Cách trung tâm huyện Quan Sơn 53 km về phía Tây, Cửa khẩu Na Mèo - Nậm Xôi được chính phủ 2 nước Việt Nam - Lào chính thức công bố là Cửa khẩu quốc tế từ năm 2004. Đây là cửa khẩu quốc tế duy nhất của Thanh Hóa diễn ra các hoạt động giao thương chủ yếu giữa Việt Nam nói chung và của tỉnh Thanh Hóa nói riêng với các tỉnh Bắc Lào.
 |
| Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Na Mèo. |
Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Na Mèo được giao nhiệm vụ quản lý, bảo vệ 37,376km đường biên giới; quản lý hoạt động xuất nhập cảnh; thực hiện công tác đối ngoại biên phòng; bảo đảm an ninh - trật tự các xã Sơn Thủy, Na Mèo (huyện Quan Sơn). Thông qua cửa khẩu, nhân dân hai bên biên giới không chỉ giao lưu, buôn bán, trao đổi hàng hóa mà còn có thể cùng nhau tham gia hoạt động văn hóa cộng đồng mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc của hai nước Việt Nam - Lào.
Hiện nay, các loại hàng hóa phổ biến thường được lưu thông qua cửa khẩu Na Mèo có thể kể đến như hàng hóa xuất khẩu: vật liệu xây dựng, các loại phương tiện máy móc, xăng, dầu,... hàng nhập khẩu thường thấy như gỗ xẻ, dực liệu, quặng, nông sản,... Với lưu lượng người và hàng hóa thông quan mỗi ngày, các cơ quan chức năng tại cửa khẩu đã tăng cường phối hợp để làm tốt công tác kiểm soát xuất nhập cảnh, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, người dân thông quan nhanh chóng.
Cửa khẩu Quốc tế Na Mèo đã từng bước đổi mới cải cách thủ tục hành chính, áp dụng khoa học - công nghệ thông tin trong quản lý kiểm soát xuất nhập tại cửa khẩu, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động lưu thông, góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Việc áp dụng thực hiện tờ khai điện tử và hệ thống 3M đọc hộ chiếu giúp rút ngắn thời gian làm thủ tục xuất nhập cảnh xuống còn 1 phút/hành khách so với trước là 5 phút/hành khách.
Những cải cách trên đã tạo điều kiện thu hút được nhiều lượt khách du lịch, doanh nghiệp đầu tư phát triển thương mại. Trong năm 2023 và quý I-2024, Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Na Mèo đã làm thủ tục xuất cảnh cho 25.517 lượt người, 9.550 lượt phương tiện; nhập cảnh cho 25.725 lượt người, 9.535 lượt phương tiện.
 |
| Cửa khẩu Quốc tế Na Mèo cùng với cử khẩu Nậm Xôi thuộc địa bàn huyện Viêng Xay, tỉnh Hủa Phăn là cửa ngõ giao thương quan trọng giữa 2 nước Việt Nam – Lào, 2 tỉnh Thanh Hóa – Hủa Phăn. |
Đặc biệt, nhằm tạo điều kiện thuận lợi thúc đẩy giao thương qua lại tại cửa khẩu, góp phần đẩy mạnh hợp tác phát triển kinh tế xã hội giữa 2 tỉnh Thanh Hóa – Hủa Phăn và 2 huyện Quan Sơn – Viêng Xay, chính quyền địa phương 2 bên biên giới đều rất chú trọng đến công tác đảm bảo quốc phòng – an ninh, giữ vững trật tự an toàn xã hội, phối hợp đấu tranh phòng chống tội phạm, cùng nhau xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị. Theo đó, các lực lượng chức năng của hai tỉnh đã tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, phối hợp trao đổi thông tin, nắm bắt tình hình, đấu tranh hiệu quả với các hoạt động xuất nhập cảnh trái phép, buôn lậu, gian lận thương mại trên khu vực biên giới. Nhờ đó đã tạo được môi trường ổn định, thu hút được nhiều lượt khách du lịch, doanh nghiệp đầu tư phát triển thương mại và người dân thông quan qua cửa khẩu. Trong năm 2023, Cửa khẩu Quốc tế Na Mèo đã làm thủ tục xuất nhập cảnh cho gần 37.000 lượt người, gần 9.000 lượt phương tiện; tổng giá trị kim ngạch xuất nhập nhẩu song phương đạt hơn 42,5 triệu USD, trong đó trị giá xuất khẩu đạt hơn 30 triệu USD; trị giá nhập khẩu đạt trên 12,5 triệu USD.
Có thể thấy, Cửa khẩu quốc tế Na Mèo chính là cửa khẩu quốc tế đường bộ quan trọng của tỉnh Thanh Hóa. Với sự nỗ lực, cải cách không ngừng, trong tương lai Cửa khẩu quốc tế Na Mèo sẽ có những bước tiến mới, mang đến những giá trị tích cực về mặt kinh tế, văn hóa, an ninh quốc phòng cho cả hai nước Việt Nam - Lào. Trong lộ trình phát triển kinh tế - xã hội, tỉnh Thanh Hóa phấn đấu và có kế hoạch xây dựng Khu Kinh tế cửa khẩu Na Mèo thành trung tâm giao thương hàng hóa giữa Thanh Hóa với Lào, nhất là các tỉnh Bắc Lào và vùng phụ cận./.