Ngày 9/1, Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hải Phòng cho biết đã phối hợp với các trinh sát thuộc Phòng trọng án Cục Cảnh sát hình sự, Công an tỉnh Vĩnh Phúc và Công an tỉnh Thái Nguyên bắt giữ nghi phạm Nguyễn Văn Nam (24 tuổi, trú tại huyện Cát Hải, TP Hải Phòng) trong vụ cướp táo tợn xảy ra tại phòng giao dịch Ngân hàng Vietcombank trên đường Đình Vũ, phường Đông Hải 2, quận Hải An, TP Hải Phòng chiều 7/1.
Theo Đại tá Lê Hồng Thắng, Trưởng Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hải Phòng, đối tượng Nam đã dùng súng uy hiếp, khống chế giao dịch viên và cướp số tiền khoảng 3 tỷ đồng. Tại thời điểm bắt giữ, tổ công tác đã thu được khẩu súng ngắn bắn đạn chì cùng phần lớn số tiền bị cướp.
Đáng chú ý, một ngày sau khi cướp được số tiền lớn, nghi phạm đã liều lĩnh di chuyển lên Hà Nội mua chiếc xe mô tô phân khối lớn nhãn hiệu Kawasaki ZX 10R 1.000cm3 đời 2021 được mệnh danh là "thần sấm” với giá hơn 700 triệu đồng để làm phương tiện chạy trốn.
Xét về góc độ pháp lý, trao đổi với phóng viên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, Luật gia Bùi Thu Trang, Công ty Luật TNHH Trường Sơn (trụ sở tại thành phố Hà Nội) nêu quan điểm, sau khi thực hiện hành vi cướp ngân hàng, Nguyễn Văn Nam sử dụng một phần số tiền để mua xe mô tô. Số tiền này được xác định là do phạm tội mà có, và chiếc xe được xác định là vật mua bằng tiền phạm tội mà có.
 |
| Đối tượng Nguyễn Văn Nam đã bị bắt giữ sau 2 ngày gây án (Ảnh: Cơ quan công an cung cấp) |
Do là tang vật quan trọng, cơ quan tiến hành tố tụng cũng tiến hành thu giữ, niêm phong, bảo quản dưới dạng vật chứng của vụ án hình sự. Pháp luật quy định việc mua bán tài sản phải có hợp đồng bằng văn bản có công chứng hoặc chứng thực và chiếc xe phải đăng ký theo quy định của pháp luật.
Luật gia Bùi Thu Trang phân tích, trong trường hợp chủ cửa hàng bán biết tiền mua chiếc xe do phạm tội mà có thì có thể bị khởi tố hình sự về tội “Tiêu thụ tài sản do phạm pháp mà có”, trường hợp người bán xe không biết đối tượng vừa cướp ngân hàng thì giao dịch mua bán này có thể hợp pháp.
Khoản 2 Điều 47 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 nêu rõ: Đối với vật, tiền bị người phạm tội chiếm đoạt hoặc sử dụng trái phép, thì không tịch thu mà trả lại cho chủ sở hữu hoặc người quản lý hợp pháp, cụ thể là ngân hàng Vietcombank.
Trường hợp việc mua bán chưa hoàn thành thủ tục thì giao dịch này chưa hợp pháp, bên bán xe có quyền yêu cầu nhận lại chiếc xe này và nộp lại số tiền đã nhận của đối tượng gây án để trả lại cho ngân hàng.
Tuy nhiên, tại thời điểm phát sinh giao dịch mua bán, bên bán không có nghĩa vụ phải biết và không thể biết được số tiền đó do phạm tội mà có thì hợp đồng mua bán có hiệu lực pháp luật. Bởi vậy, việc mua bán chiếc xe này có hiệu lực pháp luật hay không, ý chí của các bên như thế nào là những yếu tố quan trọng để cơ quan tố tụng quyết định thu hồi số tiền hay thu giữ chiếc xe này để bán đi hay trả lại cho cơ sở kinh doanh.
Đánh giá về các tình huống pháp lý khác, Luật gia Bùi Thu Trang cho rằng cơ quan điều tra sẽ khởi tố vụ án hình sự về tội Cướp tài sản theo Điều 168 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.
Trường hợp có căn cứ cho thấy, đối tượng sử dụng súng thật khiến cán bộ, nhân viên ngân hàng sợ hãi, tê liệt ý chí kháng cự dẫn đến bị chiếm đoạt số tiền 3 tỷ đồng thì hành vi thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội phạm.
Dù thực hiện hành vi phạm tội lần đầu hay là một tên cướp chuyên nghiệp thì với số tiền chiếm đoạt 3 tỷ đồng đối tượng Nam sẽ phải đối mặt với khung hình phạt thấp nhất là 18 năm tù cao nhất là 20 năm tù hoặc tù chung thân theo Điều 168 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.
Ngoài ra, nếu có đủ căn cứ xác định khẩu súng liên quan vụ việc là vũ khí quân dụng hoặc có tính năng tác dụng tương tự vũ khí quân dụng thì đối tượng Nam sẽ bị xử lý hình sự “Tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự” theo Điều 230 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.
“Cần làm rõ có đối tượng nào giúp sức, xúi giục hoặc chủ mưu chỉ đạo đối tượng Nam thực hiện hành vi cướp tài sản hay không, nếu có thì sẽ tiếp tục khởi tố bị can đối tượng có cùng ý chí thực hiện hành vi phạm tội với vai trò đồng phạm”, Luật gia Bùi Thu Trang nhấn mạnh.
Đồng thời, cơ quan điều tra cũng sẽ làm rõ hành vi cướp tài sản này có được ai che giấu, giúp sức bỏ trốn hay không. Trong trường hợp có căn cứ cho thấy có người biết đối tượng thực hiện hành vi cướp tài sản nhưng không tố giác, có hành vi giúp sức cho đối tượng để che giấu hành vi phạm tội thì sẽ khởi tố thêm người vi phạm về tội “Che giấu tội phạm hoặc không tố giác tội phạm theo quy định”.
Trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 kéo dài, đời sống kinh tế - xã hội gặp nhiều khó khăn khiến người quẫn bách, có thể manh động, liều lĩnh thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật. Do đó, mỗi cá nhân, cơ quan, tổ chức cần tiếp tục nâng cao tinh thần cảnh giác, phòng ngừa và đấu tranh chống tội phạm./.