với các ban của cấp ủy và các cơ quan có liên quan để tạo sự thống nhất, đồng bộ trong công tác kiểm tra, giám sát; phát huy vai trò của các tổ chức trong hệ thống chính trị trong công tác giám sát, kiểm tra và thi hành kỷ luật trong Ðảng để nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác kiểm tra.
4- Coi trọng việc kiện toàn tổ chức bộ máy ủy ban kiểm tra các cấp theo mô hình thống nhất từ Trung ương đến cấp huyện và tương đương. Quan tâm hơn nữa đến công tác đào tạo, quy hoạch, luân chuyển, chế độ, chính sách cán bộ làm công tác kiểm tra, giám sát. Ðẩy mạnh việc thực hiện Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra có bản lĩnh chính trị, có phẩm chất đạo đức và năng lực công tác, phương pháp ứng xử có văn hóa trong công tác kiểm tra, giám sát, bảo đảm thực hiện có chất lượng và hiệu quả nhiệm vụ được giao, xứng đáng với sự ghi nhận của Ðảng đối với ngành kiểm tra: "Tuyệt đối trung thành, đoàn kết, trung thực, liêm khiết, kỷ cương và tận tụy".