Bài 3: Bảo đảm quyền được khám, chữa bệnh cho người bị tạm giữ, tạm giam

Chăm sóc y tế đối với người bị tạm giữ, người bị tạm giam luôn được đặc biệt quan tâm

Theo Báo cáo Kết quả công tác bảo đảm quyền của người bị tạm giữ, người bị tạm giam tại các cơ sở giam giữ thuộc Công an thành phố Hà Nội, trong giai đoạn 2018-2023, chế độ chăm sóc y tế đối với người bị tạm giữ, người bị tạm giam là một trong những nội dung luôn được đặc biệt quan tâm.

Người bị tạm giữ, người bị tạm giam đều được khám sức khỏe trước khi đưa vào buồng giam giữ. Đối với trường hợp bị bệnh thì được cán bộ y tế khám và điều trị tại phòng y tế hoặc bệnh xá của cơ sở giam giữ. Nếu bệnh vượt quá khả năng điều trị của cơ sở giam giữ thì người bị tạm giữ, người bị tạm giam được đưa đến bệnh viện Nhà nước để chữa bệnh. Đối với những trường hợp này, các cơ sở giam giữ đều thông báo cho thân nhân hoặc đại diện hợp pháp của người bị tam giữ, người bị tạm giam để phối hợp chăm sóc, điều trị.

Hiện nay, Công an thành phố Hà Nội đã phối hợp với Bệnh viện Đa khoa Hà Đông xây dựng và đưa vào sử dụng một khu khám, điều trị bệnh dành riêng cho can phạm, phạm nhân, đã tạo thuận lợi cho việc khám, điều trị, quản lý can, phạm nhân, hạn chế việc can, phạm nhân bỏ trốn trong thời gian khám, chữa bệnh ngoài cơ sở giam giữ. Ngoài ra người bị tạm giữ, người bị tạm giam được nhận thuốc chữa bệnh từ thân nhân nếu có đơn của thầy thuốc và thuốc có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.

Trong kỳ báo cáo, các cơ sở giam giữ thuộc Công an thành phố Hà Nội đã tổ chức khám và cấp thuốc, điều trị cho 358.352 lượt người bị tạm giữ, người bị tạm giam; trích xuất 9.664 lượt người bị tạm giữ, người bị tạm giam ra Bệnh viện ngoài khám và điều trị; tổ chức tiếp nhận 3.150 lượt thuốc chữa bệnh, thuốc điều trị ARV do thân nhân gửi vào cho người bị tạm giữ, người bị tạm giam theo đúng quy định.

Bên cạnh đó, công tác vệ sinh, phòng chống dịch bệnh thường xuyên được các cơ sở giam giữ quan tâm, chú trọng. Hằng ngày, các cơ sở giam giữ cho làm vệ sinh sạch sẽ toàn bộ khu giam, buồng giam, đặc biệt là tại các bệ nằm, khu vực vệ sinh của can phạm, bể nước, các dụng cụ nhà bếp, nấu ăn, chia cơm... Định kỳ tổ chức phun khử khuẩn, thuốc diệt muỗi, côn trùng.

Đặc biệt, trong đợt cao điểm dịch COVID-19, Công an thành phố Hà Nội đã đề ra rất nhiều biện pháp, giải pháp, thực hiện hiệu quả công tác phòng, chống dịch bệnh COVID- 19  xảy ra tại các cơ sở giam giữ bằng việc chủ động phối hợp với Sở Y tế Hà Nội tham mưu cho Uỷ ban nhân dân thành phố thành lập “Khu cách ly, theo dõi, điều trị người bị tạm giữ, tạm giam, phạm nhân nhiễm và nghi nhiễm COVID-19 tại Trại tạm giam số 2, Công an thành phố Hà Nội”; triển khai tiêm chủng vắc xin phòng chống COVID-19 cho người bị tạm giữ, người bị tạm giam và phạm nhân. Đến nay, tổng số can phạm nhân nhiễm COVID- 19 tại các cơ sở giam giữ thuộc Công an thành phố Hà Nội là 2.711 người, đều đã được điều trị khỏi, trong đó điều trị tại khu cách ly Trại tạm giam số 2 là 2.588 người; điều trị tại các Nhà tạm giữ là 123 người. 

Chia sẻ với chúng tôi về chế độ chăm sóc y tế đối với người bị tạm giữ, người bị tạm giam, Trung tá Nguyễn Hồng Hải – Bệnh xá trưởng Trại tạm giam số 1 Công an thành phố Hà Nội cho biết: Theo quy trình, các phạm nhân khi vào trại giam, trại tạm giam chấp hành án phạt đều được đo chiều cao, cân nặng, vòng ngực trung bình, kiểm tra các thông số về nhịp tim, huyết áp, nhiệt độ cơ thể, khám lâm sàng toàn diện theo các chuyên khoa. Kết quả khám sức khỏe được lưu vào hồ sơ quản lý, theo dõi sức khỏe của phạm nhân. Đối với các trường hợp bất thường và mắc bệnh nặng, Trại tạm giam số 1 có đội ngũ nhân viên y tế, cấp cứu trực 24/24 giờ, có mặt để khám, chữa bệnh kịp thời. Để bảo đảm quyền lợi cho người bị tạm giữ, tạm giam, các can phạm đã có hồ sơ điều trị nội trú đều được cấp phát thuốc hằng ngày theo quy định.

Bảo vệ quyền sức khỏe cho người bị tạm giữ, tạm giam

Theo hướng dẫn của Trung tá Nguyễn Thanh Hải, Bệnh xá trưởng tại Trại tạm giam số 2 Công an thành phố Hà Nội, chúng tôi tới thăm khu bệnh xá của Trại tạm giam số 2. Bệnh xá nằm phía sau cùng của Trại tạm giam, cách biệt với các khu, phòng giam.

Với 28 năm công tác tại Bệnh xá của Trại tạm giam số 2, Trung tá Nguyễn Thanh Hải tâm sự: Bệnh xá Trại tạm giam số 2, Công an thành phố Hà Nội có quy mô 13 phòng với 25 giường bệnh, 5 bác sĩ, 2 dược sĩ và 10 y tá. Ngoài một số bệnh thông thường, một số phạm nhân có HIV, thậm chí là các phạm nhân ung thư giai đoạn cuối đều được chăm sóc tại đây. Phạm nhân có HIV giai đoạn cuối kéo theo hàng loạt căn bệnh nhiễm trùng cơ hội như: nấm, lao phổi... Phạm nhân bệnh nặng, sức khỏe diễn biến thất thường, các cán bộ y tế phải thay nhau trực ngày trực đêm để cấp cứu kịp thời. Đối với những can phạm nhân mắc bệnh quá khả năng điều trị đều được giới thiệu lên bệnh viện tuyến trên. Trong các trường hợp chưa rõ ràng về chẩn đoán, chúng tôi sẽ đưa can phạm ra các cơ sở y tế bên ngoài để khám, ghi nhận phác đồ điều trị. Trường hợp bệnh nặng sẽ được điều trị dài ngày, theo dõi kỹ tại bệnh viện tuyến cấp huyện trở lên. 

Trung tá Nguyễn Thanh Hải, Bệnh xá trưởng tại Trại tạm giam số 2 Công an thành phố Hà Nội khám cho phạm nhân Nguyễn Đức Tiến.

Bên cạnh đó, Trung tá Nguyễn Thanh Hải cũng chia sẻ thêm một số khó khăn trong công tác khám, chữa bệnh cho người bị tạm giữ, tạm giam hiện nay: “Theo quy định của Bộ Y tế, bệnh xá tại các trung tâm tạm giữ, tạm giam chỉ tương đương với trạm xá cấp xã nên khả năng, thủ thuật chuyên môn, kinh phí, thuốc men chỉ tương đương cấp xã. Nhưng các can phạm ở đây đều là đối tượng đặc biệt không thể dễ dàng đưa đi khám, chữa được. Dù vậy, chúng tôi vẫn cố gắng bảo đảm quyền sức khỏe cho các can phạm, phạm nhân. Tỷ lệ khám chữa bệnh thành công ở mức cao. Tỷ lệ bệnh nặng dẫn đến tử vong gần như không có”.

Phạm nhân Nguyễn Đức Tiến (sinh năm 1958 ở Hoàn Kiếm, Hà Nội) bị kết án 38 tháng tù vì tội tàng trữ ma túy được đưa về Trại tạm giam số 2 chừng 6 tháng. Với tiền sử mắc bệnh suy tim, suy phổi nên ngay từ khi vào Trại, bệnh tình đã trở nặng và trong suốt 6 tháng qua, với sự tận tình chăm sóc, cứu chữa kịp thời của các y bác sĩ Trại tạm giam số 2, phạm nhân Nguyễn Đức Tiến đã dần dần bình phục.  

Phạm nhân Nguyễn Đức Tiến tâm sự: “Tôi là một người không có gia đình. Tôi đã gần 70 lại mắc nhiều bệnh nền và suy tim, suy phổi. Tôi đã xác định là tôi không thể sống được. Nhưng mỗi lần bạo bệnh, các bác sĩ lại hết lòng cứu chữa. Có lần tôi ngất đi, tỉnh dậy thấy 4 bác sĩ của bệnh xá đang trên xe đưa tôi ra các bệnh viện tuyến trên. Tôi đã từng được chuyển ra Bệnh viện đa khoa Hà Đông, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện 198 để chữa trị kịp thời. Trong thời gian điều trị tại Trại, tôi phải thở ôxy liên tục, có khi 4 ngày đã hết 1 bình, sức khỏe tốt hơn thì 7 đến 8 ngày/bình ôxy. Tôi được hỗ trợ thở ôxy, cấp phát thuốc hằng ngày, cung cấp thêm các loại thuốc bổ. Những ngày ở bệnh xá, tôi luôn nhận được thuốc men đầy đủ. Biết hoàn cảnh tôi khó khăn, trong những lần chuyển lên cấp cứu tại các Bệnh viện, cán bộ quản giáo còn tự bỏ tiền túi mua cơm, cháo và nhắc nhở tôi uống thuốc đúng giờ. Nếu tôi ở ngoài, có lẽ tôi đã chết. Tôi thấy các quản giáo ở đây rất có tình người.”

Ngoài phạm nhân Nguyễn Đức Tiến, một số can phạm nhân hiện đang được khám và điều trị tại Trại tạm giam số 1 và Trại tạm giam số 2 Công an thành phố Hà Nội được phỏng vấn đã bày tỏ sự xúc động, biết ơn đối với đội ngũ y tế, cán bộ quản giáo và lực lượng cảnh sát bảo vệ vì luôn quan tâm đến điều kiện sức khỏe thể chất và tinh thần của họ. Với sự tận tâm, chu đáo của đội ngũ các y bác sĩ trong quá trình khám và điều trị bệnh, một số can phạm đã thay đổi thái độ từ tiêu cực sang lạc quan, hợp tác với cán bộ quản lý trại tạm giữ, tạm giam và cơ quan điều tra làm rõ vụ án, hành vi phạm tội để sớm được chấp hành án, cải tạo tốt và trở về với xã hội.

Cán bộ y tế kiểm tra huyết áp, tim mạch cho một trường hợp đang điều trị nội trú tại Bệnh xá Trại tạm giam số 2, Công an thành phố Hà Nội.

Việt Nam đã gia nhập Công ước Chống tra tấn và các hình thức đối xử hoặc trừng phạt tàn bạo, vô nhân đạo hoặc hạ nhục con người (Công ước CAT) và luôn dành mối quan tâm đặc biệt về chế độ chăm sóc y tế với người bị tạm giữ, tạm giam. Theo đó, Việt Nam đã nghiên cứu xây dựng, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, chính sách để trên cơ sở đó bảo đảm, bảo vệ và chống mọi hình thức xâm hại sức khỏe của người đang bị tạm giữ, tạm giam. Xét riêng trên khía cạnh khám, chữa bệnh trong các cơ sở giam giữ, Việt Nam đã ban hành 4 văn bản pháp luật quan trọng. Nổi bật là Thông tư liên tịch số 07/2015/TTLT-BCA-BQP-BYT về hướng dẫn việc khám bệnh, chữa bệnh cho người bị tạm giữ, tạm giam, phạm nhân, trại viên cơ sở giáo dục bắt buộc, học sinh trường giáo dưỡng.

Trong thời gian tới, Bộ Công an cùng các cơ quan chức năng tiếp tục nghiên cứu, đầu tư, sửa chữa, nâng cấp, hoàn thiện cơ sở vật chất hướng đến phục vụ lưu trữ hồ sơ nhân thân, bệnh án và công tác khám, chữa bệnh cho người bị giam giữ.

Chính những nỗ lực này đã góp phần quan trọng trong việc bảo đảm, bảo vệ quyền sức khỏe của người bị tạm giữ, tạm giam. Điều này, không những thể hiện chính sách nhân đạo, khoan hồng của Nhà nước Việt Nam đối với những người phạm tội mà còn góp phần tích cực vào công tác giáo dục, hướng thiện cho phạm nhân. Đồng thời, đây cũng là công cụ sắc bén phản bác lại một số thông tin không đúng thực tế cho rằng Việt Nam vi phạm nhân quyền trong việc đối xử, giam giữ, không quan tâm tới các vấn đề y tế, chăm sóc sức khỏe người bị tạm giữ, tạm giam./.