Hệ thống hồ chứa thủy lợi tại Gia Lai vốn đóng vai trò vô cùng quan trọng, là yếu tố cốt lõi đảm bảo sự ổn định và phát triển của ngành nông nghiệp tại đây. Những hồ chứa lớn, với khả năng trữ nước vượt trội, không chỉ giúp duy trì nguồn nước tưới tiêu mà còn là 'lá chắn' bảo vệ vùng đất này khỏi nguy cơ hạn hán và lũ lụt.
Sứ mệnh của hệ thống hồ chứa thủy lợi trong việc chống chọi hạn hán
Gia Lai nằm trong vùng Tây Nguyên, nơi thường xuyên phải đối mặt với điều kiện thời tiết khắc nghiệt, nhất là mùa khô kéo dài. Chính vì vậy, việc quản lý và điều tiết nguồn nước trở thành nhiệm vụ cấp thiết để bảo đảm sự sống còn của ngành nông nghiệp. Các hệ thống hồ chứa thủy lợi tại Gia Lai, với những hồ lớn như Ayun Hạ, Ia Mơr, Plei Krông, đóng vai trò quan trọng trong việc trữ nước vào mùa mưa và cung cấp nước tưới tiêu vào mùa khô.
Hồ Ayun Hạ, một trong những hồ chứa lớn nhất tại Gia Lai, có sức chứa hơn 250 triệu m³ nước, là nguồn cung cấp nước tưới chủ đạo cho hàng nghìn hecta cây trồng trong vùng. Ngoài ra, hồ này còn đóng vai trò trong việc điều tiết nguồn nước cho sông Ayun, giúp giảm thiểu nguy cơ lũ lụt vào mùa mưa và hạn hán vào mùa khô.
 |
| Hồ chứa nước công trình Ayun Hạ, giúp giảm thiểu nhiều tác nhân bên ngoài ảnh hưởng đến mùa vụ ở Gia Lai |
Ông Trần Văn Minh, Giám đốc công ty quản lý hồ Ayun Hạ, cho biết: “Nhờ có hồ Ayun Hạ, chúng tôi có thể cung cấp nước tưới tiêu cho hơn 13.000 hecta cây trồng, chủ yếu là lúa và cà phê. Nếu không có nguồn nước từ hồ, người dân Gia Lai chắc chắn sẽ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng thiếu nước nghiêm trọng, nhất là trong những năm hạn hán kéo dài.”
Tác động của hồ chứa thủy lợi đến cây công nghiệp và cây lương thực
Gia Lai là địa bàn sản xuất nhiều loại cây công nghiệp chủ lực của Tây Nguyên, như cà phê, hồ tiêu, cao su, và cây lương thực như lúa. Những loại cây này đòi hỏi lượng nước lớn để phát triển, đặc biệt là trong giai đoạn mùa khô. Nhờ có hệ thống hồ chứa thủy lợi, các vùng trồng cà phê, hồ tiêu, và lúa tại Gia Lai đã có thể duy trì năng suất ổn định qua nhiều năm, ngay cả trong những mùa khô hạn kéo dài.
Cà phê và hồ tiêu là những sản phẩm chủ lực của Gia Lai, góp phần không nhỏ vào thu nhập của người dân và sự phát triển kinh tế địa phương. Hệ thống hồ chứa đã giúp cung cấp lượng nước tưới cần thiết cho các vườn cà phê trong giai đoạn cây cần nước nhất – khoảng từ tháng 12 đến tháng 4 hằng năm, khi mùa khô tại Tây Nguyên đạt đỉnh.
Bà Nguyễn Thị Mai Hoa, một nông dân trồng cà phê tại huyện Chư Sê, chia sẻ: “Nếu không có nguồn nước từ hồ chứa, vườn cà phê của chúng tôi chắc chắn không thể phát triển được. Những mùa khô trước đây, nếu không có nước tưới từ hồ Ayun Hạ, toàn bộ diện tích cà phê của chúng tôi có thể đã mất trắng.” Bà cũng cho biết thêm, hệ thống hồ chứa thủy lợi không chỉ giúp bảo đảm nguồn nước tưới mà còn làm giảm thiểu rủi ro dịch bệnh trên cây trồng nhờ duy trì độ ẩm ổn định trong suốt mùa khô.
Ngoài cà phê và hồ tiêu, cây lúa nước tại Gia Lai cũng phụ thuộc rất lớn vào hệ thống thủy lợi. Các hồ chứa như La Mơr và Plei Krông đã giúp cung cấp nước tưới cho hàng ngàn hecta lúa nước, giúp đảm bảo an ninh lương thực cho người dân trong vùng, đồng thời duy trì chất lượng lúa gạo, giúp tăng năng suất và nâng cao đời sống người dân.
Vai trò của hồ chứa thủy lợi trong ứng phó với biến đổi khí hậu
Biến đổi khí hậu ngày càng tác động nghiêm trọng đến Gia Lai nói riêng và khu vực Tây Nguyên nói chung. Tình trạng thời tiết cực đoan, hạn hán kéo dài và mưa lũ thất thường đã làm gia tăng áp lực lên hệ thống thủy lợi của tỉnh. Trước tình hình này, các hồ chứa không chỉ là nguồn cung cấp nước mà còn là hệ thống quản lý tài nguyên nước quan trọng, giúp bảo vệ người dân và cây trồng khỏi tác động của thiên tai.
Nhiều chuyên gia cho rằng, hệ thống hồ chứa tại Gia Lai đang đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết nước, giúp làm chậm tác động của biến đổi khí hậu. Ví dụ, hồ Ia Mơr, với dung tích hơn 180 triệu m³, không chỉ giúp chống hạn mà còn hỗ trợ điều tiết lũ, giúp giảm thiểu tác động của mưa lũ bất thường đến các vùng trồng trọt xung quanh.
Theo ông Phạm Văn Sơn, chuyên gia thủy lợi tại Gia Lai: “Nhờ hệ thống hồ chứa thủy lợi, chúng ta đã tránh được nhiều đợt hạn hán lớn và bảo vệ được diện tích trồng trọt khỏi tác động nghiêm trọng của biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, điều quan trọng là cần tiếp tục đầu tư nâng cấp các hồ chứa để có thể đối phó tốt hơn với những biến đổi thời tiết khắc nghiệt trong tương lai.”
Thách thức và giải pháp phát triển hệ thống hồ chứa thủy lợi tại Gia Lai
Dù hệ thống hồ chứa đã đóng góp rất lớn vào sự phát triển nông nghiệp, Gia Lai vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc bảo vệ và nâng cấp các hồ chứa hiện có. Cơ sở hạ tầng một số hồ chứa đã xuống cấp theo thời gian, trong khi nhu cầu về nước tưới tiêu ngày càng gia tăng do sự mở rộng diện tích trồng trọt.
Để khắc phục tình trạng này, chính quyền địa phương đã lên kế hoạch đầu tư vào nâng cấp và bảo trì các hồ chứa lớn, đồng thời xây dựng thêm các hồ chứa mới để tăng cường khả năng trữ nước và cung cấp cho nông nghiệp. Dự án nâng cấp hồ Ayun Hạ là một trong những ưu tiên hàng đầu của tỉnh, với mục tiêu tăng cường khả năng trữ nước và mở rộng diện tích tưới tiêu. Bên cạnh đó, việc hiện đại hóa hệ thống kênh mương dẫn nước từ các hồ chứa cũng là giải pháp quan trọng để đảm bảo nguồn nước được phân phối một cách hiệu quả.
 |
| Hình ảnh phản ánh sự đối lập giữa vùng đất khô cằn và cánh đồng lúa xanh tươi, nhấn mạnh những nỗ lực cải thiện hạ tầng thủy lợi để phát triển nông nghiệp |
Hồ chứa thủy lợi không chỉ là yếu tố cốt lõi trong việc phát triển nông nghiệp tại Gia Lai mà còn là “bức tường thành” bảo vệ khu vực này khỏi tác động của thiên tai và biến đổi khí hậu. Với vai trò quan trọng trong việc duy trì và điều tiết nguồn nước cho hàng ngàn hecta đất trồng, hệ thống hồ chứa đã giúp Gia Lai vượt qua những thách thức về khí hậu và môi trường, đồng thời tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của nông nghiệp trong tương lai.
Việc tiếp tục đầu tư vào hạ tầng thủy lợi sẽ không chỉ đảm bảo khả năng duy trì sản xuất trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng mà còn góp phần nâng cao đời sống và an sinh xã hội cho người dân Gia Lai.
Trước tình hình này, chính quyền Gia Lai đã đề xuất nhiều giải pháp nhằm bảo vệ và phát triển hệ thống hồ chứa. Trong đó, việc đầu tư nâng cấp các hồ chứa cũ và xây dựng thêm hồ mới đang là ưu tiên hàng đầu. Các dự án như nâng cấp hồ Ayun Hạ và mở rộng hệ thống kênh mương đã và đang được triển khai, hứa hẹn tăng cường khả năng cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp.
Bên cạnh đó, việc sử dụng nước tiết kiệm và hiệu quả cũng đang được đẩy mạnh trong cộng đồng nông dân. Các phương pháp tưới tiết kiệm nước như tưới nhỏ giọt và tưới phun sương đang được khuyến khích áp dụng rộng rãi nhằm đảm bảo nguồn nước được sử dụng hợp lý và bền vững.
Hệ thống hồ chứa thủy lợi tại Gia Lai đã và đang là trụ cột vững chắc giúp ngành nông nghiệp phát triển ổn định, đặc biệt trong bối cảnh thời tiết ngày càng khắc nghiệt. Với vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn nước tưới tiêu cho các loại cây trồng chủ lực, hệ thống này không chỉ giúp người dân vượt qua những mùa hạn hán khắc nghiệt mà còn góp phần tạo nền tảng cho sự thịnh vượng lâu dài của Gia Lai. Việc tiếp tục đầu tư phát triển và bảo vệ hệ thống hồ chứa là chìa khóa để nông nghiệp Gia Lai tiếp tục vươn xa, đồng thời đảm bảo an sinh xã hội cho người dân nơi đây.