Bước sang thế kỷ XXI, Thường vụ Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam đã chọn năm 2000 là “Năm Thanh niên Việt Nam” - năm tình nguyện, xông pha đem sức trẻ và hoài bão cách mạng hoàn thành bất cứ nhiệm vụ khó khăn nào của Đảng, Nhà nước giao cho.
Tiếp đó, Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đoàn thứ 6, khoá VII đã ra tuyên bố phát động phong trào Thanh niên tình nguyện. Thực hiện chủ trương này, tuổi trẻ học đường cả nước đồng loạt ra quân “Chiến dịch Mùa hè học sinh - sinh viên tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng” năm 2000. Chiến dịch đã tạo nên cao trào với hàng vạn học sinh, sinh viên tham gia. Đây là cột mốc đầu tiên đánh dấu chặng đường lịch sử 20 năm với những mùa hè tình nguyện của thanh niên cả nước. Từ đây, những bàn tay, khối óc của hàng triệu thanh niên đã góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng, phát triển đất nước.
Qua những tên gọi khác nhau và từ năm 2009 đến nay là “Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè”, qua 20 năm, Chiến dịch đã gặt hái được nhiều thành quả to lớn, được các cấp bộ Đoàn, Hội cùng gần 70 triệu lượt thanh niên tình nguyện góp sức thực hiện.
Là một trong những mục tiêu, địa bàn chính, xuyên suốt 20 năm triển khai Chiến dịch, hoạt động tuyên truyền, phổ biến, chuyển giao khoa học kỹ thuật, chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi góp phần phát triển kinh tế xã hội, xóa đói giảm nghèo, tham gia xây dựng nông thôn mới, đảm bảo an sinh xã hội đã để lại dấu ấn đậm nét.
Thanh niên tình nguyện làm đường giao thông nông thôn - Ảnh: Minh Châu
Đặc biệt, khi Đại hội X của Đảng xác định mục tiêu: “Xây dựng nông thôn mới ngày càng giàu đẹp, dân chủ, công bằng, văn minh, có cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất phù hợp, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội phát triển ngày càng hiện đại”, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã cụ thể hóa chủ trương của Đảng; trong đó, đẩy mạnh cuộc vận động “Nghĩa tình biên giới hải đảo” gắn với giúp đỡ các hộ nghèo, các xã đặc biệt khó khăn theo Chương trình 135 của Chính phủ, chi viện, giúp đỡ các tỉnh khu vực miền núi phía Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ các đội hình thanh niên tình nguyện.
Các tỉnh, thành đoàn phối hợp với các trường đại học, cao đẳng, học viện, các cơ quan chuyên môn tổ chức trên 113 nghìn lớp tập huấn khuyến nông, khuyến ngư, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật cho hơn 6 triệu đoàn viên, thanh niên, người dân tại các xã vùng sâu, vùng cao, vùng xa khó khăn. Từ năm 2000 đến nay, đã có trên 287 nghìn km đường giao thông nông thôn được sửa chữa, làm mới với tổng trị giá 1.457 tỷ đồng, trên 67,4 căn nhà được xây mới, 182 nghìn căn nhà được sửa chữa với tổng trị giá hơn 955 tỷ đồng; trên 53 nghìn km kênh, mương được khơi thông dòng chảy phục vụ hiệu quả cho nông nghiệp, chăn nuôi.
Đặc biệt trong giai đoạn này, đoàn viên, thanh niên các đơn vị tham gia xây dựng đường Hồ Chí Minh tổ chức nhiều phong trào thi đua, tăng năng suất lao động, đẩy nhanh tiến độ thi công được các cơ quan chức năng đánh giá cao.
Cùng với đó, hoạt động khám, chữa bệnh, cấp, phát thuốc miễn phí diễn ra trong các Chiến dịch với sự tham gia của hàng chục nghìn lượt bác sĩ trong 21.373 đội hình đã tư vấn chữa bệnh cho gần 15 triệu người dân, mang lại thuốc, cơ hội khám bệnh miễn phí cho hơn 5,5 triệu người dân. Hơn 2,7 triệu lượt đoàn viên, thanh niên tham gia hiến máu, thu về hơn 1,8 triệu đơn vị máu giúp gia tăng nguồn cung máu cho các bệnh viện ở các tuyến.
Hơn 1,8 triệu đơn vị máu đã được lực lượng thanh niên tình nguyện hiến tặng giúp
gia tăng nguồn cung máu cho các bệnh viện - Ảnh: Minh Châu
Trong 20 năm, trên 25 nghìn lớp học xóa mù chữ được tổ chức cho trên 450 nghìn người dân. Đặc biệt, chương trình phổ cập tin học cho thanh thiếu niên đã dần nâng cao trình độ tin học và sử dụng tin học vào học tập, lao động, sản xuất cho thanh thiếu niên và nhân dân. Đã có 672.724 công trình thanh niên các cấp được thực hiện với tổng trị giá hơn 3.982 tỷ đồng.
Cùng với hoạt động phát triển kinh tế xã hội, xóa đói giảm nghèo, tham gia xây dựng nông thôn mới, hoạt động đoàn viên, thanh niên tình nguyện tham gia xây dựng nếp sống văn minh đô thị, giữ gìn trật tự an toàn giao thông, phòng chống tệ nạn xã hội cũng được đẩy mạnh.
Các cơ sở Đoàn đã chủ động triển khai thực hiện nhiều hình thức tuyên truyền về nếp sống văn minh đô thị; tập huấn phòng cháy chữa cháy, sử dụng điện an toàn, tiết kiệm; sữa chữa, lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng tại các tuyến đường, xây dựng các tuyến đường văn minh; triển khai thường xuyên các hoạt động “Ngày thứ bảy tình nguyện”, “Ngày Chủ nhật xanh”...
Trên 600 nghìn thanh niên đã tham gia bóc xóa quảng cáo trái phép; 5.875 đội hình với sự tham gia của trên 132 nghìn thanh niên tình nguyện bảo vệ môi trường, văn minh đô thị; 364.830 buổi tuyên truyền về trật tự, an toàn giao thông được tổ chức dành cho hơn 32 triệu đoàn viên, thanh niên; hơn 1,7 triệu thanh niên tham gia giữ gìn trật tự an toàn giao thông.
Thanh niên tình nguyện nhặt rác ven bờ biển - Ảnh: Minh Châu
Hoạt động bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai, dịch bệnh được đoàn viên, thanh niên tại các cơ sở Đoàn tích cực hưởng ứng được cấp ủy, chính quyền, các tầng lớp nhân dân đánh giá cao. Các đội hình tình nguyện đã tham gia phòng chống thiên tai, bảo vệ rừng; duy trì các điểm giữ trẻ mùa lũ; xây dựng 31 nghìn mô hình làng, xã xanh, sạch, đẹp. Trước nhận thức mới về rác thải nhựa, tổ chức Đoàn ở các cấp đã đưa các nội dung tuyên truyền, hoạt động nhằm giảm thiểu vật dụng nhựa sử dụng một lần, tránh xả thải ra môi trường. Nhiều đội hình đã tỏa đi phát miễn phí ống hút làm từ tre, bột gạo, các túi đựng làm từ tre, nứa cho các nhà hàng và người dân.
Vào đợt cao điểm trong Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè, hoạt động đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn luôn được các tỉnh, thành đoàn và các đội hình tình nguyện triển khai với tấm lòng biết ơn sâu sắc. Gần 2 triệu thanh niên tình nguyện đã tham gia với hơn 2,2 triệu ngày công trong các hoạt động giúp đỡ hơn 1,1 triệu gia đình thuộc diện chính sách với tổng trị giá hơn 327 tỷ đồng, tổ chức vệ sinh, tu sửa 44.805 nghĩa trang liệt sĩ.
Kể từ Chiến dịch những năm 2000 đến nay, Đoàn các trường đại học, cao đẳng, trung học phổ thông đã tổ chức các đội hình đã tuyên truyền, giáo dục pháp luật về an toàn giao thông, dạy kỹ năng phòng chống đuối nước, phòng tránh tai nạn gây thương tích cho thiếu niên, nhi đồng ở các địa phương. Các đội hình sinh viên tình nguyện đã tổ chức các lớp ôn tập kiến thức, trải nghiệm khoa học, dạy tiếng Anh và sử dụng máy tính cho thiếu nhi. Trên 4,7 triệu thiếu nhi có hoàn cảnh khó khăn được các cấp bộ Đoàn, Hội quan tâm, giúp đỡ với tổng kinh phí hơn 1.539 tỷ đồng. Bên cạnh đó, nhằm tạo sân chơi cho thiếu nhi, qua 20 năm, đã có 79.322 sân chơi được làm mới, trên 125 nghìn sân chơi được sửa chữa, cải tạo với tổng trị giá hơn 524 tỷ đồng.
Trong suốt chặng đường 20 năm của Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè, hoạt động hướng về biên giới, biển, đảo luôn được các cấp bộ Đoàn chủ động triển khai với nhiều hoạt động như: tuyên truyền bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia cho chiến sĩ tình nguyện, bà con nhân dân; thăm hỏi, tặng quà gia đình chiến sĩ đang công tác tại các quần đảo, đảo, nhà giàn DK1, vùng biên giới; góp tặng cờ Tổ quốc cho ngư dân vươn khơi bám biển.
Lễ chào cờ và trao tặng 6.000 cờ Tổ quốc cho nhân dân các tỉnh biên giới trong chương trình
Tháng Ba biên giới 2019 - Ảnh: Minh Châu
Tại các xã đảo, xã biên giới, các đội hình thanh niên tình nguyện đã trực tiếp tham gia cùng bà con địa phương xây dựng, bê tông hóa cầu đường giao thông; lắp đặt hệ thống chiếu sáng, máy lọc nước cho đồn biên phòng, trường học, trạm xá; xây dựng phòng học, sân chơi cho thiếu nhi; tổ chức khám bệnh, cấp phát thuốc miễn phí, thăm, tặng quà cho các gia đình, trẻ em có hoàn cảnh khó khăn; bổ túc văn hóa cho người dân trên đảo và các xã biên giới. Hằng năm, thường xuyên có các đội hình tình nguyện hoạt động tại các đảo tiền tiêu như: Cô Tô, Đảo Trần, Ngọc Vừng, Quan Lạn, Cái Chiên, Vĩnh Thực, Vĩnh Trung, Phú Quốc, Bạch Long Vỹ, Cồn Cỏ, Lý Sơn, Cù Lao Chàm, Tám Hải, Nhơn Châu, Côn Đảo, Thổ Chu, Phú Quý.
Đưa Chiến dịch đến hoạt động tại vùng biên giới, biển, đảo được khẳng định là một chủ trương đúng đắn, thể hiện rõ trách nhiệm của tổ chức Đoàn, đoàn viên, thanh niên trong việc tham gia xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới, lãnh thổ, lãnh hải của đất nước, góp phần phát triển cơ sở hạ tầng, nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân trên các xã vùng biên, xã đảo.
Song song với các hoạt động tình nguyện trong nước, hoạt động tình nguyện quốc tế trong Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè cũng có những kết quả đáng khích lệ. 402 đội hình tình nguyện quốc tế đến Việt Nam hoạt động trong Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè với 6.976 tình nguyện viên đồng thời, 477 đội hình tình nguyện quốc tế của 22/67 tỉnh, thành đoàn, đoàn trực thuộc với sự tham gia của 17.565 đoàn viên, thanh niên đã tham gia hoạt động tại CHDCND Lào, Vương quốc Camphuchia.
Thông qua các hoạt động của Chiến dịch đã góp phần đẩy mạnh công tác đoàn kết, tập hợp thanh thiếu nhi, củng cố và phát triển tổ chức Đoàn, Hội, Đội ở các địa phương, đơn vị. Qua Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè các năm, 85.004 đoàn viên ưu tú được giới thiệu tham gia lớp bồi dưỡng nhận thức về Đảng, 31.324 chiến sĩ được kết nạp Đảng; 224.604 thanh niên được kết nạp Đoàn, 206.960 thanh niên được kết nạp vào Hội Liên hiệp Thanh niên.
Qua 20 năm, gần 70 triệu lượt thanh niên đã tham gia Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè - Ảnh: Minh Châu
Nhìn lại chặng đường 20 năm, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn, Chủ tịch Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam Lê Quốc Phong khẳng định, Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè đã ăn sâu, bám rễ trong đời sống thanh niên, từ miền ngược đến miền xuôi, từ nông thôn đến thành thị, trở thành sự háo hức và niềm hăng say cống hiến trong trái tim của mỗi thanh niên khi Hè về. Hiệu quả kinh tế mang lại từ các chiến dịch bước đầu góp phần giải quyết một số vấn đề cụ thể của từng địa phương.
Bằng những hoạt động thiết thực, Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè đã để lại những dấu ấn đẹp, củng cố niềm tin của nhân dân và lãnh đạo các cấp, các địa phương đối với thanh niên. Hoạt động tình nguyện trở thành phương thức tập hợp thanh niên đạt hiệu quả cao, thu hút đông đảo thanh niên tham gia một cách tự giác, bằng cả khả năng và chuyên môn của mình. Không dừng lại ở đó, Chiến dịch Thanh niên tình nguyện Hè như ngọn hải đăng, định hướng, dẫn dắt các đội hình tình nguyện tự phát đi vào hoạt động theo định hướng, quy củ.
“Các bạn đoàn viên, thanh niên hãy một lần đến với Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè. Các bạn hãy đi - đến với tinh thần đi để học hỏi, đi để trải nghiệm, đi để cống hiến, đi để trưởng thành. Bởi mỗi mùa Chiến dịch sẽ giúp mỗi chúng ta học được thêm những điều mới, làm cho chúng ta hiểu sâu sắc và đầy đủ hơn về “cho là nhận”, điều nhận được sẽ lớn hơn rất nhiều điều chúng ta đã cho đi. Nó sẽ hóa thân trở thành những kỷ niệm đẹp, trở thành những sợi dây tình cảm bền chặt, trở thành động lực tinh thần thôi thúc và hỗ trợ cho các bạn vững vàng hơn, thành công hơn trong cuộc sống”, Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn nhắn nhủ./.