Đây là khẳng định của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng bên thềm xuân Quý Mão 2023 khi trao đổi với phóng viên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam xung quanh các nhiệm vụ trọng tâm của Bộ, ngành liên quan tới công tác hoạch định, tham mưu chính sách về tăng trưởng và phát triển vĩ mô của đất nước.
 |
| Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng (Ảnh: Lê Tiên) |
Phóng viên (PV): Báo cáo kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022, dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023 nêu nhận định: bối cảnh thế giới đang có nhiều thách thức hơn thuận lợi, với những diễn biến chưa từng có tiền lệ, vượt khỏi khả năng dự báo. Theo Bộ trưởng, Việt Nam cần những chính sách “dĩ bất biến, ứng vạn biến” gì để ứng phó với bối cảnh nhiều biến động này, nhất là khi nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Bối cảnh thế giới năm 2022 rất khó khăn, thách thức; nhiều tổ chức quốc tế đã liên tiếp đưa ra cảnh báo về những rủi ro, thách thức, bất ổn kinh tế toàn cầu; điều chỉnh dự báo hạ thấp tăng trưởng kinh tế thế giới, nhiều nền kinh tế lớn trong năm 2022 so với những dự báo trước đây.
Sang năm 2023, tình hình kinh tế thế giới dự báo tiếp tục biến động rất phức tạp, khó lường, thậm chí khó khăn hơn năm 2022; lạm phát duy trì ở mức cao; chính sách tiền tệ thắt chặt, tăng lãi suất kéo dài kèm theo mất giá trị đồng tiền, giảm mạnh nhu cầu tiêu dùng tại nhiều quốc gia; thị trường bất động sản ở nhiều nước khó khăn hơn; khu vực doanh nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề, thất nghiệp gia tăng dẫn đến nguy cơ bất ổn xã hội và chính trị ở một số nước...
Bối cảnh, tình hình thế giới nêu trên đã được Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp, tham mưu trong quá trình xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023, trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã luôn chủ động phân tích, cập nhật dự báo, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, kịp thời tham mưu, đề xuất với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các giải pháp, chính sách điều hành cả trong ngắn hạn, trung và dài hạn để thích ứng với tình hình, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tiếp tục hoàn thiện thể chế, nhất là xây dựng Luật Đấu thầu (sửa đổi); hoàn thiện định hướng phát triển 06 vùng kinh tế, đẩy nhanh công tác quy hoạch, tạo lập không gian, động lực phát triển mới cho các vùng, địa phương; đẩy mạnh thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, giải ngân vốn vốn đầu tư công; tháo gỡ các điểm nghẽn về nguồn lực, cải thiện sức cạnh tranh, năng lực nội tại của nền kinh tế; thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo.
Đây là những nhiệm vụ, giải pháp cần tập trung thực hiện cùng với việc đẩy mạnh 03 đột phá chiến lược, 12 nhóm nhiệm vụ giải pháp trọng tâm tại Chiến lược 10 năm. Từ đó, không chỉ là vấn đề hóa giải khó khăn, thách thức trước mắt, mà còn nâng cao năng lực sản xuất trong nước, năng suất lao động, hiệu quả hoạt động, sức cạnh tranh, khả năng tự chống chịu của nền kinh tế trước các yếu tố, thách thức mới từ bên ngoài trong trung và dài hạn.
PV: Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2023 là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, Bộ trưởng từng nhận định Quy hoạch tổng thể quốc gia là cơ hội để chủ động kiến tạo quyết định tương lai của đất nước. Xin hỏi Bộ trưởng về những điểm nghẽn cần được phát hiện để thấy được cơ hội mới là gì?
 |
| Quy hoạch tổng thể quốc gia là cơ hội để chủ động kiến tạo quyết định tương lai của đất nước (Ảnh tư liệu) |
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Trên cơ sở phân tích, đánh giá các hạn chế, yếu kém trong quy hoạch và tổ chức không gian phát triển đất nước thời kỳ vừa qua, một số điểm nghẽn, vấn đề quan trọng cần giải quyết trong thời kỳ quy hoạch bao gồm:
Thứ nhất, mạng lưới kết cấu hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, khả năng kết nối các phương thức vận tải còn hạn chế, chưa hoàn thành đường bộ cao tốc Bắc - Nam, cảng hàng không cửa ngõ quốc tế Long Thành, chưa triển khai xây dựng đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, một số cao tốc vùng chậm được triển khai (Nội Bài - Hạ Long, Biên Hòa - Vũng Tàu, Dầu Giây - Liên Khương, Thành phố Hồ Chí Minh - Mộc Bài…), mật độ đường cao tốc khu vực Nam Bộ thấp, kết cấu hạ tầng vùng đồng bằng sông Cửu Long chậm phát triển...
Thứ hai, phát triển còn dàn trải, số lượng khu kinh tế ven biển, khu kinh tế cửa khẩu quá nhiều, quy mô diện tích lớn, chưa đảm bảo các điều kiện về hạ tầng, cơ chế chính sách để thu hút đầu tư. Do quy mô các vùng kinh tế trọng điểm quá lớn, chưa có cơ chế chính sách ưu đãi vượt trội, chưa được đầu tư kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại nên các vùng kinh tế trọng điểm chưa thực sự trở thành các vùng động lực, nhiều địa phương thuộc các vùng kinh tế trọng điểm có trình độ phát triển dưới hoặc tương đương mức trung bình cả nước.
Thứ ba, liên kết phát triển, liên kết vùng còn hạn chế, chưa thực chất, một số địa phương phát triển không dựa vào tiềm năng, lợi thế của mình, phát triển theo “phong trào”, không dựa trên các lợi thế so sánh, thiếu tầm nhìn dài hạn, nhất là trong xây dựng các khu công nghiệp, khu kinh tế, khu du lịch… dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh, khó thu hút đầu tư...
Thứ tư, các vành đai vùng, đô thị vệ tinh, khu đô thị lớn chậm triển khai, đặc biệt tại khu vực Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội. Hạ tầng đô thị chưa đồng bộ, thiếu kết cấu hạ tầng giao thông kết nối giữa các đô thị và giữa đô thị - nông thôn. Chậm mở rộng không gian phát triển cho vùng Hà Nội và vùng Thành phố Hồ Chí Minh; nhiều dự án đầu tư ở Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội còn sử dụng nhiều lao động và đất đai; các đô thị trung tâm vùng, trung tâm tỉnh phát triển chưa cân xứng.
Thứ năm, chưa hình thành được các trung tâm tài chính lớn mang tầm khu vực, quốc tế; hệ thống thể chế, nhất là thể chế về tiền tệ chưa bảo đảm hỗ trợ hình thành và phát triển các trung tâm tài chính.
 |
| Bộ Kế hoạch và Đầu tư đồng hành cùng chiến lược tăng trưởng xanh (Ảnh tư liệu) |
PV: Bộ Kế hoạch và Đầu tư có vai trò là cơ quan đầu mối quốc gia về tăng trưởng xanh (TTX), chủ trì và phối hợp với các đơn vị liên quan để triển khai thực hiện. Với 57 nhóm nhiệm vụ lớn và 134 nhóm nhiệm vụ cụ thể, yêu cầu đặt ra rất lớn và mang tính bao trùm. Để phù hợp với các cam kết tại Hội nghị COP26 và Chương trình nghị sự của Hội nghị COP27, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ làm gì để thúc đẩy TTX đạt được mục tiêu đề ra trong kế hoạch hành động?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Như chúng ta đã biết, với 18 nhóm chủ đề, 57 nhóm nhiệm vụ lớn và 134 nhóm nhiệm vụ cụ thể cho quy mô toàn bộ nền kinh tế cũng như từng ngành, lĩnh vực, Kế hoạch hành động quốc gia (KHHĐQG) về tăng trưởng xanh đòi hỏi các Bộ, ngành, các địa phương phải hết sức nỗ lực trong tổ chức triển khai trong phạm vi của ngành, địa phương mình để cùng chung tay với cả nước hiện thực hóa cam kết tại Hội nghị COP26 về đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050 và Chương trình nghị sự cập nhật của Hội nghị COP27 vừa diễn ra vào tháng 11/2022.
Với vai trò là cơ quan đầu mối quốc gia về TTX, cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo quốc gia, bên cạnh việc tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về các nội dung liên ngành, liên vùng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tập trung triển khai các nhiệm vụ thuộc chức năng, nhiệm vụ của mình, cụ thể như sau:
Một là, chủ trì hướng dẫn xây dựng và triển khai Kế hoạch hành động TTX cấp ngành và địa phương, hướng dẫn tích hợp TTX trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội các cấp, các ngành, theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các mục tiêu TTX ở quy mô toàn bộ nền kinh tế cũng như các ngành, lĩnh vực, địa phương.
Hai là, tiếp tục tăng cường xây dựng và hoàn thiện thể chế, chính sách liên quan, nhất là về đầu tư - doanh nghiệp; chính sách về khu công nghiệp sinh thái, áp dụng nguyên tắc kinh tế tuần hoàn trong xây dựng, quản lý các khu công nghiệp, khu kinh tế hay thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo…
Ba là, xây dựng và ban hành “Lộ trình hiện thực hóa các mục tiêu TTX gắn kết với các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội theo hướng trung hòa các-bon” nhằm đảm bảo tính hướng đích của toàn bộ nền kinh tế cũng như của các ngành, lĩnh vực.
Bốn là, giám sát, đánh giá, báo cáo thực hiện Chiến lược và các công cụ quản lý hỗ trợ thực hiện dựa trên Bộ chỉ tiêu quốc gia về TTX, triển khai Chỉ số TTX tổng hợp nhằm đánh giá mức độ thực hiện TTX trên phạm vi toàn quốc; xây dựng và áp dụng hệ thống tiêu chuẩn, tiêu chí phân loại xanh quốc gia; xác định và tổ chức triển khai những nhiệm vụ, dự án TTX trọng điểm…
Năm là, thúc đẩy huy động nguồn lực, điều phối các nguồn tài trợ trong và ngoài nước, nguồn tài chính khí hậu trên cơ sở bám sát Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) 2022 mà Việt Nam đã công bố tại Hội nghị COP27. Đây là một nhiệm vụ hết sức quan trọng để hiện thực hóa TTX trong giai đoạn 2021-2030 và những giai đoạn tiếp theo. Thực tế cho thấy, tiềm năng thu hút dòng tài chính cả trong và ngoài nước cho TTX, biến đổi khí hậu và phát triển bền vững là rất lớn. Theo đó, để có thể hấp thụ được vào các mục tiêu xanh, phát triển bền vững, Bộ Kế hoạch và Đầu tư với vai trò là cơ quan tham mưu tổng hợp cho Chính phủ về huy động nguồn lực sẽ tiếp tục chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành tham mưu, đề xuất với Chính phủ những giải pháp để các nguồn lực cho TTX trong thời gian tới được sử dụng hiệu quả, định hướng vào công nghệ tiên tiến, chuyển đổi số, kết cấu hạ tầng thông minh và bền vững, tạo động lực để đầu tư tư nhân đóng vai trò ngày càng quan trọng trong nền kinh tế xanh theo đúng quan điểm xuyên suốt được nhấn mạnh rõ nét tại Chiến lược quốc gia về TTX.
Với cách tiếp cận toàn diện nêu trên, tôi tin tưởng chắc chắn rằng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư với vai trò “nhạc trưởng”, cơ quan đầu mối quốc gia về TTX, cùng sự vào cuộc quyết liệt của các Bộ, ngành, địa phương sẽ khơi dậy và triển khai có hiệu quả triết lý bao trùm “tăng trưởng xanh là sự nghiệp của cả hệ thống chính trị, toàn dân, cộng đồng doanh nghiệp và các cơ quan, tổ chức liên quan, được thúc đẩy bằng tinh thần đổi mới sáng tạo và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, bền vững” hướng tới các mục tiêu vào năm 2030 và 2045 đã được Đại hội Đảng lần thứ XIII xác định.
 |
| Thu hút FDI có chọn lọc và lan tỏa tích cực trong Chiến lược phát triển bền vững (Ảnh tư liệu) |
PV: Lựa chọn của Việt Nam trong thu hút FDI thời điểm này là hướng đến các dự án có chọn lọc và có sự lan tỏa đến quá trình thực hiện Chiến lược phát triển bền vững của Việt Nam, xin được hỏi Bộ trưởng về chiến lược cụ thể trong thời gian tới là gì?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Phát triển bền vững là yêu cầu xuyên suốt trong quá trình phát triển đất nước; kết hợp chặt chẽ hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế với an sinh xã hội, bảo vệ môi trường, độc lập, chủ quyền quốc gia. Việc xây dựng, thực hiện các chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, trong đó có thu hút đầu tư nước ngoài là một bộ phận trong chiến lược phát triển bền vững của Việt Nam. Trong 35 năm qua, đầu tư nước ngoài đã khẳng định được vai trò là khu vực kinh tế năng động, góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam, nâng cao vị thế và uy tín Việt Nam trên trường quốc tế.
Với định hướng thu hút đầu tư nước ngoài có chọn lọc, vừa qua, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tham mưu và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược hợp tác đầu tư nước ngoài giai đoạn 2021 – 2030 với mục tiêu: Nâng cao hiệu quả, chất lượng toàn diện trong công tác thu hút, sử dụng vốn đầu tư nước ngoài; Thu hút các dự án công nghệ cao, công nghệ mới, quản trị hiện đại, có giá trị gia tăng cao, có tác động lan tỏa tích cực, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu; Xây dựng và phát triển các trung tâm đổi mới sáng tạo, trung tâm tài chính đạt tầm cỡ khu vực và quốc tế tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội cho giai đoạn tới.
PV: Theo báo cáo tổng hợp các khó khăn lớn của doanh nghiệp giai đoạn cuối năm 2022 đầu năm 2023 của Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế Tư nhân (Ban IV), khó khăn về vốn đang là thách thức lớn nhất đối với doanh nghiệp các ngành. Là cơ quan đầu não thực hiện tham mưu chính sách cho Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có những kiến nghị gì với Chính phủ, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Không phủ nhận trong bối cảnh hiện nay, cộng đồng doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn, thách thức. Nhận thức rõ thực trạng này, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và các bộ, ngành liên quan tham mưu trình Chính phủ dự thảo Nghị quyết một số chính sách, giải pháp trọng tâm hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2025, trong đó có các nhóm nhiệm vụ, giải pháp tháo gỡ khó khăn về nguồn vốn cho các doanh nghiệp.
Có thể nói, với tư cách là cơ quan tham mưu tổng hợp chiến lược quan trọng về phát triển kinh tế - xã hội của Đảng, Chính phủ, thời gian qua, Bộ Kế hoạch và Đầu tư liên tục tham mưu, đề xuất, kiến nghị các giải pháp để tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế nói chung, cho doanh nghiệp nói riêng. Trong báo cáo tình hình kinh tế - xã hội hàng tháng trình Chính phủ tại các phiên họp thường kỳ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư luôn dành một phần quan trọng của báo cáo để nhận diện khó khăn, thách thức đối với doanh nghiệp và kiến nghị các giải pháp để tháo gỡ cho doanh nghiệp, đặc biệt các vấn đề của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, chứng khoán, niềm tin thị trường, vấn đề khó khăn về thanh khoản, dòng tiền, tiếp cận vốn của doanh nghiệp, tình trạng nhiều doanh nghiệp phải thu hẹp sản xuất kinh doanh, cắt giảm lao động, giờ làm…
Những ngày cuối năm 2022 và những tháng đầu năm 2023 tiếp tục là giai đoạn khó khăn của cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp khu vực tư nhân trong nước, hoạt động sản xuất kinh doanh tiếp tục có khả năng bị thu hẹp do áp lực về dòng tiền ngắn hạn, lãi vay và thị trường xuất khẩu… Thực hiện phương châm “Chính phủ đồng hành cùng doanh nghiệp”, để tháo gỡ khó khăn về vốn cho doanh nghiệp nói riêng, cho nền kinh tế nói chung, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tiếp tục kiến nghị Chính phủ giao cho các bộ, ngành liên quan thực hiện những giải pháp chủ yếu với mong muốn đồng hành thiết thực và tích cực cùng cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.
PV: Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!