Theo quan niệm của người Lào (tỉnh Sơn La), làm nhà là một việc hệ trọng trong cuộc đời, bởi vậy khi làm xong ngôi nhà, họ phải chọn ngày lành tháng tốt để vào ngôi nhà mới. Đồng thời thực hiện các nghi lễ truyền thống để báo cáo với thần linh, tổ tiên về công việc của gia đình, và thể hiện mong muốn có được sự may mắn, tốt đẹp khi về sống trong ngôi nhà mới. Trong dịp này, con cháu và người dân làng xóm cùng nhau quây quần, chuẩn bị và vui chơi. Trải qua thời gian, phong tục này vẫn được đồng bào Lào duy trì.
Thông thường, gia chủ sẽ mời một già làng có uy tín với cộng đồng, am hiểu luật tục, được người dân bản làng kính trọng đại diện làm lễ vào nhà mới. Khi vào nhà mới, gia chủ chuẩn bị một số đồ dùng, vật dụng sinh hoạt hằng ngày, trong đó phải có 1 chõ đồ xôi. Việc đầu tiên khi vào nhà mới là chủ nhà mang chõ đặt lên bếp lửa và đồ xôi. Tiếp đó ngọn lửa hồng được thắp lên với ý nghĩa sẽ mang lại không khí ấm áp với gia đình trong ngôi nhà mới.
 |
| Chủ lễ thực hiện nghi thức cúng vào nhà mới. |
Trong phần Lễ, Chủ lễ thực hiện nghi thức mời các vị thần linh và tổ tiên về chứng giám, phù trợ con cháu khi vào ngôi nhà mới gặp nhiều may mắn... Lễ vật trong lễ vào nhà mới gồm: gà trống luộc, thủ lợn (tùy theo điều kiện kinh tế của gia chủ), nội tạng lợn, xôi nếp, rượu cần, rượu trắng, 2 cái chén.
Lúc này, thầy cúng được chủ nhà mời đến là bắt đầu khấn mời thần linh và tổ tiên về chứng giám, xin phù trợ cho gia chủ vào nhà mới gặp nhiều may mắn, sức khoẻ dồi dào, cây trồng thuận lợi, mùa vụ tốt tươi… Sau khi các thủ tục lễ hoàn tất, chủ nhà và người thân trong gia đình sẽ tới mời rượu từng người, cảm ơn các vị khách quý đã đến chung vui với gia đình. Trong không khí vui vẻ, hân hoan, khách mời cùng chung vui hòa mình với nhiều tiết mục văn nghệ dân gian đậm đà bản sắc của dân tộc Lào.
Ông Vì Thanh Nó (68 tuổi), dân tộc Lào tại huyện Sốp Cộp (Sơn La) chia sẻ: "Lễ về nhà mới của dân tộc Lào đã lưu truyền qua nhiều thế hệ người Lào. Giờ đây, được sự giúp đỡ của các cấp chính quyền địa phương, chúng tôi luôn ý thức về việc giữ gìn truyền thống này nói riêng và các nét đẹp văn hóa khác của dân tộc nói chung".
Bài, ảnh: N. Dương