Múa xòe không chỉ là một điệu múa mà còn là linh hồn của văn hóa cộng đồng người Thái. Điệu xòe có mặt trong mọi sự kiện quan trọng, từ lễ hội mùa màng, đám cưới, đón khách quý đến các buổi sinh hoạt văn hóa. Vòng xòe là nơi mọi người tay trong tay, cùng bước nhịp nhàng theo tiếng khèn, tiếng chiêng ngân vang giữa núi rừng, thể hiện tinh thần đoàn kết, sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên.
Điệu xòe không phân biệt tuổi tác, giới tính, hay địa vị, ai cũng có thể tham gia. Mỗi người góp mặt trong vòng xòe đều mang theo tình cảm nồng hậu, sự chân thành, kết nối cộng đồng thành một khối bền chặt.
 |
| Các điệu xòe đều khởi nguồn từ hiện thực cuộc sống, của lao động sản xuất trong đời sống người Thái vùng Tây Bắc đất nước. |
Đa dạng sắc thái trong điệu xòe
Múa xòe Thái là một nghệ thuật dân gian độc đáo, có sự phong phú và đa dạng trong các điệu thức, mỗi điệu múa lại mang một nét đặc trưng riêng biệt, phản ánh rõ nét đời sống, tâm hồn và ước mơ của cộng đồng người Thái. Các điệu múa xòe như xòe khăn, xòe quạt, xòe nón, xòe vòng và xòe sạp không chỉ là những điệu múa đẹp mắt mà còn mang trong mình thông điệp về tình đoàn kết, sự gắn bó giữa con người với con người, giữa con người và thiên nhiên, đồng thời tôn vinh vẻ đẹp và giá trị lao động của cộng đồng người Thái.
Điệu xòe khăn là một trong những điệu múa biểu trưng cho sự duyên dáng và mềm mại của phụ nữ Thái. Những chiếc khăn lụa trắng tinh khôi, mỏng manh và nhẹ nhàng, được các thiếu nữ uốn lượn trong tay, tạo nên những đường cong mềm mại như những đám mây bồng bềnh trên bầu trời rộng lớn của núi rừng Tây Bắc. Mỗi động tác của xòe khăn không chỉ là sự uyển chuyển, mà còn thể hiện vẻ đẹp thanh thoát, tựa như những làn sóng nhẹ nhàng vỗ về khắp mọi ngõ ngách của không gian lễ hội. Cùng với những bước nhảy khéo léo, điệu múa xòe khăn gợi lên sự thanh thoát, hòa quyện giữa con người và thiên nhiên, một nét đẹp đặc trưng của người con gái Thái.
Xòe quạt, không kém phần quyến rũ, điệu xòe quạt mang trong mình sự uyển chuyển, mềm mại nhưng cũng không thiếu phần mạnh mẽ, đầy sức sống. Những chiếc quạt xòe rộng, được cầm trong tay các thiếu nữ, không chỉ làm nổi bật vẻ đẹp duyên dáng của họ mà còn biểu trưng cho một tinh thần tự do, phóng khoáng. Mỗi cánh quạt khi mở ra, tựa như những cánh hoa mềm mại khoe sắc, cùng những bước chân nhịp nhàng, những cánh quạt xoay tròn, tạo thành một khung cảnh huyền bí, đầy mê hoặc. Trong điệu xòe quạt, người tham gia không chỉ thể hiện được sự duyên dáng mà còn làm nổi bật phẩm hạnh, sự mộc mạc nhưng không kém phần sang trọng của con gái Thái.
Xòe nón, điệu xòe là sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật múa và hình ảnh người phụ nữ lao động cần cù, tần tảo. Những chiếc nón lá được dùng làm đạo cụ, khi được nâng lên, hạ xuống một cách điệu nghệ, không chỉ là biểu tượng của người lao động mà còn gửi gắm một thông điệp sâu sắc về khát vọng vươn lên, về sự cần cù, chịu khó của người phụ nữ Thái. Điệu xòe nón cũng là sự thể hiện sự quý trọng và trân trọng lao động sản xuất, đồng thời là sự tri ân đối với đất đai, thiên nhiên đã nuôi dưỡng và mang lại cuộc sống ấm no cho người dân. Trong vòng xòe nón, mỗi cử chỉ của các cô gái, mỗi lần nhấc cao chiếc nón đều mang theo khát vọng về một cuộc sống đầy đủ, ấm no, đồng thời tôn vinh những giá trị lao động truyền thống, là minh chứng cho sự bền bỉ và kiên cường của cộng đồng Thái.
Xòe sạp, mang đến một không khí hết sức sôi động và vui tươi. Điệu múa này diễn ra trên mặt đất với những cây sạp tre được gõ nhịp đều, tạo ra một bản hòa âm sống động của cộng đồng. Trong điệu xòe sạp, mỗi bước chân của người múa như hòa cùng nhịp gõ của sạp, gợi lên hình ảnh lao động cần mẫn, đầy ắp âm thanh và động tác khỏe khoắn, minh chứng cho sự năng động và quyết tâm trong công việc. Không gian múa sạp luôn ngập tràn tiếng cười nói, sự hứng khởi và tinh thần đoàn kết của cả cộng đồng. Đây là điệu múa mà mọi người có thể tham gia, từ già đến trẻ, từ phụ nữ đến nam giới, cùng nhau tạo nên một không khí đầm ấm, thân mật và tràn đầy niềm vui.
Mỗi điệu múa xòe Thái đều chứa đựng trong đó những câu chuyện sinh động về cuộc sống lao động, những ước mơ giản dị nhưng đầy khát vọng của người dân Tây Bắc. Với tất cả sự đa dạng, phong phú và tinh tế, múa xòe Thái không chỉ là một biểu tượng nghệ thuật mà còn là minh chứng sống động cho một nền văn hóa phong phú, giàu bản sắc, là niềm tự hào của đồng bào dân tộc Thái và của đất nước Việt Nam.
Hội xòe – Nơi kết nối và sẻ chia
Tham gia hội xòe, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng những điệu múa đằm thắm mà còn trực tiếp hòa mình vào vòng xòe rộn ràng. Tay trong tay với những thiếu nữ Thái duyên dáng, nhún bước theo nhịp trống, nhịp khèn, mọi người như quên đi mọi khoảng cách, cùng cất tiếng hát ca ngợi vẻ đẹp của tình yêu, tình bạn, và cuộc sống.
Những bài hát như “Inh lả ơi” hay “Múa xòe hoa” vang lên khiến cả không gian như bừng sáng, gợi lên sự ấm áp và gắn bó. Đó là khoảnh khắc con người tìm về cội nguồn, trân trọng những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
 |
| Xòe Thái - nơi tình đoàn kết và vẻ đẹp lao động hòa quyện trong từng bước nhảy. |
Trải qua bao thăng trầm lịch sử, điệu xòe Thái vẫn giữ được sức sống mạnh mẽ trong đời sống cộng đồng. Năm 2021, nghệ thuật xòe Thái đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là niềm tự hào không chỉ của người Thái mà còn của cả dân tộc Việt Nam.
Để bảo tồn và phát huy giá trị của xòe Thái, các cấp chính quyền và cộng đồng đã nỗ lực không ngừng. Những lớp truyền dạy múa xòe được mở ra, các lễ hội văn hóa được tổ chức thường niên, tạo cơ hội để nghệ thuật xòe lan tỏa sâu rộng hơn. Đồng thời, việc khuyến khích thế hệ trẻ tham gia cũng góp phần giữ lửa cho điệu xòe, để tiếng khèn, tiếng trống mãi ngân vang khắp núi rừng Tây Bắc.
Không chỉ là một loại hình nghệ thuật, xòe Thái còn là biểu tượng cho tình đoàn kết, lòng mến khách và sự gắn bó của đồng bào Tây Bắc. Qua những vòng xòe, mọi người tìm thấy sự sẻ chia, niềm vui, và cả những ước vọng về một cuộc sống an lành, hạnh phúc.
Xòe Thái, với tất cả vẻ đẹp và ý nghĩa sâu sắc, chính là hồn thiêng giữa đại ngàn, là nét chấm phá rực rỡ trong bức tranh văn hóa Việt Nam. Vòng xòe cứ thế lớn dần, ôm trọn không chỉ người Thái mà cả những ai yêu mến và trân trọng di sản văn hóa của mảnh đất Tây Bắc anh hùng.