Thời gian qua, trung bình mỗi năm toàn tỉnh Hưng Yên có khoảng 3000 lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài, với nguồn ngoại tệ gửi về từ xuất khẩu lao động hàng chục triệu USD…
Xuất khẩu lao động những năm qua là một trong các giải pháp tạo việc làm, làm giàu chính đáng đối với nhiều gia đình.
Hấp dẫn từ xuất khẩu lao động
7 năm qua, riêng tại Hàn Quốc, toàn tỉnh đã có hơn 15 nghìn người đi xuất khẩu lao động (XKLĐ) ở thị trường này. Trong đó, hơn 1000 lao động đi làm việc có thời hạn tại Hàn Quốc theo chương trình thỏa thuận giữa Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) và Bộ Việc làm và Lao động (Hàn Quốc) (gọi tắt là EPS), với thu nhập trung bình từ 25-30 triệu đồng/người/tháng. Hàng năm số lao động này chuyển về tỉnh khoảng 12 triệu USD, góp phần cải thiện đời sống gia đình và phát triển kinh tế địa phương. Nhiều người sau khi kết thúc hợp đồng được phía Hàn Quốc gia hạn thêm thời gian lao động hoặc được tái nhập cảnh. Năm 2012, toàn tỉnh có hơn 200 lao động sang làm việc có thời hạn tại Hàn Quốc theo chương trình EPS. Thị trường Hàn Quốc với mức lương cao gấp 2- 3 lần so với một số thị trường lao động khác, lại không đòi hỏi khắt khe người lao động về trình độ tay nghề cao nên rất thu hút người lao động…
Theo báo cáo của ngành LĐ-TB&XH, năm 2012, toàn tỉnh có hơn 2500 người đi xuất khẩu lao động, tập trung ở các thị trường: Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga… Những năm qua, trung bình mỗi năm toàn tỉnh có khoảng gần 3.000 lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài với nguồn ngoại tệ thu được từ xuất khẩu lao động hàng chục triệu USD. Với tốc độ xuất khẩu lao động như hiện nay, nguồn lao động có chất lượng cao trở về từ các nước cũng ngày càng tăng, XKLĐ ngày càng cho thấy hiệu quả “kép”. Hầu hết người lao động tỉnh ta sang các nước làm việc thực hiện tốt hợp đồng lao động. Qua đó, nhận thức, tác phong làm việc, tính kỷ luật và trình độ tay nghề được nâng cao. Nhiều người đã được nâng lên về khả năng ngoại ngữ, kiến thức khoa học kỹ thuật công nghệ mới… Đây là hành trang cần thiết khi họ trở về xây dựng quê hương.
Hiện có khoảng 30 doanh nghiệp đang tham gia hoạt động XKLĐ trên địa bàn tỉnh. Phần lớn lao động trên địa bàn tỉnh đi xuất khẩu lao động chưa có việc làm, lại khá “kén chọn” thị trường lao động. Với người lao động, được đi làm việc ở một số thị trường như Nhật Bản, Úc… là “mơ ước” vì lương cao, chế độ đãi ngộ tốt và học hỏi được nhiều kinh nghiệm. Đây cũng là những thị trường được lựa chọn đầu tiên của người có nhu cầu đi XKLĐ, thậm chí nhiều người có mong muốn "phải đi bằng được" những thị trường thu nhập cao. Nhưng đây cũng là những thị trường khó tính, đòi hỏi về trình độ của người lao động khắt khe hơn… nên người lao động lại khó "với" tới. Ông Nguyễn Văn Dũng, Trưởng phòng Việc làm (Sở Lao động - Thương binh và Xã hội) cho biết: Việc “kén chọn” thị trường lao động là một trong những nguyên do khiến hiện nay các thị trường khác tuy có nhiều đơn đặt hàng như Ma Cao, các nước Trung Đông… lương tháng từ 15 - 17 triệu đồng/tháng… nhưng người lao động cũng không “mặn mà”.
Nhiều hạn chế cần sớm khắc phục
Thực tế cho thấy, trình độ kỹ năng nghề, ngoại ngữ, ý thức tổ chức kỷ luật, ý thức tuân thủ pháp luật… của nhiều lao động trong tỉnh còn hạn chế. Ngay tại các thị trường vốn được đánh giá là “hấp dẫn” với mức lương cao, đãi ngộ tốt… nhiều lao động trong tỉnh đã bỏ trốn ra ngoài làm việc hoặc hết hạn hợp đồng nhưng không về nước mà trốn ra cư trú bất hợp pháp, ảnh hưởng tới hoạt động XKLĐ của tỉnh. Tại thị trường lao động Hàn Quốc, tình trạng người lao động của tỉnh Hưng Yên hết hạn hợp đồng ở lại cư trú và làm việc bất hợp pháp xuất hiện phố biến từ năm 2011. Năm 2011, toàn tỉnh có 81 lao động hết hạn hợp đồng không về nước. Để “răn đe”, cuối tháng 12./011, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã yêu cầu tạm thời không được thi tiếng Hàn đối với người lao động ở 2 xã Tân Quang (Văn Lâm) và thị trấn Trần Cao (Phù Cừ). Nguyên nhân do đây là những địa phương có nhiều lao động cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc và có lao động bỏ trốn ngay khi nhập cảnh Hàn Quốc… Tuy vậy, năm 2012, số lao động của tỉnh hết hợp đồng ở lại cư trú và làm việc bất hợp pháp tiếp tục tăng gấp 4 lần, với 313 lao động…
Vừa qua, Bộ Việc làm và Lao động Hàn Quốc đã dừng việc ký bản ghi nhớ với Bộ LĐ-TB&XH về hợp tác lao động, không nhận lao động Việt Nam sang lao động tại Hàn Quốc. Nguyên nhân của sự việc trên là do tình trạng lao động Việt Nam hết hạn hợp đồng lao động không về nước, ở lại làm việc và cư trú bất hợp pháp. Việc Hàn Quốc dừng tiếp nhận lao động Việt Nam sang làm việc có thời hạn đã tác động lớn đến việc XKLĐ của cả nước nói chung và tỉnh ta nói riêng. Hiện tại, tỉnh ta có gần 200 hồ sơ trong tổng số 12 nghìn hồ sơ đăng ký dự tuyển đi làm việc tại Hàn Quốc của những người lao động đã thi đỗ tiếng Hàn đã được đưa lên mạng đang chờ chủ sử dụng lao động Hàn Quốc lựa chọn sẽ bị dừng lại. Điều này tác động xấu đến việc giữ vững và phát triển thị trường lao động, ảnh hưởng tới đời sống của nhiều lao động khác…
Bên cạnh đó, tỉnh vẫn chưa khuyến khích được việc tạo nguồn lao động có chất lượng cao. Trình độ của đa số lao động có nhu cầu đi xuất khẩu còn hạn chế, không đáp ứng được yêu cầu những thị trường “lương cao, khó tính”. Do đó lao động trong tỉnh chưa có nhiều cơ hội tham gia xuất khẩu vào thị trường các nước có thu nhập cao như: Canađa, Nhật Bản, Úc... Tâm lý kén chọn thị trường lao động có thu nhập cao, trong khi năng lực, khả năng về trình độ tay nghề, ngoại ngữ… của người lao động còn hạn chế, đã và đang là những cản trở trong việc đẩy mạnh công tác xuất khẩu lao động.
Ngoài ra, một số công ty tham gia hoạt động XKLĐ chưa đủ năng lực, uy tín gây mất niềm tin của người dân. Hiện tượng "cò" dụ dỗ người lao động nhẹ dạ vẫn còn tồn tại. Nhiều trường hợp người lao động qua các đường dây môi giới để đi xuất khẩu lao động dẫn đến phải nộp phí cao gấp nhiều lần quy định. Có những đơn vị được cấp phép hoạt động XKLĐ có những hoạt động thiếu minh bạch làm ảnh hưởng đến việc XKLĐ của tỉnh…
Trong kế hoạch giải quyết việc làm giai đoạn 2011 – 2015 do UBND tỉnh ban hành, công tác xuất khẩu lao động được coi là một trong các nhiệm vụ quan trọng. Thực tế, đòi hỏi của thị trường lao động ngày càng cao và khắt khe đối với người lao động. Để đẩy mạnh công tác XKLĐ, tỉnh cần có những cơ chế thông thoáng, tạo điều kiện cho người lao động. Những thông tin về hoạt động xuất khẩu lao động cần được công khai minh bạch hơn nữa… giúp người lao động có thêm nhiều cơ hội cũng như hạn chế được các rủi ro…